Κοροναϊός : «Βόμβα» στα θεμέλια του πλανήτη ο εθνικισμός των εμβολίων

Η λέξη «πανδημία» έχει τη σημασία μιας επιδημίας που έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις ώστε να έχει εξαπλωθεί σε πολλές ηπείρους ή όπως στην περίπτωση της Covid-19 σε όλο τον πλανήτη. Επί ένα χρόνο επηρεάζει όλες τις χώρες και όλους τους κατοίκους της Γης. Θάνατοι, κρούσματα, εθνικά συστήματα υγείας που καταρρέουν, περιοριστικά μέτρα, αναδυόμενες οικονομικές κρίσεις.

Όλοι περιμένουν με ανυπομονησία το τέλος της πανδημίας, με τη λύτρωση να έρχεται μόνο αν η λύση στο πρόβλημα φτάσει και στον τελευταίο κάτοικο της Γης. Εν προκειμένω η λύση είναι το εμβόλιο. Και η πρόσβαση όλων σε αυτό είναι ο μόνος τρόπος για να τελειώσει πραγματικά η πανδημία.

Σχεδόν ένα μήνα μετά το πρώτο «τσίμπημα» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, φτάσαμε να έχουμε όχι μόνο ένα εμβόλιο -εντός της εβδομάδας αναμένεται η έγκριση του τρίτου- ενώ τα εμβολιαστικά προγράμματα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

Τα καλά νέα, όμως, σταματούν εδώ. Τον εξαιρετικά αργό ρυθμό εμβολιασμού στην ΕΕ και την αύξηση θανάτων και νοσηλειών λόγω του τρίτου κύματος πανδημίας ακολούθησαν οι ανακοινώσεις της AstraZeneca και της Pfizer για μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις δόσεων. Ένα ζήτημα που κινδυνεύει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, απειλώντας να τινάξει στον αέρα τον προγραμματισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπαρασύροντας και το Ηνωμένο Βασίλειο.

«Ο εθνικισμός των εμβολίων» θα επιβραδύνει μόνο την πανδημία, προειδοποιούσε τον περασμένο Σεπτέμβρη ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, καλώντας τις χώρες σε όλο τον κόσμο να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να διαχειριστούν τον φονικό ιό. Σήμερα, τα λόγια αυτά φαντάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ, με τους φόβους να επιβεβαιώνονται πλήρως.

Οι μεγάλοι αγοραστές, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο, βρίσκονται από χθες σε αδυσώπητο ανταγωνισμό μεταξύ τους και οι μεγάλοι προμηθευτές, φαρμακευτικές εταιρείες, σε ένα παιχνίδι εξουσίας και αθέτησης συμφωνιών υπέρ αυτού που δίνει τα περισσότερα. Και στη μέση, οι λαοί που περιμένουν με αγωνία τη λύτρωση.

Σε αυτούς, φυσικά, συγκαταλέγονται οι αναπτυσσόμενες χώρες, με τον ΠΟΥ να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι βρίσκονται στα πρόθυρα ηθικής τραγωδίας, απευθύνοντας συνάμα δραματική έκκληση προς τις πλούσιες χώρες να μην οικειοποιηθούν τις διαθέσιμες δόσεις των εμβολίων.

«Το κόστος αυτής της αποτυχίας θα το πληρώσουν με τη ζωή τους οι άνθρωποι στις φτωχότερες χώρες και περιοχές του κόσμου» είπε σε τηλεοπτικό μήνυμά του, τις προηγούμενες ημέρες, ο διευθυντής του ΠΟΥ. Λόγια βέβαια που φαντάζουν ψιλά γράμματα στον «πόλεμο» που έχει ξεσπάσει.

Έλεγχος στην εξαγωγή εμβολίων από την ΕΕ;

Η κόντρα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των φαρμακευτικών εταιρειών εξαιτίας των καθυστερήσεων στην παράδοση των συμφωνηθεισών δόσεων που προκάλεσαν αναταράξεις στην Κομισιόν -η οποία έσπευσε να «χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι» αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει όλα τα νομικά μέσα που έχει στη διάθεσή της- είναι πιθανόν να έχει αντίκτυπο στη Μεγάλη Βρετανία.

Κι αυτό γιατί οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν την επιβολή νέου καθεστώτος, σύμφωνα με το οποίο θα απαιτείται από τις εταιρείες να ενημερώνουν για ενδεχόμενες εξαγωγές εμβολίων. Ο έλεγχος των εξαγωγών επηρεάζει, μεταξύ άλλων, άμεσα την Pfizer, η οποία έχει εργοστάσιο παραγωγής στο Βέλγιο και από εκεί στέλνει εμβόλια σε τρίτες χώρες, όπως είναι πλέον η Βρετανία, καθώς και την AstraZeneca.

«Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν προβλήματα στην παραγωγή, όμως πρέπει να επηρεάζουν όλους με τον ίδιο τρόπο» δήλωσε ο γερμανός υπουργός Υγείας, Γενς Σπαν, μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο ZDF. «Δεν λέμε ‘πρώτα η Ευρώπη’, αλλά να έχει η Ευρώπη το δίκαιο μερίδιό της» τόνισε, προσθέτοντας πως είναι ως εκ τούτου λογικό να έχουμε περιορισμούς στις εξαγωγές εμβολίων.

Από τις Βρυξέλλες έχουν αφήσει να εννοηθεί, παρά το γεγονός πως δεν το λένε ανοιχτά, πως η βρετανο-σουηδική εταιρεία (AstraZeneca) πούλησε τις συμφωνηθείσες σε άλλες χώρες, παρακάμπτοντας τα συμβόλαια με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι’ αυτό, ζητούν επιτακτικά από την εταιρεία να παρέχει εξηγήσεις πόσες δόσεις έχουν παραχθεί  και σε ποιον έχουν παραδοθεί.

Οι υποψίες ότι είτε υπήρξε κακοδιαχείριση των ποσών που πήρε από την ΕΕ το καλοκαίρι η εταιρεία, είτε ότι τα εμβόλια παρήχθησαν στα δύο εργοστάσια σε Βέλγιο και Λουξεμβούργο αλλά διοχετεύτηκαν αλλού αντί να κρατηθούν για τα κράτη-μέλη της ΕΕ, βρίσκονται στα χείλη όλων στις Βρυξέλλες.

Προειδοποίηση από Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Οι παρασκευαστές εμβολίων κατά της Covid-19, που έχουν χρηματοδοτηθεί μαζικά από την ΕΕ, «πρέπει να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους και να τιμήσουν τις υποχρεώσεις τους» προειδοποίησε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Η Ευρώπη έχει επενδύσει δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη των πρώτων εμβολίων και για τη δημιουργία ενός πραγματικού παγκόσμιου, κοινού αγαθού. Τώρα οι επιχειρήσεις πρέπει να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους» υπογράμμισε η Φον ντερ Λάιεν σε παρέμβασή της στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός.

«Εξαιτίας των παγκοσμιοποιημένων γραμμών παραγωγής, η υγεία των πολιτών μας και η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη πάνε μαζί (…) Στη συμμαχία COVAX η ΕΕ μαζί με άλλες 186 χώρες διασφαλίζουν εκατομμύρια δόσεις (εμβολίων κατά της Covid-19) για τις χώρες με μικρό εισόδημα» τόνισε η Φον ντερ Λάιεν.

«Καμία ιδιωτική εταιρεία ούτε δημόσια αρχή δεν μπορεί να καταφέρει μόνη της» να αναπτύξει τόσο γρήγορα ένα εμβόλιο, παρατήρησε η ίδια, επισημαίνοντας ότι ο τρόπος που συνεργάστηκαν ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας για τα εμβόλια κατά της Covid-19 θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα «για τους μεγάλους μελλοντικούς κινδύνους».

Ενοχλημένη η Βρετανία

Οποιαδήποτε κίνηση από την ΕΕ να περιορίσει τις εξαγωγές εμβολίων κατά της Covid-19 στη Βρετανία θα ήταν ανησυχητική και θα έθετε σε κίνδυνο τον στόχο του Ηνωμένου Βασιλείου να έχει εμβολιάσει τους πιο ευάλωτους ως τα μέσα Φεβρουαρίου, δήλωσε ο επικεφαλής του NHS (Εθνική Υπηρεσία Υγείας) για την Αγγλία, κάνοντας φανερή την ενόχλησή τους.

«Πιστεύω ότι (οι γιατροί) και τα νοσοκομεία και όλοι οι συνεργάτες μας τα πάνε καλά για να κάνουν γρήγορα τους εμβολιασμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη. Επομένως δεν θέλουμε οποιαδήποτε από αυτήν την πρόοδο να ανακοπεί» σημείωσε.

Στο ίδιο πνεύμα, ο υφυπουργός αρμόδιος για την εκστρατεία εμβολιασμού κατά της Covid-19 στη Βρετανία προειδοποίησε τις Βρυξέλλες κατά του «εθνικισμού» των εμβολίων. «Ο εθνικισμός των εμβολίων δεν είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ναντχίμ Ζαχάουι.

Η Βρετανία θα μπορέσει να εργαστεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει καμία διαταραχή στην προμήθεια των εμβολίων, διαβεβαίωσε ωστόσο ο υπουργός Υγείας, Ματ Χάνκοκ, σημειώνοντας πως ο προστατευτισμός δεν αποτελεί τη σωστή προσέγγιση μετά την πρόταση της ΕΕ να περιορίσει τις εξαγωγές εμβολίων.

«Είμαι βέβαιος πως μπορούμε να εργαστούμε με την ΕΕ για να διασφαλίσουμε ότι δε θα υπάρξουν εμπόδια, ενώ η διαφάνεια είναι ευπρόσδεκτη» είπε σε εκδήλωση, προσθέτοντας πως μίλησε με τους διευθύνοντες συμβούλους των Pfizer και AstraZeneca. «Είμαι πεπεισμένος για την προμήθεια των εμβολίων στη Βρετανία. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα διαταραχθεί. Όμως, προτρέπω όλους τους διεθνείς εταίρους να λειτουργούν συλλογικά και να εργαζόμαστε όλοι μαζί στενά. Πιστεύω πως ο προστατευτισμός δεν αποτελεί τη σωστή προσέγγιση, μεσούσης της πανδημίας» δήλωσε ο Χάνκοκ.

Σταματά τις πληρωμές η Σουηδία

Μέσα σε αυτό το κλίμα γενικευμένης δυσπιστίας, η υπηρεσία Υγείας της Σουηδίας σταμάτησε τις πληρωμές για τα εμβόλια κατά της Covid-19 στην Pfizer και ζητεί διευκρινίσεις για τις δόσεις που είναι διαθέσιμες σε κάθε φιαλίδιο.

«Είπαμε στην εταιρεία ότι θα πρέπει να περιμένουμε όσον αφορά τα τιμολόγια που είναι διαθέσιμα, έως ότου λάβουμε διευκρινίσεις σχετικά με το τι εφαρμόζεται» δήλωσε ο επικεφαλής επιδημιολόγος της χώρας Άντερς Τέγκνελ στην Dagens Nyheter.

Υποχωρεί η AstraZeneca;

Στο μεταξύ, υπό τη σκιά λήψης περαιτέρω μέτρων, η AstraZeneca προσφέρθηκε να επισπεύσει κατά μία εβδομάδα ορισμένες παραδόσεις του εμβολίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλάζοντας το αρχικό χρονοδιάγραμμα που προέβλεπε η αποστολή να ξεκινήσει στις 14 Φλεβάρη.

Μία από τις πηγές, που ενημερώθηκε για τις συνομιλίες, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι η AstraZeneca αναθεώρησε προς τα πάνω τους στόχους παράδοσης για τον Φεβρουάριο σε σχέση με τις περικοπές που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα, αλλά η εταιρεία δεν έδωσε διευκρινίσεις για τις παραδόσεις του Μαρτίου.

Ο δεύτερος ευρωπαίος αξιωματούχος, ο οποίος συμμετείχε απευθείας στις συνομιλίες, δήλωσε ωστόσο ότι δεν υπάρχει πρόταση για αύξηση των παραδόσεων.

Η AstraZeneca εργάζεται με τριμηνιαίους στόχους. Κατά συνέπεια, μία αύξηση τον Φεβρουάριο, αν δεν συνοδευτεί από αύξηση τον Μάρτιο, δεν συνιστά συνολική αύξηση παραδόσεων κατά το πρώτο τρίμηνο.