20+1 καλλιτέχνες μιλούν για την δημιουργικότητα σε καιρό καραντίνας

Η δημιουργικότητα και η σχέση μας με αυτήν την περίοδο που διανύουμε μπορεί να θεωρείται από ορισμένους «ψιλά γράμματα». Δεν είναι παράλογο: άνθρωποι πεθαίνουν, άνθρωποι αρρωσταίνουν, άνθρωποι μένουν αφίλητοι και χωρίς αγκαλιά. Η μοναξιά θριαμβεύει και η οικονομία πλήττεται. Η έννοια της ελευθερίας αποδομείται ολοένα και επιχειρούμε να την ανα-καταλάβουμε, μουδιασμένοι από τους παράλογους, ενίοτε, περιορισμούς που δεχόμαστε: μπορούμε να πάμε για ψώνια και να συνωστιστούμε, αλλά όχι να εκπληρώσουμε το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά μας για συγκέντρωση-διαδήλωση.

Η κατάσταση αυτή εμπνέει ή μουδιάζει τους καλλιτέχνες, τελικά; Είκοσι άνθρωποι που ζουν-αλλά και βιοπορίζονται- από την δημιουργία, αναπτύσσουν έκαστος την δική του σκέψη σχετικά με την όλη κατάσταση. Τι έκαναν στην καραντίνα; Έγραψαν, σημείωσαν, σχεδίασαν, δούλεψαν; Ή μήπως ανασυγκροτήθηκαν για να είναι έτοιμοι και ξεκούραστοι για το πολυπόθητο «άνοιγμα»;

Σταμάτης Κραουνάκης*: «Η μέσα μας γιορτή την ώρα της εκτίναξης»

«Ίσως σας έχει συμβεί να διαβαίνει η λαίλαπα. Να’ χουν φανερωθεί τρόποι και αθλιότητες από μεριές απρόσμενες, να’ χει δειχτεί η ανικανότητα,το μέτριο,
το δήθεν, να’ χει απλωθεί η λάσπη του κακού μέχρι εκεί που ακουμπά το βήμα σου, και κει που νόμιζες ότι δεν θα τα καταφέρεις, ένα σπάνιο φεγγάρι να βάφει το νερό που λούζεσαι και όλα να μοιάζουν μικρά «μα που ρίχναν σκιά για να μοιάζουν παλάτια». Απίθανη νύχτα η τελευταία του Αυγούστου. Να ξέρεις τι αγαπάς αληθινά και γιατί.

Στο μικρό μου σπίτι χωράνε οι φίλοι μου. Όποια θρησκεία κι αν κοιτάζουν, όπου κι αν γέρνει το φιλί τους,να μη φύγει κανεις,θα σας φιλέψω τα τραγούδια που ποθείτε,γλυκά ποτά της λήθης… ️

Το τραγούδι είναι η τέχνη των τεχνών. Αυτό που μπορεί να ειπωθεί ως ποιητικό δεδομένο μέσα από το τραγούδι κανένα ποιητικό κείμενο μεγάλου ποιητή δεν μπορεί να το συναγωνιστεί. «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν σαν τα λούλουδα του κάμπου…» Δεν πάει να έχω γράψει τρεις σελίδες ποίημα; Έχουμε τη θεία ευλογία στη χώρα που ζούμε το τραγούδι μας να έχει αναφερθεί στα πάντα-με φαντασμαγορικό και επίσης βαθύτατο τρόπο. Το τραγούδι στην Ελλάδα συντηρεί τους γάμους, τις πανηγύρεις, τις ονομαστικές γιορτές. Συντηρεί στη μνήμη του λαού αυτό που ονομάζουμε ζωή και κινείται σε μια γραμμή παράδοσης. Γι’ αυτό δεν χάθηκε ο ελληνισμός ούτε στην Οθωμανοκρατία ούτε όταν βίωσε τις μεγάλες καταστροφές. Και δεν μιλάω για ένα είδος τραγουδιού, αλλά για όλα.

Απλά να θυμόμαστε. Γιατί ξεχνάμε τόσο εύκολα. Είναι όλα τόσο ορατά. Ας γλυκάνουμε, δεν ωφελεί ούτε η Αναίδεια ούτε η Εξυπνακίλα. Είναι σαφές και ορατό, δύο θύματα του ιού: η Ε.Ε και τα Πολιτική Κόμματα. Όλοι κατώτεροι των περιστάσεων. Και η Τηλεόραση μακριά απ’ την Αλήθεια. (Καλήν εσπέρα με Αγάπη από δω, απ’ το μικρό μοναστηράκι μου/Κι ας αντέξουμε κι αυτό, το Αύριο μπορεί να Μην Μας Χρειάζεται).»

Αυτό που διαβάσατε, είναι από τις σημειώσεις μου, της πρώτης καραντίνας. Μπορείτε να βρείτε κι άλλες εδώ.

Ο καλλιτέχνης με τα εργαλεία του μπροστά του όπως κάθε τεχνίτης κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη θα κάνει τη δουλειά του. Έγραψα 20 τραγούδια. Κυκλοφόρησα τα 14. Κάναμε σπιτικές συναυλίες με την ομάδα όπου μπορέσαμε όλο το καλοκαίρι. Ήταν αριστούργημα. Άλλη αίσθηση από την συνηθισμένη. Η λέξη πρωτόγνωρο. Η μέσα μας γιορτή. Που γίνεται την ώρα της εκτίναξης γιορτή για όλους. Ταυτόχρονα στο ίδιο διάστημα.

Με τους συναδέλφους, εργάτες της συντεχνίας των δημιουργών, καταφέραμε να πετύχουμε για τον τόπο μας Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων, που αυτή τη στιγμή λειτουργεί εξαιρετικά με την κυρία Λούκα Κατσέλη, στο τιμόνι και ήδη κατέθεσε το Δεκέμβριο τις πρώτες Αμοιβές. Είμαστε ορθοί, είμαστε δυνατοί, κινδύνεψαν δικοί μας, χάσαμε δικούς μας, συνεχίζουμε μέχρι να ξημερώσει.

*τραγουδοποιός, συγγραφέας

---

Νίκος Πάστρας: Γύρισμα ταινίας καραντινάτης όσο δεν πάει

Αν ο καιρός της καραντίνας πούμε πως μετράει από το πρώτο lockdown του Μαρτίου του ’20, με το μικρό κενό του καλοκαιριού, μπορώ να πω πως πέρασα από πολλά στάδια: αρχικά του κενού, μετά της άρνησης προς οτιδήποτε δημιουργικό, η οποία οδήγησε σε μια σειρά από μικρά illustrations πάνω σε λέξεις – κομμάτια ποιημάτων της Ναταλίας Swift και σε μια σειρά από άλλα illustrations για τον καραντινο-δίσκο του The Boy, Αντιλόπη, τα οποία αποτέλεσαν το artwork του άλμπουμ και στη συνέχεια μια σειρά νυχτερινών πορτραίτων στην άδεια πόλη, πάντα με την Ναταλία.

Τον Μάιο του ’20, όταν άρχιζαν να χαλαρώνουν τα μέτρα, ξεκίνησε να σχηματίζεται η ιδέα μιας μεγάλου μήκους που έμοιαζε να μπορεί να γυριστεί άμεσα, κόντρα στην υπάρχουσα, αργόσυρτη και επίπονη διαδικασία χρηματοδοτήσεων. Δέκα υπέροχοι νέοι ηθοποιοί (οι οποίοι ήταν η έμπνευση και στη συνέχεια οι συνδημιουργοί της ταινίας) ένα πολύ μικρό (και εξίσου υπέροχο) συνεργείο και εγώ. Αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε τα (πολύ λιγότερα από όσα συνήθως απαιτούνται) χρήματα μέσω μιας πλατφόρμας crowdfunding.

Στα μισά της καμπάνιας «έσκασε» το δεύτερο lockdown που έμοιαζε καταστρεπτικό για το εγχείρημα, όλοι μουδιάσαμε αλλά δεν σταματήσαμε και στα μέσα Νοεμβρίου καταφέραμε να συγκεντρώσουμε το ποσό. Μέσα σε τρομερά δύσκολες συνθήκες για να προετοιμάσεις μια ταινία (κλειστά καταστήματα, περιορισμοί μετακίνησης, COVID tests, τον ιό τον ίδιο, κλπ) τα καταφέραμε, βγάλαμε τις απαιτούμενες ειδικές άδειες, εξεταστήκαμε και ξεκινήσαμε, τηρώντας όλα τα απαιτούμενα μέτρα, τα γυρίσματα, τα οποία κράτησαν σχεδόν ένα μήνα. Τέλη Νοεμβρίου με τέλη Δεκεμβρίου, απομονωθήκαμε σε ένα σπίτι στην επαρχία και γυρίσαμε τα Μπάσταρδα, απόλυτα ελεύθεροι (πόσο ειρωνικό) δημιουργικά. Με πείσμα κόντρα στην ανασφάλεια και στον φόβο, κόντρα στα πάντα και αγάπη. Τελικά, μια ταινία που δεν θα μπορούσε να γυριστεί διαφορετικά.

*κινηματογραφιστής

---

Κατερίνα Μπουζάνη*: «Τα όνειρα δεν κάνουν παύση»

Ανέκαθεν, η τέχνη αποτελούσε αντίδοτο σε δύσκολες συνθήκες και για εμένα προσωπικά διαφυγή από την πραγματικότητα.Δυστυχώς οι καλλιτέχνες βιώνουμε αυτή την παύση αρκετά επίπονα μιας και έχουμε στερηθεί την βιωματική επαφή  και την συναναστροφή μας με τους άλλους.

Στο θέατρο δεν μπορείς να υπάρξεις χωρίς την συνδιαλλαγη με τον «άλλον». Η νέα on line πραγματικότητα ευελπιστούμε ότι θα είναι προσωρινή και  ευχόμαστε γρήγορα να επιστρέψουμε στο βίωμα… Παρόλα αυτά, σε όλη αυτή την μοναξιά που μας επιβάλλεται οφείλουμε να βρούμε τρόπους να παραμείνουμε δημιουργικοί, νομίζω. Η τέχνη μου είναι το οξυγόνο μου και μέσα σε όλη αυτή την δύσκολη περίοδο που διανύουμε εφευρίσκω τρόπους για να μείνω παραγωγική.

Συνεχίζω τα μαθήματα με τις ομάδες μου ιντερνετικά και δουλεύουμε 3 project/performance για όταν μας το επιτρέψουν οι συνθήκες να τα παρουσιάσουμε,έχω ξεκινήσει ήδη να μελετάω ρόλους για μια ταινία και ένα θεατρικό έργο που θα συμμετάσχω και έπιασα ξανά στα χέρια την σκουριασμένη κιθάρα που είχα αφήσει στην άκρη για καιρό.Αυτή η αβέβαιη συνθήκη που ζούμε σίγουρα έχει τα σκαμπανεβάσματα της, αλλά ή ανάγκη για έκφραση και δημιουργία δεν σταματάει ποτέ.Μπορεί να μας στέρησαν την επαφή,να μπηκαν σε αναμονή οι δουλειές μας,να αναβλήθηκαν σχέδια, αλλά τα όνειρα δεν κάνουν παύση…

*ηθοποιός, σκηνοθέτις, ιδρύτρια χώρου τέχνης Κλεψύδρα

---

Πόλυς Κυριάκου*: Πίνοντας την ησυχία σταγόνα τη σταγόνα

Αχ, η καραντίνα! Σε ποια καραντίνα όμως αναφέρεστε; Στην καραντίνα την πρώην; Στην καραντίνα τη νυν; Στην καραντίνα στην Αθήνα, στην καραντίνα στη Ραφήνα, στην Αργεντίνα, στην Κίνα;… Εγώ πρέπει να ομολογήσω ότι αγαπώ πολύ τις καραντίνες… Ξέρετε γιατί; Επειδή αγαπώ τα απρόβλεπτα. Αγαπώ τις καταιγίδες που έρχονται απρόσμενα. Αγαπώ τους έρωτες, όταν έρχονται στην πιο ακατάλληλη στιγμή…
Γι’ αυτό αγάπησα τις καραντίνες! Επειδή ήρθαν δίχως την άδεια μας, μάς κοίταξαν στα μάτια και μας είπαν «Τώρα σπίτια σας»!…
Κύριε συγγραφέα, κύριε ποιητή, κύριε συνθέτη, θυμάσαι την «κανονική» εποχή, αυτήν του παρελθόντος, όταν παραπονιόσουνα πως δεν έχεις χρόνο να γράψεις, να συγκεντρωθείς να μελοποιήσεις; Θυμάσαι; Ε, λοιπόν ήρθε η στιγμή σου. Τώρα, μπορείς να απομονωθείς στο σαλόνι σου, στην κουζίνα σου, στο μπαλκόνι σου και να γράψεις, να γράψεις, να γράψεις μέχρι που να λιώσει το χαρτί σου, μέχρι που να λιώσει το πληκτρολόγιό σου, μέχρι που να λιώσουν τα πλήκτρα του πιάνου σου, οι χορδές της κιθάρας σου…

Λοιπόν. Ας σοβαρευτούμε: Θαρρώ πως η ησυχία και η απομόνωση είναι υπέροχα στοιχεία για συγκέντρωση και δημιουργία. Κάποιοι από μας χρειαζόμαστε την απόλυτη ηρεμία, την απόλυτη φυλακή για να γεννήσουμε την τέχνη μας. Λογικό και κατανοητό…

Προσωπικά όμως, δεν χρειάζομαι καμιά υποχρεωτική απομόνωση για να γράψω. Απόλαυσα την απομόνωση, απόλαυσα την καραντίνα όσο μπορούσα. Ήπια σταγόνα- σταγόνα την υπέροχη ησυχία. Μέρες και νύχτες το μυαλό μου ταξίδεψε, τρόμαξε, βαρέθηκε, ελευθερώθηκε, πόνεσε, γέλασε, πεθύμησε, αναπόλησε.
Όμως δεν μπορώ να πω ότι έγραψα και δημιούργησα επειδή δεν μπορούσα να βγω από το σπίτι μου.

Γράφω μόνο όταν θέλω εγώ. Όχι όταν θέλει η όποια καραντίνα ή η όποια φυλακή μού επιβάλλεται από τον οποιονδήποτε. Η δημιουργία έχει άλλους κανόνες. Η δημιουργία δεν έχει σχέση με τίποτα άλλο παρά μόνον με την έμπνευση… Η καραντίνα όμως είναι ένα υπέροχο χαστούκι που ξύπνησε τη ζωή πολλών από μάς που κοιμόμασταν βαθιά. Πολύ βαθιά…

*στιχουργός

---

Δημήτρης Τσεκούρας: Φαντασίωση για περπάτημα χωρίς κωδικό νούμερο 6

Πείσμα. Αυτό έπαθα σε αυτή την καραντίνα. Σε αυτήν την καραντίνα έπαθα Πείσμα. Πείσμα να μην μου στρίψει, γιατί ένιωσα –ακόμη το νιώθω δηλαδή- ότι πάει να μου στρίψει κανονικά. Πείσμα να συνεχίζω να κάνω τις δουλειές του σπιτιού, να βάζω πλυντήριο, να βάζω ηλεκτρική σκούπα, να μαγειρεύω, να πλένω τα πιάτα, να ανοίγω όσο το δυνατόν λιγότερο τη σιχαμένη τηλεόραση, να μιλάω στο τηλέφωνο με τρεις ανθρώπους. Πείσμα να μην επαναλαμβάνω εφτά χιλιάδες φορές την ημέρα τη λέξη ΓΙΑΤΙ;

Υιοθέτησα και μια γάτα για να έχω κάποιον να φροντίζω. Την έχω ερωτευτεί αλλά τη λυπάμαι κιόλας. Την έχω ερωτευτεί γιατί είναι πάρα πολύ όμορφη και ανυπάκουη. Τη λυπάμαι όμως που της έλαχε να ζει μαζί μου. Είμαι πολύ εγωιστής -που θα πει ηλίθιος- και, επειδή νομίζω ότι η γάτα με ακούει, τις νύχτες κάθομαι και της διαβάζω σελίδες ολόκληρες από δύο αριστουργήματα: την «Επιστροφή του βαρόνου Βένκχαϊμ» και τον «Στόουνερ».

Βαριέμαι, επίσης,  περισσότερο από ποτέ να κάνω την οποιαδήποτε πολιτική συζήτηση. Μας δουλεύουν ΟΛΟΙ. Εντάξει, κάποιοι μας δουλεύουν λιγότερο, αλλά σε γενικές γραμμές μάς δουλεύουνε όλοι. Απροκάλυπτα. Αγοραία. Ξεδιάντροπα. Χωρίς ίχνος προσχήματος. Προφυλάσσομαι, όσο μπορώ, να μην «κολλήσω», να μην αρρωστήσω. Σιχαίνομαι τον πυρετό, δεν τον αντέχω τον πυρετό, τον φοβάμαι τον πυρετό. Διαβάζω ξανά την Καινή Διαθήκη. Είναι σχεδόν ανυπέρβλητο κείμενο. Και έχω μια τρελή φαντασίωση. Όταν και εάν τελειώσει όλο αυτό το Πράγμα, θέλω να κάνω δυο βόλτες εκτός νομού Αττικής. Μία να δω τη μαμά μου και την αδερφή μου κι άλλη μία στο Βερολίνο. Να περπατήσω χωρίς κωδικό νούμερο 6 στο Kreuzberg. Κατά τα άλλα, εσείς τι λέει; Όλα καλά;

*συγγραφέας

---

Χρίστος Σερενές*: Το τραγούδι της Μούσας χρειάζεται και λίγη πίεση

Αν θα έβαζα ένα τίτλο σε ό,τι αφορά τη δημιουργικότητά μου κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτός θα ήταν: «Ένα μεγάλο διάλειμμα, με αφορμή τον κορονοϊό». Φαίνεται ότι το είχα ανάγκη, καθώς τα τελευταία δέκα χρόνια υπήρξα ιδιαίτερα δραστήριος στο studio, στη σκηνή  και κυρίως στο μυαλό που ποτέ δεν ησυχάζει και εκεί γίνεται η περισσότερη δουλειά.

Ομολογώ λοιπόν πως αφιερώθηκα στο βάψιμο του σπιτιού, την αλλαγή διακόσμησης, τα μερεμέτια στο μπαλκόνι, τις ταινίες που είχα να δω από φοιτητής και την οικογένειά μου, μιας και πριν ένα χρόνο ακριβώς γεννήθηκε ο γιος μου. Με τους ρυθμούς που δούλευα πριν, θα γιόρταζε μεθαύριο τα πρώτα του γενέθλια και δεν θα το είχα καλά καλά συνειδητοποιήσει, ενώ τώρα έχουμε την πολυτέλεια να ζούμε το κάθε νέο βήμα, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Όταν κοιτάς τους δείκτες του ρολογιού, ο χρόνος μοιάζει απόλυτος, αλλά όσοι ασχολούνται με την τέχνη γνωρίζουν καλά πόσο σχετικό είναι αυτό. Θα κλείσω με μια παραδοχή, που ξέρω ότι εκφράζει πολλούς δημιουργούς, αλλά διστάζουν να το ομολογήσουν: Δεν εκμεταλλεύομαι τον επιπλέον χρόνο όταν προκύπτει. Λειτουργώ μόνο υπό πίεση! Όπως όλοι γνωρίζουμε, δυστυχώς, η συντριπτική  πλειοψηφία των δραστηριοτήτων των καλλιτεχνών είναι αυτή τη στιγμή στον πάγο. Κι εγώ χρειάζομαι προθεσμίες, ημερομηνία πρεμιέρας, ξενύχτι και βάσανο, αλλιώς η Μούσα μου δεν τραγουδά, μόνο σφυρίζει αδιάφορα.

*τραγουδοποιός, καθηγητής μουσικής

---

Ζέτη Φίτσιου: Το ξύπνημα από τα έγκατα του έλους

Μέσα στους τέσσερις μου τοίχους, και στους ανύπαρκτους τους ήχους, πήρα μολύβι και στυλό, από το χάος να σωθώ, κι είπα ή τώρα ή ποτέ, και με μια σκέψη αγκαζέ, πήγα να βρω μια κάποια ουσία, μα η κατάσταση… αθλία. Και ο βυθός όλο ρουφούσε, και ως τον πάτο με τραβούσε: «κάτσε σ’ αυτόν τον καναπέ, πάρε στο χέρι τον καφέ, άσε στην άκρη το στυλό, βάλε κουκούλα στο μυαλό, άνοιξε μπρος σου μια οθόνη, γίνε ένα σκιάχτρο σε σαλόνι.» Μα στον βαθύτατό μου ύπνο, οι λέξεις ρίξαν έναν χτύπο, κι είπαν για ξύπνα επιτέλους, από τα έγκατα του έλους, γράψε με μας μια ιστορία, έχουμε πλήξει στην ανία. Κι έξυσα αμέσως το στυλό, έφτιαξα τίλιο καυτό, κι είπα κουνήσου πια μυαλό, αλλιώς προβλέπω Βατερλό… Κι έτσι γοργά για να τελειώσω, μικρό απόφθεγμα να δώσω: «η τέχνη πάντα πώς μας σώνει, τις τρύπιες σκέψεις μας μπαλώνει.»

*θεατρική συγγραφέας, δημιουργός πλατφόρμας iroes.art (ραδιοφωνικές, θεατρικές παραστάσεις)

---

Δημήτρης Αθανίτης* : «Θα το κάνουμε, κόντρα σε όλα!»

Κάθε εμπόδιο για καλό! Ακούγεται κλισέ, αλλά ισχύει.

Η καραντίνα με βρήκε σε μια απίστευτα δημιουργική φάση. Ετοίμαζα την Αθηναϊκή πρεμιέρα της τελευταίας ταινίας μου «Λαβύρινθος», ένα ντοκιμαντέρ για τις στοές της Αθήνας, που είχε ήδη ταξιδέψει εντός και εκτός Ελλάδος, την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου μου με τα σενάρια των δύο πρώτων ταινιών μου «Αντίο Βερολίνο» και «Καμιά Συμπαθεια για τον Διάβολο» και ήμουν έτοιμος να ξεκινήσω τα γυρίσματα για την «Μήδεια», μετά από δύο χρόνια προετοιμασίας.

Με την ανακοίνωση της καραντίνας, η παρουσίαση του βιβλίου έπρεπε να αναβληθεί, όπως και η πρεμιέρα του «Λαβύρινθου». Αναγκάστηκα να αναβάλλω και τα γυρίσματα της «Μήδεας», μέχρι να συνειδητοποιήσω τις νέες συνθήκες, αν και δεν υπήρχε απαγόρευση για γυρίσματα, φυσικά με μέτρα ασφαλείας.

Ωστόσο, αυτή η αναβολή ήταν ευεργετική. Κάποιες λεπτομέρειες της τελευταίας στιγμής βρήκαν χρόνο να λυθούν, όλοι οι ηθοποιοί απελευθερώθηκαν από άλλες υποχρεώσεις και τελικά θα είμαστε έτοιμοι για τα γυρίσματα με καθυστέρηση μεν και με τα ιδιαίτερα προβλήματα της νέας κατάστασης, αλλά και με λυμένα χέρια.

Κυρίως όμως, όλες αυτές οι αντιξοότητες και οι απανωτές αναβολές -ήταν η δεύτερη μετά από την πρώτη καραντίνα της περασμένης Άνοιξης- μου έδωσαν την αίσθηση ότι τώρα πια τίποτε άλλο δεν μπορεί να μας συμβεί. Η ίδια αίσθηση πέρασε και σε όλους τους ηθοποιούς και συνεργάτες μαζί με ένα πείσμα και μια έξαψη δημιουργικότητας:

-Θα το κάνουμε, κόντρα σε όλα!

Ταυτόχρονα ο περιορισμός στο σπίτι προσέφερε πολύ ελεύθερο χρόνο, απαραίτητο για μια απόλυτη συγκέντρωση σ’ αυτό που ετοιμάζαμε, χωρίς καμιά διάσπαση. Ακόμη και για μια χαλαρή κουβέντα κι ένα ποτό το βράδυ.

Όσα ηθελα να ζητήσω από όλους, ξαφνικά τα είχε φέρει η καραντίνα και δεν είναι περίεργο που μ’ έπιασα αρκετές φορές να φωνάζω μεταξύ σοβαρού και αστείου:

-Καραντίνα, αγάπη μου!…

*σκηνοθέτης, συγγραφέας

---

Παναγιώτης Γιαννούτσος: Όταν η ακινησία διαδέχεται τον οίστρο

Η καραντίνα ήταν κάτι πρωτόγνωρο για όλους μας. Το απότομο κλείσιμο στον σπίτι για πολύ κόσμο ήταν βαρύ. Για τους ανθρώπους που δημιουργούν, αν μπορώ να θεωρηθώ και εγώ ένας από αυτούς, θεωρώ πως ήταν μια παύση ιδανική για μια ανασυγκρότηση.

Σίγουρα, δεν ήταν όλες οι μέρες το ίδιο. Κάποιες φορές, δεν ήθελα να σηκωθώ, που λέει ο λόγος, από το κρεβάτι. Άλλες, ένιωθα έναν πραγματικό οίστρο. Να τακτοποιήσω το αρχείο μου, να τραβήξω φωτογραφίες καινούργιες, να κατεβάσω νέες ιδέες για μελλοντικά project… Λίγο πολύ, όλα έγιναν. Κι όλα γίνονται. Οι μέρες ξεκούρασης διαδέχονται μέρες δημιουργίας, υπάρχουν κάποιες δουλειές, μια διαδικασία προετοιμασίας και επικοινωνίας για τους γάμους και τις βαπτίσεις του καλοκαιριού, αλλά και πραγματάκια που έχουν ενδιαφέρον και προκύπτουν αναπάντεχα κι ευχάριστα.

Η αλήθεια είναι ότι έχω σκεφτεί και οργανώσει στο μυαλό μου μερικά πράγματα που θέλω να κάνω το επόμενο διάστημα φωτογραφικά. Αν και δεν είναι η τέλεια εποχή για να σχεδιάζεις το μέλλον, είναι αναπόφευκτο να επιθυμείς το επόμενο βήμα και, στην περίπτωση των φωτογράφων, το επόμενο κλικ.

* φωτογράφος Taphteam

---

Θανάσης Τσαλταμπάσης*: Προσπάθεια για ακμαίο ηθικό και αισοδοξία

Η δημιουργικότητά μου πέρασε πολλές και διαφορετικές φάσεις κατά τη περίοδο που διανύουμε από το περασμένο Μάρτη.
Στην αρχή, πορώθηκα και έστησα με έναν φίλο ένα ταινιάκι homemade και ασχολήθηκα αρκετά και με τα social μου, που είχα στο ρελαντί.
Σιγά σιγά όμως άρχισε να παγώνει.

Μπαίνοντας πιο βαθιά στα άγνωστα εντελώς μονοπάτια του ιού και της καραντίνας, από την τρίτη εβδομάδα άρχισε η άρνηση σε μυαλό και πνεύμα.
Όταν συνειδητοποίησα ότι μπορεί να αργήσει το τέλος άρχισα να στρέφομαι προς το καλό του εαυτού μου, αλλά και της επαφής με τους ανθρώπους που αγαπώ και εκτιμώ. Πολλή γυμναστική, δημιουργικοί πειραματισμοί στην κουζίνα και τηλέφωνα που είχα αμελήσει χρόνια!

Η δεύτερη φάση, αυτή που ακόμα διανύουμε, είναι πολύ διαφορετική.
Τον πρώτο μήνα έκανα πρόβες για μίαπαράσταση του Μεγάρου Μουσικής (που ελπίζω κάποτε να παιχτεί!), στήσαμε βιντεοσκόπηση για τον «Μικρό Πρίγκιπα» στο Μικρό Χορν, συζητώ με ανθρώπους που εκτιμώ πολύ και στο θέατρο και στον κινηματογράφο και καλλιεργούμε διάφορες ιδέες μας για όταν κάποια στιγμή ανοίξει το τοπίο, έστησα ένα ταινιακι για τον Δήμο Ελληνικού-Αργυρούπολης και το click away, βλέπω πολλές ταινίες και για ψυχαγωγία, αλλά και για προσωπική μελέτη, ονειρεύομαι περισσότερο.

Στη φάση που μιλάμε βέβαια, αρχίζω να μπουκώνω ψυχολογικά και παρότι είμαι φύσει αισιόδοξο άτομο, προσπαθώ με νύχια και με δόντια να κρατηθώ χαρούμενος και να ατενίσω και πάλι το μέλλον (και το προσωπικό και το συνολικό) με ακμαίο ηθικό…

*ηθοποιός, σκηνοθέτης

---

Ευγενία Γραμμένου*: Η δημιουργικότητα ως ξέπλυμα κι ως σωτηρία ψυχής

Η συγκεκριμένη καραντίνα του φθινοπώρου ήταν ψυχρή σαν γυαλί. Στην προηγούμενη καραντίνα  της άνοιξης ήμασταν έκπληκτοι μπροστά στο πρωτόγνωρο, στο άγνωστο. Τώρα έχοντας την επίγνωση του αόρατου κινδύνου , περισσότερο μουδιασμένοι και κατηφείς, μπήκαμε σε ένα dance macabre χωρίς τη θέλησή μας. Προκειμένου να ξορκίσω τα τέρατα εκτός και εντός , έβγαινα συχνά με κωδικό 6 (δεν υπάρχει κωδικός για δημιουργία όπως λέει και ο Άρης ) και σε σημεία της πόλης κατέγραφα λέξεις, φράσεις, σπαράγματα λέξεων στο σώμα μου, ως ίχνη της αίσθησης του παρόντος, ενώ κάποιος με βιντεοσκοπούσε.

Έτσι προέκυψε και η τελική video performance , Inner Topography, σαν μια καταγραφή θραυσμάτων του τώρα ή της  μνήμης πάνω στο δέρμα. Μάλλον ακολούθησα το «Όταν η αλήθεια είναι άσχημη έχουμε την τέχνη για να μη μας σκοτώσει η αλήθεια» (Νίτσε). Στα «διαλείμματα» σχεδίαζα πορτραίτα και έτρωγα extra τυρογαριδάκια (ακούσια τοποθέτηση προϊόντος) με μανία (άλλη μια εμμονή της καραντίνας με καταστροφικές συνέπειες στη ματαιοδοξία) .

Νομίζω αν  παρατηρήσει κανείς τα πορτραίτα με την χρονική σειρά  που έγιναν, βλέπει ένα ημερολόγιο καραντίνας , βλέπει στις χρωματικές κηλίδες, στις γραμμές, στα βλέμματα, βαθιά εγχάρακτα τα αισθήματα των ημερών, βλέπει το «δεν αντέχω», το «σταμάτα να τρως», το «κάνε υπομονή», το «φοβάμαι», το «ελπίζω» το «απελπίζομαι» το «σώσε με» το « σ αγαπάω» το «θα αντέξω» το «πιστεύω» το «Θεέ μου», το «μου λείπουν οι άνθρωποι» το «μου λείπεις εσύ» το «μου λείπει η ζωή» το «περιμένω ένα θαύμα», το  «κάνε υπομονή» , «υπομονή», «υπομονή»… Στη συγκεκριμένη περίοδο η τέχνη δεν ξέπλενε απλά την ψυχή από την σκόνη της καθημερινότητας (Πικάσο), αλλά την έσωζε από μια βαθιά οδύνη .

*εικαστικός

---

Αντώνης Morgan Κωνσταντουδάκης*: Η τέχνη μας θα βγει δυνατότερη

Είμαστε μια γενιά καλλιτεχνών που έχουμε μάθει στα δύσκολα, γιατί περάσαμε και την οικονομική κρίση. Γενικά, η τέχνη είναι μια ανάγκη μας, την οποία δεν μπορούμε να πάψουμε κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη. Συνήθως, λοιπόν, (όχι μόνο εμείς, οι καλλιτέχνες κάθε εποχής πιστεύω) προσαρμοζόμαστε στα δεδομένα και τις συνθήκες, κάποτε προσπαθώντας και να τις αλλάξουμε, φυσικά.

Η δημιουργικότητα δεν κατέρρευσε στην διάρκεια της καραντίνας, ούτε έχει κατρρεύσει ακόμα, ευτυχώς. Θα έλεγα ότι η δημιουργικότητα προσαρμόστηκε. Βρίσκεις στα δύσκολα διαφορετικούς τρόπους έκφρασης και προσαρμόζεσαι. Θα βγούμε από αυτό κάποια στιγμή και στο επίπεδο έκφρασης και τέχνης θα βγούμε και πιο δυνατοί.

Προς το παρόν, οι ιδέες κυκλοφορούν, συζητάω με κάποιους ανθρώπους για αυτές, στήνω σκηνικά μες στο κεφάλι μου και, ευτυχώς, κάνω κάποιες πρόβες-με όρους, φυσικά, και συνθήκες προστασίας- για μια παράσταση που σκηνοθετώ και, αν όλα πάνε καλά, θα δείτε το καλοκαίρι.

*σκηνοθέτης

---

Φίκος: Ο εγκλεισμός ως μάθημα (απλώς με ημερομηνία λήξης)

Ως τοιχογράφος που εργάζεται κυρίως σε εξωτερικούς χώρους και κυρίως στο εξωτερικό, το… “εσωτερικό” ήταν κάτι το διαφορετικό για μένα. Ειδικά αν αναλογιστείς πως μέχρι το Φεβρουάριο του 2020 είχα προτάσεις για projects σε 10 διαφορετικές χώρες -εκ των οποίων, φυσικά, δεν έγινε κανένα- καταλαβαίνεις πόσο δραματικά διαφορετικά εξελίχθηκε αυτό το έτος. Αν, μάλιστα, προσθέσεις στον εγκλεισμό της καραντίνας και τις 2-3 φορές που χρειάστηκε να εγχειριστώ-νοσηλευτώ (για λόγους άσχετους με την πανδημία), παίρνεις ένα έτος με  τις τέλειες προϋποθέσεις για περισυλλογή και ενδοσκόπηση.

Υπό τέτοιες συνθήκες εσωτερικής πίεσης, κάποιων η δημιουργικότητα παρεμποδίζεται, κάποιων εκτοξεύεται. Νομίζω πως ανήκω στη δεύτερη κατηγορία. Μέσα στο 2020 ολοκλήρωσα μια ατομική έκθεση που ήθελα να κάνω χρόνια, ξεκίνησα τη συγγραφή ενός βιβλίου, σχεδίασα κάποιες μακέτες για μελλοντικές τοιχογραφίες, έκανα διάφορα άλλα έργα εμπνευσμένα από σειρές του Νέτφλιξ κλπ.

Η αλήθεια είναι πως, κάποιες φορές, σκέφτομαι πως είναι εγωιστικό να συζητάμε για το πόσο διαταράχτηκε η ρουτίνα μας, όταν για εκατομμύρια άλλους συνανθρώπους μας το τίμημα της πανδημίας ήταν η ίδια τους η ζωή. Μιλώντας όμως για  καταλάβεις τα οφέλη του, Η ευχή μου είναι να συνεχίσουμε τη ζωή μας ενδυναμωμένοι απο αυτή τη δοκιμασία. Ο εγκλεισμός μπορεί να γίνει σχολείο, αν καταλάβεις τις ευκαιρίες που αυτός προσφέρει, αλλά και το σχολείο πρέπει κάποια στιγμή να τελειώσει.

*ζωγράφος-τοιχογράφος

---

Έλια Βεργανελάκη*: Ο καλλιτέχνης είναι ένας παραμελημένος άνθρωπος…

Όταν ανακοινώθηκε τον Μάρτη το πρώτο lockdown, δε φανταζόμουν τι θα ακολουθήσει. Αυτόματα, πάγωσαν δύο θεατρικές παραγωγές στις οποίες θα συμμετείχα ως ηθοποιός, στην μία είχαμε ήδη ξεκινήσει πρόβες. Αποφάσισα από τις πρώτες κιόλας μέρες να μην το αφήσω να με ρίξει αλλά να εκμεταλλευτώ τον άπλετο ελεύθερο χρόνο για να γράψω μουσική, να δω ταινίες που ήθελα καιρό να δω, να αποβάλλω ει δυνατόν όλο το άγχος της δουλειάς μου, που κουβαλούσα από τον περασμένο χειμώνα. Οι πρώτες δύο εβδομάδες πέρασαν νεράκι. Έγραψα 3 τραγούδια, έμαθα να μαγειρεύω φαγητά που δεν είχα την υπομονή πριν να φτιάξω, καθάρισα μέχρι και το πατάρι, φύτεψα πολλά νέα φυτά και μιλούσα ώρες στο τηλ;έφωνο με τους φίλους μου στην Κρήτη.

Στον μήνα πάνω, άρχισα να νιώθω τη δυσφορία της οικονομικής ανασφάλειας και να βλέπω καθαρά την απαξίωση της Πολιτείας σε σχέση με τον καλλιτεχνικό κόσμο. Κανείς από το Υπουργείο Πολιτισμού δεν είχε βγει να ανακοινώσει μέτρα στήριξης και αυτό από μόνο του με τρόμαζε, με άγχωνε, μου έτρωγε σα σαράκι, κάθε ελπίδα για το μέλλον. Έβλεπα στα σόσιαλ φίλους κ γνωστούς να απολαμβάνουν σθεναρά τον εγκλεισμό κάνοντας χιούμορ και τους θαύμαζα. Εγώ είχα χάσει από πολύ νωρίς το χιούμορ μου. Ξύπνησα ένα πρωί και φανερά νευριασμένη μιλούσα ακατάπαυστα για όλα αυτα τα αρνητικά συναισθήματα που με είχαν κυριεύσει. Μιλούσα μόνη μου μέσα στα σκεπάσματα, συνειρμικά, δίχως να προλαβαίνω καν να σκεφτώ τι λέω.

Σηκώθηκα να φτιάξω καφέ και κόλλησα στη φράση, “ο καλλιτέχνης δεν είναι άνθρωπος”. Έμεινα πάνω από την καφετιέρα να την κοιτάζω να σιγοστάζει τον πικρό καφέ μου και εμμονικά επαναλάμβανα τη φράση “ο καλλιτέχνης Έλια δεν είναι άνθρωπος”. Άρχισα να με ηχογραφώ στο κινητό και απορούσα σε στιγμές με τον εαυτό μου για το πόσο θυμό είχε συσσωρεύσει αλλά συνάμα ένοιωθα και πόσο δίκιο έχω να αισθάνομαι έτσι και πόσο ήθελα να βρω συμπαράσταση από συναδέλφους μου. Όλη η απέχθεια μου απέναντι στην απέχθεια της ίδιας της Πολιτείας για τους εργαζομένους στον χώρο του Πολιτισμού ήταν εκεί. Ήταν αποθηκευμένη σε 4 ηχογραφήσεις στο κινητό μου. Σκέφτηκα πως αν το έγραφα σε χαρτί και έβαζα τις συνειρμικές, αλλά καθ’όλα εξοργισμένες σκέψεις μου σε σειρά, ίσως να έφτιαχνα ένα κείμενο-μανιφέστο.

Ζήτησα από τον φίλο μου να το διαβάσει και κείνος μου πρότεινε να το τραβήξουμε με κάμερα και  όχι απλά να το ανεβάσω σε μορφή κειμένου. Το τραβήξαμε μία μόνο φορά και το ανεβάσαμε. Μεσα σε 4 ώρες είχε 30.000 views και μετά από μία μέρα όλο το διαδίκτυο είχε γεμίσει με τη φωνή μου. Τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα. Το 99% των ανθρώπων που το έβλεπαν μου έστελναν την συμπαράσταση και την αγάπη τους και με ευγνωμονούσαν που τόλμησα να τα πω έξω από τα δόντια μα ταυτόχρονα ένοιωθα σα μπούφος, όχι ότι ξερουμε πώς νοιώθουν οι μπούφοι, αλλά τρόπος του λέγειν, ένιωθα ένα κενό, που είχα “δοξαστεί” επειδή είχα βγει να πω το αυτονόητο. Πως σε τούτη τη χώρα ο Πολιτισμός και οι άνθρωποί του, είναι παραμελημένοι.

Τις επόμενες μέρες βίωνα διαρκώς την ηθική ευχαρίστηση αυτού που τόλμησα αυθόρμητα να εκφράσω και δικαιώθηκα! Προς το τέλος της καραντίνας ξεκίνησα να εργάζομαι ως casting director για τη διαφήμιση μα και να συνειδητοποιώ πως θα αργήσει η μέρα που θα εργαστώ ως ηθοποιός ξανά. Μεσολάβησε ένα καλοκαίρι δειλό, που μου έδωσε όμως τη χαρά να ξαναβρεθώ στη φύση και να πετάξω από πάνω μου το κατακάθι του εγκλεισμού.

Η δεύτερη καραντίνα από το Νοέμβρη και μετά, με βρήκε απαθή σχεδόν και αρκετά υπομονετική και δεκτική για την όλη κατάσταση. Δεν έγραψα κανένα τραγούδι, ούτε διάβασα καμία σελίδα κανενός βιβλίου, παρά προσπάθησα να γίνω δημιουργική μέσω του casting και αντλούσα δύναμη όταν κατάφερνα να κλείνω δουλειές σε συναδέλφους μου. Τώρα απλά βρίσκομαι σε μια κατάσταση αναμονής και ευελπιστώ μέρα με τη μέρα να ανοίξουν όλοι οι χώροι του Πολιτισμού. Θεωρώ παράλογο να ανοίγουν το λιανεμπόριο και να συνωστίζεται ο κόσμος για να ψωνίσει ρούχα και παπούτσια, όταν δεν δύναται να δει μία παράσταση, να πάει σε μία συναυλία ή να επισκεφτεί ένα μουσείο, αλλά κάνω υπομονή, έμαθα ως καλλιτέχνις σε αυτή τη χώρα να κάνω υπομονή και ξέρω μέσα μου πως η ανάγκη έκφρασης και δημιουργικότητάς μου, μπορεί να έπεσε για την ώρα σε χειμερία νάρκη, μα θα “ξυπνήσει”, θα βρει διαφυγή και θα με θρέψει ξανά όπως με θρέφει πάντα. Αμήν!

*ηθοποιός, casting director

---

Ορέστης Ρούτσος*: Οικείε μου εγκλεισμέ…

Me with all my dont΄s , Born again in a storm, I was young and I  couldn΄t cry, I was numb and I didn΄t try.  (1000Mods – Youth of Dissent – Young)

Δημιουργικότητα στον καιρό της καραντίνας. Ένα συναισθημα έντονο, πρωτόγνωρο διαφορετικό λόγω του αναγκαστικού της κατάστασης με σκαμπανεβάσματα της διάθεσης.  Η ιδέα της απομόνωσης πιο έντονη από ποτέ. Ο εγκλεισμός και η αίσθηση της μοναξιάς, η διάρκεια της χωρίς να είναι δική σου επιλογή, δημιουργεί περίεργες καταστάσεις. Η μουσική που ανέκαθεν με επηρεάζει, απαλύνει τα αρνητικά συναισθήματα.

Όταν ζεις κάτω από αυτές τις συνθήκες με την απομόνωση να γίνεται αναγκαστικά στάση και τρόπος ζωής βρίσκω εκτόνωση και διαφυγή, χωρίς άδειες εξόδου ή sms, στην τέχνη μου.

Πιστεύω ότι η τέχνη που θα προκύψει αυτή την εποχή θα είναι διαφορετική. Θα είναι μια ερμηνεία που διασχίζει τις μέρες , τις ώρες και τα λεπτά. Τα έργα μου, ας πούμε,  ζωγραφίζονται υπό το βλέμμα του κοροναϊού και αφήνουν μια δέσμη ελπίδας μέσα από μια σκληρή εικόνα.  Στην σημερινή αβεβαιότητα, στηρίζομαι στην τέχνη μου.

Η έμπνευσή μου, οι ιδεές μου, η ανάγκη στο να εκφράζομαι για όσα κουβαλάω από την εμπειρία όλων αυτών των γεγονότων, η απορία στα μάτια των παιδιών-μαθητών μου με τα οποία έρχομαι σε επαφή ζωντανά ή μέσω της τηλεκπέδευσης χρειαζονται μόνο εμένα, τα χέρια μου, τα χρώματα ή ό,τι άλλο αφήνει το στίγμα μου σε μια επιφάνεια. Αυτό που θέλω να εκφράσω παίρνει ύλη, υφή και γίνεται εικόνα. Προσπαθώ να πετύχω τον σκοπό μου χωρίς να χρειάζομαι θεατές, ακροατές, ειδικούς ή ό,τι άλλο νομίζετε.

Η αγωνία της έμπνευσης και της δημιουργίας, η παράνοια της εμπειρίας και όλες οι καταστάσεις που ζεις ως τώρα βρίσκονται στην διαδικασία και όχι στο τελικό αποτέλεσμα.

Μοναχικότητα, εγκλεισμός, απομόνωση και χρόνος είναι προαπαιτούμενα για να δημιουργήσω. Οπότε κατά μια έννοια, ο εγκλεισμός οικείος.

Παρ’ όλα αυτά, εύχομαι και ελπίζω όλα αυτά να τελειώσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες και να επιστρέψουμε όλοι στους γνώριμους ρυθμούς που ελπίζω να μην έχουν επηρεαστεί απ την όλη κατάσταση και η μόνη ανάμνηση να είναι στην τέχνη, στο τραγούδι, στις ταινίες, στα βιβλία για μια ακόμα περιπέτεια που πέρασε ο κόσμος και να βγούμε σοφότεροι, δυνατότεροι και ωριμότεροι.

*εικαστικός, δάσκαλος εικαστικών

---

Νότης Μαυρουδής*: Κινητικότητα μέσω της ακινησίας

Πάντα ήμουν σπιτόγατος. Σαν εκείνα τα γατάκια, τα σπιτίσια και όχι τους άλλους τους κεραμιδόγατους που λυσσάνε για περιπέτειες και ακόλαστη ζωή.
Σπιτόγατος από νεαρά ηλικία λόγω της μελέτης της κλασικής κιθάρας και λίγο αργότερα με την ενασχόλησή μου στις συνθέσεις τραγουδιών.
Αυτός ο τρόπος ζωής ακολούθησε για πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να συμφιλιωθώ με τον οικείο χώρο μου, τόσο, ώστε να έχω βολευτεί σε μια τέτοια ζωή ακινησίας…

Δεν ένιωσα ποτέ καταπιεσμένος και κατάφερα μέσα από την ακινησία να διαθέτω «κινητικότητα» και ακατάσχετες δημιουργικές φαντασιώσεις. Τα ενδιαφέροντά μου γύρω από το να παρατηρώ επιμελώς την κοινωνική πορεία με τα επακόλουθά της (πολιτική-πολιτισμό) έδωσαν ένα ποιοτικό ενδιαφέρον στην παρατηρητικότητά μου. Παρακολουθούσα από το… κάστρο μου ό,τι γινόταν στον μέσα και έξω κόσμο. Παράλληλα, διάβαζα βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, άκουγα ραδιόφωνο, άκουγα μουσική, ίσως επειδή ως τέκνο του εγκλεισμού, με ενδιέφερε και ο έξω κόσμος…

Το διαδίκτυο ήρθε θριαμβευτικά να ανανεώσει την ορατότητα προς τον κόσμο και να μου δώσει νέα εφόδια. Το να είσαι έγκλειστος διαθέτοντας τα εργαλεία που διαθέτω, δεν είναι δα και η μεγαλύτερη «δοκιμασία» και βάζω τα γέλια όταν ακούω από πολλούς πως η καραντίνα «είναι φυλακή»!

Ας το δεχτώ όμως· η «φυλακή» λοιπόν μού επιτρέπει να λειτουργώ απρόσκοπτα και να πλάθω τη φαντασία μου προς όποια κατεύθυνση επιθυμώ.
Όχι, δεν θα μπορούσα να ζήσω σε ερημικό τόπο· δεν μπερδεύω τη μοναχικότητα με την απόλυτη ερημιά. Η ανάγκη να απομονωθώ και να δημιουργήσω μπορεί να λειτουργήσει ανάμεσα και σε άλλο κόσμο αλλά έχω εξασκηθεί να ζω παράλληλα και σε άλλες συνθήκες. Έχω εξασκηθεί να πλάθω τον προσωπικό μου χώρο, εκείνον που μου φτιάχνει τη διάθεση να αναπτύσσω ιδέες και ατμόσφαιρα γύρω από το υποκείμενο κλίμα που θέλω να ασχοληθώ.

Ο εγκλεισμός είναι σύμμαχός μου. Η ελευθερία όμως θα είναι ένα βήμα μπροστά για την όλη την κοινωνία.
*κιθαριστής, τραγουδοποιός

---

Πέτρος Στεφανέας*: Πού είναι η ουσιαστική μέθεξη;

Ελάχιστοι είχαν προβλέψει ότι μια πανδημία θα μπορούσε να εμφανιστεί ξαφνικά και να αλλάξει τις ζωές μας με αυτό τον τρόπο. Η πραγματικότητα που ζούμε ξεπέρασε κάθε προηγούμενη φαντασία. Μέσα στην υγειονομική κρίση, ο ρόλος της επιστήμης και της επικοινωνίας της προς την κοινωνία ενδυναμώθηκε. Ήδη, από την πρώτη φάση της πανδημίας, ο καταιγισμός με άσχετες και πολλές φορές παραπλανητικές πληροφορίες με προβλημάτισε ιδιαίτερα και άρχισα να ασχολούμαι πιο συστηματικά με αυτό το θέμα.

Εκτός από την επιδημία, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και μια σοβαρή κρίση παραπληροφόρησης, ειδικά μέσω των κοινωνικών δικτύων, αλλά όχι μόνο. Η μεταφορά μεγάλου μέρους της ζωής μας στο διαδίκτυο είναι κουραστική. Ο χρόνος για ουσιαστική δημιουργική ενασχόληση περιορίστηκε. Είναι άλλο να δημιουργείς διαδικτυακά από επιλογή και άλλο να το κάνεις επειδή δεν έχεις άλλη επιλογή. Από την άλλη πλευρά, η αντιμετώπιση της πανδημίας προσδιορίστηκε καθοριστικά από την τεχνολογία μέσα από την οποία λειτούργησε σε ένα μεγάλο βαθμό και η οικονομία.

Πριν από χρόνια, με τον φίλο και συνεργάτη Ρέννο Οιχαλιώτη είχαμε συγγράψει αποκλειστικά διαδικτυακά ένα μυθιστόρημα, με πυρήνα τα μεγάλα ερωτήματα της ηθικής της τεχνολογίας και της παγκοσμιοποίησης, που τότε μόλις διαφαίνονταν και σήμερα μας καθορίζουν:  αναδιανομή του πλούτου, ηθική των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης, πολιτικές προκλήσεις. Ήταν ένα πείραμα που μας κούρασε πολύ, προφητικό για την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα όλοι μας. Από τα πρώτα λογοτεχνικά βιβλία, ίσως το πρώτο – που γράφτηκε αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας χωρίς να συναντηθούμε ούτε από κοντά ούτε με τηλεδιάσκεψη. Τους τελευταίους μήνες και μέσα στην πανδημία δουλέψαμε με τον ίδιο εξ΄ αποστάσεως τρόπο πάνω σε μια βελτιωμένη εκδοχή του μυθιστορήματος που αναμένεται να κυκλοφορήσει την άνοιξη με τον τίτλο ΤΟ ΑΤΣΑΛΕΝΙΟ ΝΗΣΙ από τις εκδόσεις Όταν.

Σήμερα, η διαδικτυακή συν-δημιουργία είναι πολύ πιο αποδεκτή, όμως πρέπει να ομολογήσουμε ότι είναι κουραστική και δύσκολα οδηγεί σε ουσιαστική μέθεξη.

*ποιητής

---

Μάιρα Ιατρού*: «Έπιασα στα χέρια την κιθάρα μου μετά από δεκατρία χρόνια»

Δεν μπορώ να πω πως δεν με επηρέασε αρνητικά η καραντίνα. Γέμισα κι εγώ φόβους για το πού θα πάει όλο αυτό, για το πόσο σοβαρό μπορεί να είναι, για το τι θα πάρει και τι θα αφήσει. Είμαι όμως εκ φύσεως οπτιμίστρια και ψάχνω μανιωδώς να βρω το φως μες στα σκοτάδια, ακόμα κι αν αυτό το φως είναι, στην πραγματικότητα, μια αχτίδα. Και νομίζω πως το βρήκα. Έπιασα στα χέρια την κιθάρα μου μετά από δεκατρία χρόνια. Χρόνια που ήμουν απασχολημένη από την δουλειά μου, χρόνια που είχα ξεχάσει ότι είμαι μουσικός, μαγεμένη, καθώς φαίνεται, από το περίβλημα της τραγουδίστριας.

Άκουσα, λοιπόν, την κιθάρα μου να κελαηδάει ξανά, άδειασα το μυαλό μου και κατάφερα να γράψω την σκέψη μου σε μορφή τραγουδιών, τα οποία ίσως δεν βρουν ποτέ τον δρόμο τους. Δεν έχει σημασία καμιά.

Πιστεύω πραγματικά πως, αν μάθουμε να βλέπουμε, και όχι απλώς να κοιτάζουμε τα πράγματα, χαράζουμε ήδη τον δικό μας, καινούργιο δρόμο. Όσο κι αν ακούγομαι γραφική, λοιπόν, ναι, βρήκα κομμάτια του εαυτού μου στην καραντίνα, αντλώντας, όπως μου αρέσει να πιστεύω ότι οφείλουμε, το καλό μέσα από το κακό.

Υπάρχουν, βέβαια, κι εκείνες οι φορές που θέλω να βροντοφωνάξω το πόσο φριχτά μου λείπει η δουλειά μου, η επαφή με τον κόσμο, η κανονικότητα. Ξέρω, ευτυχώς, πως θα ξανάρθει! Τότε τι θα μας λείπει άραγε;

*τραγουδίστρια

---

Ένκε Φεζολλάρι*: «Ο Πολιτισμός μοιάζει σαν ένα ενυδρείο με ξωτικά ψάρια που πωλείται στην Αθηνάς»

Η περίοδος αυτή ,το δεύτερο lockdown  με βρήκε πάνω στην πρεμιέρα του έργου ‘’Η χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις ‘’ της Ornela Vorpsi  στο Θέατρο Σταθμός που δυστυχώς αναβλήθηκε. Μια περίοδος σχεδόν τριών μηνών που φυσικά δεν θυμίζει σε τίποτα την προηγούμενη καραντίνα,  με άπειρη μετακίνηση 6 μιας και αποφάσισα συνειδητά να μην εγκλωβιστώ  στη απαγόρευση, άθληση λοιπόν για πρώτη φορά σε ανοιχτό χώρο κάτι που ποτέ δεν είχα κάνει, η ένταση και  ο εγκλεισμός μετατράπηκαν σε χιλιομετρικές αποστάσεις, τρέξιμο και κοιλιακούς, διατροφή διότι στην πρώτη καραντίνα επιδόθηκα σε σπιτικό Master Chef ,αυτή τη φορά  δεν άφησα τον εαυτό μου σε άσκοπους υδατάνθρακες και ατελείωτο Σούπερ Μάρκετ.

Διάβασα πολύ και ακόμα διαβάζω, αλλά κυρίως αυτό που έκανε την διαφορά ήταν ότι από την αρχή επέλεξα την δική μου κοινωνική φούσκα, οπότε η καραντινοπαρέα στήθηκε νωρίς. Είναι και ήταν μια δύσκολη περίοδος, διότι δεν μπορώ να εργαστώ  μιας και τα θέατρα και τα μπαρ θεωρήθηκαν χώροι μετάδοσης ιού. Παραλογισμός.

Ένα συστατικό της απαγόρευσης κυκλοφορίας , αυτό το «μέχρι τις 21:00» με εξόντωσε όπως και η μετακίνηση στο κέντρο βλέποντας υπουργικά στελέχη και τον Πρωθυπουργό στην Πάρνηθα, από τη μια τα Χριστούγεννα οι εκκλησίες και το λιανεμπόριο  ανοιχτό, από την άλλη σαν κυνηγημένοι να τρέχουμε να προλάβουμε να γυρίσουμε στο σπίτι νωρίς.

Μου λείπει η δουλειά μου, η κοινωνικότητα, το μπαρ ,η ζωή μου που έχω επιλέξει, αισθάνομαι σίγουρα το κενό και φυσικά αντιλαμβάνομαι τα υγειονομικά μέτρα, αλλά θεωρώ ότι υπάρχει έλλειψη σχεδιασμού, μια έλλειψη που οδηγεί την κοινωνία σε πολύ θυμό και αποξένωση. Με τρομάζει αυτή η περίοδος πολύ, διότι αισθάνομαι χαμένος  όχι μόνο σε σχέση με την παύση της εργασίας μου, αλλά και σε σχέση με τις νέες απαγορεύσεις και τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται κοινωνικο-πολιτικά. Από την άλλη, ο Πολιτισμός μοιάζει σαν ένα ενυδρείο με ξωτικά ψάρια που πωλείται στην Αθηνάς. Παρακμάζει σε βιτρίνα με θολό τζάμι.

*σκηνοθέτης, dj

---

Δημήτρης Χατζηδημητρίου*: «Στη γωνία μάς περιμένουν συναυλίες, αγκαλιές και ξενύχτια»

Η περίοδος της καραντίνας ήδη άλλαξε αρκετά τη ζωή μου. Στα 35 μου, έχω ήδη 16 χρόνια στις συναυλίες και στην εστίαση, και άρα σε όλο αυτό το διάστημα από τη στιγμή που εισέβαλε ο κόβιντ στην καθημερινότητά μας είμαι επαγγελματικά παροπλισμένος. Το στοίχημα είναι βέβαια να βγούμε όρθιοι από αυτή την κατάσταση και αν τα καταφέρουμε ίσως να μάθουμε και κάτι.

Ευτυχώς, έχω τη μουσική σύμμαχο και είτε δημιουργικά είτε απλά ως εκτόνωση είναι εκεί όταν τη χρειαστώ. Στην πρώτη καραντίνα, κατάφερα σε ένα υπογειάκι να ηχογραφήσω και να κυκλοφορήσω ένα τραγούδι, το “Μη με ξυπνάς” και να φτιάξω και το βίντεό του, που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχα τον χρόνο για να το κάνω. Βέβαια θα είχα φίλους και συνεργάτες αν δεν υπήρχε το lockdown, αλλά προτίμησα να το δω σαν μια καινούργια πρόκληση.

Στη δεύτερη καραντίνα όμως, τα πράγματα σοβάρεψαν, και μετά την αποκάλυψη της έλλειψης σχεδίου σε εστίαση και πολιτισμό, άρχισε να φθίνει η όρεξη για δημιουργικότητα. Εκεί αποφάσισα να ασχοληθώ με ένα από τα αγαπημένα σπορ της εποχής, τα online σεμινάρια! Κανονικά είναι δια ζώσης και αφορά στην μουσική σύνθεση στο θέατρο. Αποδεικνύεται όμως τόσο ενδιαφέρον που πραγματικά είναι τεράστιο κρίμα να προσπαθείς να συνθέσεις, να αυτοσχεδιάσεις και να αναπτύξεις τις ιδέες σου απευθυνόμενος στην οθόνη με κουτάκια και σε μικρά προσωπάκια.

Θέλω να το βλέπω σαν ένα κακό όνειρο που κράτησε λίγο παραπάνω, ενώ στη γωνία μάς περιμένουν συναυλίες, αγκαλιές και ξενύχτια που ίσως τώρα αρχίσουμε να τα εκτιμάμε περισσότερο.

*τραγουδοποιός, dj

---

Γιώργος Σκανδάλης*: «Δεν χρειάζεται να πιέζεις την δημιουργία»

Η πρώτη μου ποιητική συλλογή «Οι Ερωσυλίες της Ερωφίλης» εκδόθηκαν τον Δεκέμβριο του 2019. Λίγους μήνες μετά, είχαμε καραντίνα. Είχα έρθει Αθήνα για την παρουσίαση από το Τορόντο, όλος ενθουσιασμό, είχα θετικές σκέψεις για το 2020. Δεν χάνω την κράση μου και την αισιοδοξία μου-προσπαθώ, τουλάχιστον. Δεν βιοπορίζομαι από την γραφή μου, αλλά επειδή είμαι και θεατρικός παραγωγός, το σταμάτημα των παραστάσεων, η ανακοπή στην διαδικασία προώθησης και επικοινωνίας της συλλογής μου, οι επιβεβλημένες αποστάσεις, η διαστολή του χρόνου με «πάγωσαν» για ένα διάστημα.

Νομίζω ότι η «δεύτερη καραντίνα» με βρήκε πιο δημιουργικό. Ετοιμάζω με τους συνεργάτες μου μια διαδικτυακή παρουσίαση των «Ερωσυλιών», έγραψα ένα κείμενο για την αγαπημένη μου Αθήνα στο ταξιδιωτικό site FollowGeorge.gr (πολύ το χάρηκα αυτό) και, γενικώς, μπήκα λίγο ξανά στην διαδικασία γραφής-σημείωσης-υλοποίησης. Αυτή είναι η τροφή του καλλιτέχνη, ας πούμε. Πολλοί από εμάς, έμειναν νηστικοί κι άλλοι σκάσανε.

Ακούω για την απουσία ουσιαστικής στήριξης του κλάδου στην Ελλάδα, αρκετοί βρίσκονται σε απόγνωση. Ναι, είναι πολύ ζόρι να είσαι στ’ αλήθεια δημιουργικός ανάμεσα σε όλον αυτόν τον χαμό. Έχω την άποψη, γενικώς, πως δεν χρειάζεται να πιέζεις την δημιουργία, σώνει και καλά επειδή υπάρχει ελεύθερος χρόνος. Αυτή η «ελευθερία» μπορεί να είναι και η χειρότερη φυλακή.

*ποιητής, σκηνοθέτης, θεατρικός παραγωγός