«Εμείς δεν φοβηθήκαμε το 2020, δεν θα φοβηθούμε ούτε το 2021»

«Ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός». Ο Γιώργος Χατζημάρκος περιφερειάρχης νοτίου Αιγαίου, στέκεται μπροστά στα 3 παιδιά του, τους κοιτάζει στα μάτια και τους λέει το παραπάνω. Για την ακρίβεια εκτός από τα παιδιά του απευθύνεται σε όλα τα παιδιά του κόσμου και λόγω της θεσμικής του θέσης, ο λόγος του αποκτάει την βαρύτητα ενός ανθρώπου οι αποφάσεις του οποίου διαμορφώνουν πτυχές του μέλλοντος.  Οι ηθικές δεσμεύσεις έχουν αξία για εμάς. Ξεχωρίζουν τους ανθρώπους. Τους κατατάσσουν σε μια άγραφη λίστα που θέση έχουν εκείνοι που τις τήρησαν. Μια λίστα με μεγάλη αξία. Μια λίστα τιμής, που οι συνειδήσεις των ανθρώπων συμμετέχουν και εκφράζονται σιωπηλά ή φωναχτά. Αν ο Γιώργος Χατζημάρκος καταφέρει τον «καλύτερο κόσμο» θα έχει πετύχει την απόλυτη αρμονία.

Σκέψεις, λόγια, πράξεις σε συμφωνία. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μας μίλησε για πολλά. Για τις δομές υγείας, τον τουρισμό, την παιδεία, την διαχείριση των απορριμμάτων, τα οικονομικά. Το ΑΕΠ της περιφέρειας όπως μας είπε στηρίζεται σε ποσοστό άνω του 97% στο τουριστικό προϊόν. Η πανδημία έβλαψε φυσικά τον τουρισμό της περιφέρειας. Όμως: «Στόχος μας είναι φέτος να ανοίξουμε πρώτοι και τολμώ να προβλέψω ότι θα τα καταφέρουμε» δηλώνει ο κ. Χατζημάρκος που δείχνει τα δόντια του στις πρωτοφανείς καταστάσεις που λόγω πανδημίας βιώνουμε: «Εμείς δεν φοβηθήκαμε το 2020, δεν θα φοβηθούμε ούτε το 2021» λέει. Μάλιστα για την χρηματοδοτική περίοδο 2021-2027 η περιφέρεια κατάφερε να υπερδιπλασιάσει την χρηματοδότηση της από ευρωπαϊκούς πόρους με 357 εκατ. ευρώ, έναντι των 172 εκατ, με την προσδοκία να απορροφήσει το μεγαλύτερο τουλάχιστον μέρος σε σημαντικά έργα υποδομής και ανάπτυξης.

Η πανδημία μεταξύ άλλων επέφερε πολλαπλασιασμό των ομάδων πληθυσμού που στράφηκαν στις κοινωνικές δομές των δήμων προκειμένου να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Οι λόγοι είναι γνωστοί: αναστολή εργασιών για επιχειρήσεις που προκάλεσαν νέα γενιά ανέργων. Ως περιφερειάρχης οι αυξητικές αυτές τάσεις σας προβληματίζουν και πως μπορείτε να συνδράμετε απευθείας, είτε μέσω δήμων, στη δημιουργία ισχυρών κοινωνικών δομών;

Η πολιτική με κοινωνικό πρόσημο, ήταν εξ αρχής προτεραιότητα για την δική μας περιφερειακή αρχή, πολύ πριν την πανδημία, της οποίας προηγήθηκε η δεκαετής οικονομική ύφεση που άφησε έντονο το αποτύπωμά της στον κοινωνικό ιστό της χώρας ολόκληρης. Όταν άρχισαν να διαφαίνονται τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, προέκυψε η πανδημία, που εδώ και ένα χρόνο έχει «παγώσει» την παγκόσμια οικονομία και έχει γονατίσει την κοινωνία σε εύρος που δεν έχουμε δει ακόμη. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, στήριζε και στηρίζει τις κοινωνικές δομές στα νησιά της, διαθέτοντας μεγάλο μέρος ίδιων και ευρωπαϊκών πόρων, ώστε οι νησιώτες να ξέρουν ότι στα δύσκολα δεν είναι μόνοι και ότι υπάρχει μια περιφερειακή αρχή που νοιάζεται. Όμως, στόχος δικός μας είναι, όσο το δυνατόν λιγότεροι συνάνθρωποί μας να αναγκαστούν να καταφύγουν σε αυτές. Αυτό σημαίνει ότι,  η στήριξη της οικονομίας των νησιών μας και η ανταγωνιστικότητά της, ήταν και παραμένει για μας μια διαρκής μάχη που δίνουμε καθημερινά σε πολλά επίπεδα και τομείς, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης και υπεύθυνης πολιτικής στήριξης της κοινωνίας. Εκεί όπου αντανακλά η κατάσταση της οικονομίας.

Δεδομένο θεωρείται πως η χώρα -την επόμενη μέρα – θα έχει να “γλύψει” πολλές ανοικτές πληγές και σε επίπεδο εθνικής οικονομίας. Ειδικά στη περιφέρεια σας που βασίζεται στο τουριστικό προϊόν, οι επιπτώσεις για επιχειρήσεις και εργαζομένους θα είναι αναστρέψιμες;

Κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν γι΄αυτό. Η πανδημία στοίχισε στο Νότιο Αιγαίο, όπως άλλωστε και σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Μια περιοχή με τα χαρακτηριστικά της δικής μας Περιφέρειας, είναι εκ των πραγμάτων περισσότερο ευάλωτη. Είμαστε η Περιφέρεια που σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ και της Τράπεζας Ελλάδος η συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ  της, ανέρχεται στο 97,1%, σχεδόν καθολική! Είναι η Περιφέρεια που από το 2016 έως και το 2019, βρισκόταν στην πρώτη θέση των επιδόσεων στα τουριστικά μεγέθη.  Σε αφίξεις και σε έσοδα, όπως έδειξε και η έρευνα του ΙΝΣΕΤΕ που δημοσιεύθηκε προ ημερών.

Μιλάμε για ιστορικά ρεκόρ. Αντίστοιχες επιδόσεις αναμένονταν και για το 2020, αν δεν είχε προκύψει η πανδημία που ανέκοψε την ανοδική πορεία. Με αυτά ως δεδομένα, εργαστήκαμε πολύ σκληρά και μεθοδικά από το ξέσπασμα της πανδημίας για να περιορίσουμε κατά το δυνατόν τις απώλειες και να σταθούμε όρθιοι. Εκτός της αυτονόητης υγειονομικής θωράκισης των νησιών μας, παράλληλα ξεκίνησε και η τιτάνια προσπάθεια στήριξης του τουρισμού του Νοτίου Αιγαίου. Το στοίχημα που βάλαμε ήταν να ξεπεράσουμε την απόγνωση εκείνης της περιόδου, του lockdown και να βρούμε την δύναμη να ξανασηκωθούμε, να αντεπιτεθούμε. Να καταφέρουμε να πάρουμε το μεγαλύτερο κομμάτι από ό,τι έχει απομείνει στον παγκόσμια τουριστική βιομηχανία. Οι αριθμοί δείχνουν ότι τα καταφέραμε. Με πάνω από 1,5 εκατ. αφίξεις μόνο στα πέντε διεθνή αεροδρόμιά μας, το Νότιο Αιγαίο, άντεξε, μέσα σε ένα περιβάλλον γενικευμένου φόβου και ανασφάλειας. Αυτό που κατάφεραν τα νησιά μας είναι ένας πραγματικός άθλος, τολμώ να πω μεγαλύτερος και από τα ιστορικά ρεκόρ της τετραετίας που προηγήθηκε.

Ποιος είναι ο στόχος σας για το 2021, όσον αφορά την επανεκκίνηση του τουρισμού;

Δεν φοβηθήκαμε το 2020, δεν θα φοβηθούμε ούτε το 2021. Μπήκαμε στη νέα χρονιά με  την πολύ μεγάλη εμπειρία και την  κληρονομιά του 2020. Αντιτάξαμε τη δράση με σχέδιο, απέναντι στη μιζέρια, τη γκρίνια, την μοιραλατρία. Φυσικά, δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Γνωρίζουμε ότι η φετινή επίδοση των νησιών μας, δεν φτάνει για να επουλώσει όλες τις πληγές μας. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο ανταγωνισμός θα είναι σκληρός. Ωστόσο, είμαι αισιόδοξος, με την αισιοδοξία που απορρέει από την επιτυχή διαχείριση της πανδημίας, που δεν έδωσε μόνο ένα καλό επιδημιολογικό προφίλ στην Περιφέρειά μας, αλλά και την εικόνα ενός σοβαρού και αξιόπιστου προορισμού και αυτό μας επιτρέπει την προσδοκία ενός μεγάλου μεριδίου του τουρισμού του 2021.  Στόχος μας είναι φέτος να ανοίξουμε πρώτοι και τολμώ να προβλέψω ότι θα τα καταφέρουμε.

Η πανδημία μας “δίδαξε” για τα καλά πόσο σημαντικό είναι το εθνικό σύστημα υγείας να είναι «ετοιμοπόλεμο», άριστα στελεχωμένο, με σύγχρονο εξοπλισμό. Κατά την άποψη σας, οι δομές υγείας στη περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι στο επίπεδο που επιθυμείτε;

Σε μια Περιφέρεια 48 κατοικημένων νησιών, η υγεία ήταν και παραμένει το μεγάλο στοίχημα. Συναντήσαμε μια κατάσταση με τεράστιες ελλείψεις. Δουλέψαμε εντατικά πάνω σε αυτό, από την αρχή της θητείας μας το 2014, με πρωτοβουλίες πρωτοφανείς για τα δεδομένα της αυτοδιοίκησης στη χώρα, όπως η θέσπιση κινήτρων για την στελέχωση με ιατρικό προσωπικό των Κέντρων Υγείας των μικρών νησιών. Διαθέσαμε μεγάλο μέρος από ίδιους και ευρωπαϊκούς πόρους για νέες δομές και για ενίσχυση των υφισταμένων. Η πανδημία εκτόξευσε κατακόρυφα τις ανάγκες υγειονομικής θωράκισης των νησιών μας κι εμείς είδαμε σε αυτήν την κρίση μια ευκαιρία για να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις δομές υγείας.

Από τον περασμένο Μάρτιο ξεκίνησε ο αγώνας δρόμου εντοπισμού και προμήθειας ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και υγειονομικού υλικού για όλες τις δομές του δημοσίου συστήματος υγείας, ώστε οι κάτοικοι των νησιών να μπορούν να αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια. Με πολύ μεγάλη δυσκολία, αλλά με ταχύτατα αντανακλαστικά, σε μια αγορά που διεθνώς βρέθηκε απροετοίμαστη στη λαίλαπα που ερχόταν, διαθέσαμε τον προϋπολογισμό μας, καταφέραμε να προμηθευτούμε από μάσκες, γάντια και αντισηπτικά, μέχρι κλωβούς αρνητικής πίεσης, θαλάμους απομόνωσης, μοριακούς αναλυτές, χιλιάδες rapid tests και ό,τι άλλο μας ζήτησαν η 2η ΥΠΕ, το ΕΚΑΒ και οι ίδιες οι δομές και να τα παραδώσουμε σε κάθε νησί. Διαθέσαμε και συνεχίζουμε να διαθέτουμε το μεγαλύτερο μέρος των πόρων μας, είτε είναι ευρωπαϊκοί, είτε εθνικοί είτε ίδιοι πόροι, για να θωρακίσουμε τα νησιά μας. Ακόμα και πρόσληψη προσωπικού στα νοσοκομεία μας πετύχαμε να χρηματοδοτήσουμε σε συνεννόηση με την Κυβέρνηση, μέσα από τους ευρωπαϊκούς πόρους της Περιφέρειας μας. Μέχρι σήμερα έχουμε διαθέσει άνω των 20 εκατ. ευρώ, μόνο για την υγεία. Αλλάξαμε τις προτεραιότητες και τον σχεδιασμό μας, γιατί αυτό που επείγει είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Ποιο είναι το σχέδιο που υπάρχει σχετικά με τον εμβολιασμό των κατοίκων των μικρών νησιών;

Το σχέδιο βρίσκεται στο στάδιο της εκπόνησής του και προβλέπεται να υλοποιηθεί εντός του Φεβρουαρίου. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι στα μικρά νησιά του Νοτίου Αιγαίου, κάτω των 1000 κατοίκων, θα γίνει ο πρώτος μαζικός εμβολιασμός στη χώρα. Θα είναι οριζόντιος, για όλο τον μόνιμο πληθυσμό, ανεξαρτήτως ηλικίας ή επαγγελματικής ιδιότητας και σε αντίθεση με ό,τι ισχύει μέχρι σήμερα στην υπόλοιπη χώρα, όπου προτεραιότητα έχουν συγκεκριμένες ηλικιακές και επαγγελματικές ομάδες. Μέσα στον Φεβρουάριο, τα μικρά  νησιά θα εφοδιαστούν με τον απαιτούμενο αριθμό εμβολίων, καθώς και με το ιατρικό προσωπικό που θα χρειαστεί, για να εμβολιαστεί, όποιος επιθυμεί. Γίνεται μια εξαιρετική δουλειά αυτή τη στιγμή, σε πολλά επίπεδα, με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών, σε κεντρικό και σε τοπικό επίπεδο, τόσο για την ασφαλή και με ειδικές συνθήκες μεταφορά των εμβολίων, όσο και για την διατήρησή τους. Ο λόγος που υπαγόρευσε τον μαζικό και χωρίς εξαιρέσεις εμβολισμό των κατοίκων των μικρών νησιών, είναι κατ΄ αρχήν η αντικειμενική αδυναμία των δομών υγείας να παρέχουν υψηλού επιπέδου ιατρικές υπηρεσίες, σε περίπτωση που θα υπάρξουν τυχόν περιστατικά νοσούντων από κορωνοϊό.

Ποιες οι δράσεις σας ώστε να θωρακιστούν τα νησιά μας από φυσικές καταστροφές και ακραία καιρικά φαινόμενα κ. Χατζημάρκο;

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι ασύμμετρες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που είναι όλο και πιο συχνές και καταστροφικές, δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν πλέον με τα υφιστάμενα εργαλεία και διαδικασίες. Έτσι, για την Περιφέρειά μας, αποφασίσαμε  να θέσουμε το κρίσιμης σημασίας ζήτημα της αντιπλημμυρικής προστασίας στα νησιά Κυκλάδων και Δωδεκανήσου σε νέα βάση και με νέα φιλοσοφία. Ξεκινήσαμε τη σύναψη συμβάσεων τριετούς διάρκειας για τον καθαρισμό ρεμάτων, μια αρμοδιότητα που πέρασε πρόσφατα στις Περιφέρειες.

Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε διαρκώς ενεργές συμβάσεις για όλα τα νησιά της Περιφέρειάς μας, που θα επιτρέπουν την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία, απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα.  Με το νέο αυτό πλαίσιο, θα μπορούμε να παρεμβαίνουμε έγκαιρα και να προλαμβάνουμε καταστάσεις. Να μην ακολουθούμε τα γεγονότα. Να προηγούμαστε.

Θεωρείτε πως έχετε δημιουργήσει «αναπτυξιακό ρεύμα» τόσο στον παραγωγικό κλάδο και στις αναγκαίες υποδομές όσο και στον τουρισμό και με ποιους τρόπους;

Ο τουρισμός, που αργά ή γρήγορα θα ανακάμψει, είναι το «υπερ-όπλο» για το Νότιο Αιγαίο. Αλλά δεν αρκούμαστε σ’ αυτό. Οι ανάγκες της πολυνησιακής Περιφέρειάς μας είναι τεράστιες και δυστυχώς δεν καλύφθηκαν τις δεκαετίες που έρρεαν άφθονες οι χρηματοδοτήσεις των ευρωπαϊκών «πακέτων», από την δεκαετία του ΄80 ακόμη. Επιπλέον, το Νότιο Αιγαίο κατέληξε να είναι η πιο υποχρηματοδοτημένη Περιφέρεια της χώρας, απόρροια ενός στρεβλού και άδικου τρόπου κατηγοριοποίησης των ευρωπαϊκών Περιφερειών, βασισμένης αποκλειστικά στο ΑΕΠ, που είχε ως αποτέλεσμα πολλές χαμένες ευκαιρίες. Το 2021 ξεκίνησε για μας εξαιρετικά αισιόδοξα,  καθώς άλλαξε ο ευρωπαϊκός κανονισμός για την κατάταξη των περιφερειών και πετύχαμε υπερδιπλασιασμό των ευρωπαϊκών πόρων της νέας χρηματοδοτικής περιόδου 2021 – 2027, με 357 εκατ. ευρώ, έναντι των 172 εκατ. ευρώ της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Αυτό μεταφράζεται σε έργα που τα νησιά έχουν ανάγκη, σε υποδομές, σε κοινωνικές δράσεις με επίκεντρο τον άνθρωπο. Την ίδια ώρα, τα επίσημα στοιχεία φέρνουν το Νότιο Αιγαίο στην πρώτη θέση απορρόφησης των πόρων του ΕΣΠΑ  το 2020, μεταξύ των 13 Περιφερειών της χώρας.  Επιπλέον έχουμε ήδη ιδρύσει τον Αναπτυξιακό Οργανισμό Νοτίου Αιγαίου  προκειμένου να ξεπεράσουμε αγκυλώσεις που μπορεί να άφηναν ανεκμετάλλευτα τα δισεκατομμύρια του Ταμείου Ανάκαμψης, ώστε να μην μείνει ούτε ευρώ αναξιοποίητο από το μερίδιο που αναλογεί στην Περιφέρειά μας. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η τελευταία μεγάλη ευκαιρία για την ανοικοδόμηση της χώρας μετά από την πρωτοφανή ύφεση που επιφέρει η υγειονομική κρίση, η οποία ήρθε και προστέθηκε πάνω σε μια δεκαετή δημοσιονομική ύφεση. Όλα τα παραπάνω διασφαλίζουν το «αναπτυξιακό ρεύμα» για τα επόμενα χρόνια.

Διαχείριση απορριμμάτων και περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος της περιφέρειας σε αυτό το πολύ σημαντικό κεφάλαιο για την χώρα μας;

Εδώ, το Νότιο Αιγαίο, είχε μέχρι πρότινος ένα ακόμη ρεκόρ, αλλά δυστυχώς αρνητικό. Είχε πανελλαδικό ρεκόρ ανεξέλεγκτων ΧΑΔΑ, είχε  ρεκόρ  στα πρόστιμα από την Ευρώπη.  Σήμερα, με την ίδρυση του περιφερειακού ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου, τείνει να διαμορφωθεί μια νέα πραγματικότητα. Ο νέος οργανισμός είναι ένα βήμα μπροστά από την τριτοκοσμική κατάσταση που επικρατεί σε αρκετά νησιά μας όπου λειτουργούν ακόμα χωματερές. Ξεκινάει μια νέα περίοδος περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Η οικονομική και τουριστική ανάκαμψη δεν μπορεί παρά να διέρχεται και μέσα από το έμπρακτο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος. Ειδικά, σε μία Περιφέρεια που η βασική πηγή πλούτου της είναι το περιβάλλον. Η αμέλεια και η ανευθυνότητα δεκαετιών έχουν αφήσει βαθιές πληγές, που χρειάζονται χρόνο για να επουλωθούν. Το στοίχημα που βάλαμε, μεγάλο. Και σκοπεύουμε να το κερδίσουμε κι ας βρισκόμαστε στη δυσκολότερη περιοχή της Ελλάδας. Το επόμενο διάστημα, τα πρώτα 9 μεγάλα έργα για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων στο Νότιο Αιγαίο θα δημοπρατηθούν.

Εντύπωση κάνει η ευαισθησία της περιφέρειας τόσο για την μέριμνα της στη συντήρηση των σχολικών κτιρίων όσο και των αθλητικών εγκαταστάσεων. Αφού μας πείτε τι έχετε κάνει και γιατί, θα θέλαμε να μάθουμε αν ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου μπορεί να σταθεί μπροστά από τους μαθητές και να τους πει πως η Ελλάδα θα φροντίσει να σταθεί στο πλευρό τους όταν αποφοιτήσουν από σχολεία και πανεπιστήμια και όλοι θα βρούνε την εργασία που τους αξίζει.  Και επειδή γνωρίζουμε πόσο σημασία δίνετε στη παιδεία ζητάμε μια ειλικρινή απάντηση σας. 

Καμία εντύπωση δεν πρέπει να σας κάνει. Ήταν αυτονόητη υποχρέωση. Μια κοινωνία που δεν επενδύει στις νέες γενιές, είναι καταδικασμένη να γεράσει, να εκφυλιστεί. Σχολεία και αθλητικές εγκαταστάσεις  είναι δυο προγράμματα που «χτίσαμε» από το ξεκίνημα της πρώτης θητείας μας και παρότι οι παραπάνω τομείς δεν ανήκουν στις αρμοδιότητές μας. Μέσα από το Ειδικό Πρόγραμμα Συντήρησης Υποδομών Παιδείας που φτιάξαμε, δεκάδες σχολικές μονάδες σε όλα τα νησιά μας έχουν ήδη συντηρηθεί. Σήμερα, έχουμε την ικανοποίηση και την περηφάνια να μπορούμε να πούμε ότι και εμείς βάλαμε το χέρι μας σε αυτό. Αντίστοιχο είναι και το Ειδικό Πρόγραμμα Αθλητικών Υποδομών που πρώτοι δημιουργήσαμε.

Ως πατέρας τριών παιδιών, η αγωνία μου είναι μεγάλη για τον νέο κόσμο που γεννάται μέσα από τις σημερινές, πρωτοφανείς συνθήκες. Ως Περιφερειάρχης, είναι καθήκον μου να εργαστώ για να επιστρέψουμε σε μια πραγματικότητα που δεν θα είναι απλώς η ίδια, αλλά καλύτερη από την προηγούμενη.

Η πανδημία μας έδειξε τη σημασία της πειθαρχίας, της συνεργασίας, του επιπέδου και της ποιότητας της επιστήμης, της αξίας και των δυνατοτήτων της τεχνολογίας. Ανέδειξε την προσαρμοστικότητα, την επινοητικότητα και την ταχύτητα αντίδρασης των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας. Μια άλλη Ελλάδα, πιο δυναμική κάνει την εμφάνισή της μέσα από τον ζόφο της υγειονομικής κρίσης. Είμαι αισιόδοξος από τα δείγματα που δώσαμε μέσα στην πανδημία ότι, ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός!