Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων : Μολυσμένος με μόλυβδο το Καρά Τεπέ – Ανεπαρκής ανταπόκριση της κυβέρνησης

Εντείνεται η ανησυχία για τους κινδύνους που εγκυμονούν για τις ζωές των προσφύγων που διαβιούν στο πρώην πεδίο βολής του Καρά Τεπέ, μετά τα πρόσφατα ευρήματα για συγκέντρωση μολύβδου στην περιοχή.

Σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για το θέμα αυτό, στις 23/1, ανέφερε ότι έπειτα από έλεγχο της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, όλα τα δείγματα που ελήφθησαν εντός οικιστικής περιμέτρου είχαν δεδομένα συγκέντρωσης μολύβδου κάτω από τα διεθνή όρια για οικιστική χρήση, ωστόσο εντοπίστηκε συγκέντρωση μολύβδου ανώτερη των αποδεκτών ορίων σε τμήμα της δομής εκτός της κατοικημένης περιοχής.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εξέφρασαν από την πρώτη στιγμή της ανησυχία τους, ζητώντας εξηγήσεις από την κυβέρνηση για το γεγονός ότι καθυστέρησε τόσο πολύ η ενημέρωση, ενώ υπήρχαν ευρήματα από τις 8 Δεκεμβρίου 2020.

Με τη σειρά τους, 20 ΜΚΟ ζήτησαν την άμεση εκκένωση του καμπ, τονίζοντας ότι η ανακοίνωση του υπουργείο «αφήνει ελάχιστα περιθώρια καθησυχασμού» και αντίθετα «γεννά και νέα ερωτήματα ως προς τη σημασία και βαρύτητα που δίδεται στην προστασία της υγείας ανθρώπων που διαβιούν ή/και εργάζονται στην προσωρινή δομή».

Το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων σε ανακοίνωσή του ζητάει από την ελληνική κυβέρνηση να δώσει στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα των αναλύσεων και άλλες πληροφορίες ζωτικής σημασίας για τη μόλυνση με μόλυβδο στη δομή μεταναστών στη Λέσβο, προκειμένου να προστατεύσει την υγεία των διαμενόντων και των εργαζομένων.

«Η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα ανακοινώσει ότι θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την επαρκή αξιολόγηση του κινδύνου και τον μετριασμό του, όπως είναι οι πλήρεις αναλύσεις και τα μέτρα απομάκρυνσης των ανθρώπων από περιοχές που ενδέχεται να είναι μολυσμένες» αναφέρει η ανακοίνωση.

Η κυβέρνηση έκανε τα στραβά μάτια

«Η ελληνική κυβέρνηση εν γνώσει της έχτισε μια δομή μεταναστών πάνω σε πεδίο βολής και μετά έκανε τα στραβά μάτια όσον αφορά τους δυνητικούς κινδύνους για την υγεία των κατοίκων και των εργαζομένων», είπε η Belkis Wille, ανώτερη ερευνήτρια σε θέματα κρίσης και συγκρούσεων του Παρατηρητηρίου.

«Αφού το απέφευγαν για εβδομάδες παρά τις πιέσεις μας, τελικά συλλέχθηκαν δείγματα εδάφους για τη διεξαγωγή αναλύσεων για μόλυνση από μόλυβδο, ενώ αρνήθηκαν την ύπαρξη κινδύνου έκθεσης σε αυτόν. Για πάνω από επτά εβδομάδες, δεν δημοσίευαν τα αποτελέσματα των αναλύσεων και δεν έχουν ακόμα επιτρέψει σε ανεξάρτητους ειδικούς να κάνουν αναλύσεις ή ούτε έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των κατοίκων και των εργαζομένων και για την ενημέρωσή τους σε σχέση με τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία τους» συμπλήρωσε.

Τον Δεκέμβριο, το Παρατηρητήριο είχε αναδείξει το θέμα, δημοσιεύοντας σχετική έκθεση σύμφωνα με την οποία χιλιάδες αιτούντες άσυλο, εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, εργαζόμενοι των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδέχεται να αντιμετωπίζουν κίνδυνο δηλητηρίασης από μόλυβδο στη δομή της Λέσβου.

Το Παρατηρητήριο ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παρέχει οικονομική στήριξη για τη δομή και στην οποία κοινοποιήθηκαν τα αποτελέσματα από την κυβέρνηση, να κοινοποιήσουν ή να δώσουν στη δημοσιότητα το σχέδιο διεξαγωγής αναλύσεων και τα αποτελέσματα, στα οποία θα πρέπει να περιλαμβάνονται πληροφορίες όπως τα επίπεδα μολύβδου κάθε δείγματος, το βάθος λήψης των δειγμάτων και οι ακριβείς τοποθεσίες, αναλυτικό ιστορικό της τοποθεσίας με πληροφορίες για την τοποθεσία, η εξειδίκευση όσων διεξήγαγαν τις αναλύσεις, η μεθοδολογία δειγματοληψίας, καθώς και πληροφορίες για τη διαδικασία χειρισμού των δειγμάτων και όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτή.

«Μέχρι στιγμής, ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχουν κοινοποιήσει αυτές τις πληροφορίες» αναφέρει η ανακοίνωση.

Επαρκούν τα μέτρα του υπουργείου;

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, αυτή η έλλειψη διαφάνειας σημαίνει ότι είναι αδύνατη η αξιολόγηση της επάρκειας των αναλύσεων και της σημασίας των αποτελεσμάτων ή η παρουσίαση συγκεκριμένων στρατηγικών για την αντιμετώπιση των προσδιορισθέντων κινδύνων. Συνεπώς, δεν είναι δυνατό να κρίνουμε αν τα μέτρα που παρουσιάστηκαν στην ανακοίνωση της 23ης Ιανουαρίου, δηλαδή η επιχωμάτωση, η επικάλυψη με χαλίκι και η κατασκευή τσιμεντένιας βάσης σε κάποιους χώρους, επαρκούν για την προστασία των ανθρώπων που διαμένουν και εργάζονται στη δομή.

Σε συνάντηση με το Παρατηρητήριο στις 20 Ιανουαρίου, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, είπε ότι ήλπιζε οι διαμένοντες στο Καρά Τεπέ να μην περάσουν ακόμα έναν χειμώνα εκεί, χωρίς να διευκρινίσει πότε θα είναι έτοιμη η νέα δομή. Οι κατασκευαστικές εργασίες δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει.

Εξαιρετικά τοξικός ο μόλυβδος

«Το Μαυροβούνι χρησιμοποιείτο ως πεδίο βολής του στρατού από το 1926 έως τα μέσα του 2020. Είναι ευρέως γνωστό ότι τα πεδία βολής είναι χώροι μολυσμένοι με μόλυβδο από σφαίρες, σκάγια και περιβλήματα που περιέχουν μόλυβδο και καταλήγουν στο έδαφος.

»Ο μόλυβδος από υπολείμματα σφαιρών μέσα στο έδαφος μπορεί εύκολα να μεταφερθεί μέσω αέρος, ιδίως υπό συνθήκες ξηρασίας και υψηλών ανέμων, που είναι συχνά φαινόμενα στη Λέσβο.

»Ο μόλυβδος είναι εξαιρετικά τοξικός για τον άνθρωπο σε περίπτωση κατάποσης ή εισπνοής, ιδίως από παιδιά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας», αναφέρει η ανακοίνωση και συνεχίζει:

«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει γνωστό ασφαλές επίπεδο συγκέντρωσης μολύβδου στο αίμα, καθώς διασπάται εξαιρετικά αργά κι έτσι οι χώροι μπορούν να παραμένουν επικίνδυνοι επί δεκαετίες».

Σύμφωνα με την Wille «Η Ελλάδα και οι Ευρωπαίοι Εταίροι οφείλουν να διασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι που ζουν και εργάζονται στη δομή του Μαυροβουνίου είναι ασφαλείς. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται διαφάνεια σχετικά με τους κινδύνους καθώς και επείγοντα μέτρα μετρίασής τους».

Οι εικόνες από δορυφόρο και η χαρτογράφηση των ανθρωπιστικών οργανώσεων της δομής δείχνουν ότι μέχρι και τις 10 Ιανουαρίου, υπήρχαν στο πεδίο βολής 79 σκηνές και 58 ακόμη στους πρόποδες του λόφου. Όσοι διαμένουν στις σκηνές μπορεί να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο επαφής με μολυσμένο έδαφος, ειδικότερα σε περίπτωση βροχής.

Επίσης, μετά την απομάκρυνση ορισμένων αντισκήνων, τρεις μετανάστες και δυο εργαζόμενοι είπαν στο Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων ότι οι διαμένοντες χρησιμοποιούν την περιοχή για να παίζουν ποδόσφαιρο και για άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Οι αρχές δεν έχουν περιφράξει την περιοχή ούτε έχουν ενημερώσει τους διαμένοντες για τους υγειονομικούς κινδύνους.