Σουηδία : Η απουσία τουριστών απειλεί ένα είδος πτηνών

Οι τουρίστες που υπό φυσιολογικές συνθήκες γεμίζουν το Στόρα Κάρσλο, ένα καταφύγιο άγριας ζωής λίγο έξω από τις ακτές της Σουηδίας, φροντίζουν να κρατούν αποστάσεις ασφαλείας από τα αμέτρητα θαλασσοπούλια που ζουν στην περιοχή. Όπως και οι περισσότεροι επισκέπτες τέτοιων τοποθεσιών, προσπαθούν να μην αφήνουν κανένα αποτύπωμα στο καταφύγιο. Απλώς βγάζουν φωτογραφίες από τα απίστευτα ζωικά είδη που τους περιτριγυρίζουν.

Παραδόξως, όμως, είναι η απουσία και όχι η παρουσία τους που θέτει ορισμένα από αυτά σε κίνδυνο. Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα στο επιστημονικό περιοδικό Biological Conservation, οι ερευνητές περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο η ξαφνική απουσία τουριστών από το Στόρα Κάρσλο, ως αποτέλεσμα της πανδημίας έγινε η αρχή μιας αναπάντεχης αλυσιδωτής αντίδρασης που έσπειρε το χάος στην αποικία θαλασσοπουλιών Uria aalge, εκμηδενίζοντας τον πληθυσμό των νεοσσών.

View this post on Instagram

A post shared by Walt Barrows (@featheredfoto)

Το Στόρα Κάρσλο μετατράπηκε σε καταφύγιο άγριας ζωής στα τέλη της δεκαετίας του 1880, μετά από χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή. Ο πληθυσμός των θαλασσοπουλιών Uria aalge, που κάποτε είχε μειωθεί σε λιγότερα από 100 άτομα εξαιτίας του κυνηγιού και της κλοπής αυγών, πλέον μετρά περίπου 60.000 πτηνά και είναι ο μεγαλύτερος σε ολόκληρη τη Βαλτική.

Π Γιόνας Χεντάτι-Ζούντμπεργκ, ερευνητής του Σουηδικού Πανεπιστημίου Γεωργικών Επιστημών και επικεφαλής συγγραφέας της νέας έρευνας μελετά την αποικία εδώ και 19 χρόνια. Όταν ο ίδιος και η ομάδα του άρχισαν να σχεδιάζουν την έρευνα για το 2020, περίμεναν ότι η πανδημία θα είχε προκαλέσει ορισμένα προβλήματα: Απουσία επισκεπτών, λιγότερες βάρκες θα πραγματοποιούσαν δρομολόγια και το εστιατόριο του νησιού θα είχε παραμείνει κλειστό.

«Κυρίως αυτά σκεφτόμασταν», εξηγεί ο ίδιος στους Times της Νέας Υόρκης.

Όμως ήδη από τις πρώτες τους επισκέψεις εκεί, στα τέλη Απριλίου, παρατήρησαν ότι τα πτηνά «πετούσαν διαρκώς μακριά» με τα άτομα κάποιες φορές να εξαφανίζονται για ολόκληρες ημέρες. Ήταν μια σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά τους, εξηγεί, και σημάδι ότι συνέβαινε κάτι που τους προκαλούσε νευρικότητα.

Αντίστοιχες αλλαγές παρατήρησαν και στους θαλασσαετούς. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, επτά ή οκτώ αετοί ξεχειμωνιάζουν στο νησί και στη συνέχεια φεύγουν από αυτό όταν επιστρέφουν οι επισκέπτες, κατά τη διάρκεια της άνοιξης, εξηγεί ο Χεντάτι-Ζούντμπεργκ.

Όμως από τη στιγμή που οι τουρίστες δεν ήρθαν ποτέ, οι θαλασσαετοί έμειναν στο νησί –και έφεραν και φίλους τους, πολλές φορές κατά δεκάδες. «Συγκεντρώνονται σε μέρη που υπάρχει πολύ φαγητό και λίγες ενοχλήσεις από ανθρώπους», συνεχίζει. «Φέτος, το νησί φιλοξένησε πολλούς».

View this post on Instagram

A post shared by Nick Pecker (@nick_peker)

Περαιτέρω παρατήρηση επιβεβαίωσε αυτή τη δυναμική: Οι αετοί, ελεύθεροι από τις ενοχλήσεις των ανθρώπων, άρχισαν να ενοχλούν οι ίδιοι τα θαλασσοπούλια.

Αν και σπανίως τα τρώνε, τα θαλασσοπούλια τους φοβούνται και διασκορπίζονται μόλις τα πλησιάσουν έστω και λίγο. Σε βίντεο από το Μάιο, μια θολή φιγούρα αετού στον ορίζοντα κάνει εκατοντάδες θαλασσοπούλια να εξαφανίζονται σε μια στιγμή, φωνάζοντας πανικόβλητα.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται διαρκώς. Από την Πρωτομαγιά μέχρι τις 4 Ιουνίου, τα πτηνά ενός τμήματος της αποικίας εκτοπίζονταν από τις φωλιές τους λόγω των αετών κατά μέσο όρο επί 602 λεπτά την ημέρα –περίπου 72 λεπτά περισσότερο σε σχέση με τον μέσο όρο του 2019.

Εκτός από χρόνο, αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η αποικία να χάνει και αυγά, καθώς τα πτηνά τα κλωτσούσαν κατά λάθος έξω από τη φωλιά δραπετεύοντας πανικόβλητα ή τα άφηναν εκτεθειμένα σε πεινασμένους θηρευτές. Εντός του 2020 εκκολάφθηκαν 26% λιγότερα αυγά σε σχέση με τον μέσο όρο της δεκαετίας που προηγήθηκε.

View this post on Instagram

A post shared by Sara Rodríguez (@saraswild)

«Είναι δύσκολο συναισθηματικά», τονίζει ο Χεντάτι-Ζούντμπεργκ.

Σε όλο τον κόσμο, οι ερευνητές εκμεταλλεύονται τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς που προέκυψαν λόγω της πανδημίας για να μελετήσουν την επίδραση της ανθρώπινης απουσίας στη φύση, ένα φαινόμενο που αποκαλείται από ορισμένους «ανθρωποπαύση». Ένα τέτοιο εύρημα, που δείχνει την απουσία του τουρισμού να επιφέρει ντόμινο επιπτώσεων σε πολλαπλά είδη είναι «καταπληκτικό», εξηγεί ο Νικολά Κόπερ, καθηγητής οικολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα που δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Αυτό δείχνει πόσο μεγάλη επίδραση έχουν οι αλλαγές στις ταξιδιωτικές μας συνήθειες πάνω σε ολόκληρα οικοσυστήματα».

Για τον Χεντάτι-Ζούντμπεργκ, το καλοκαίρι στο αλλαγμένο Στόρα Κάρσλο υπογράμμισε πόσο βαθιά συνδεδεμένοι είμαστε με άλλα ζωικά είδη, ακόμη και αν εμείς αντιμετωπίζουμε τους εαυτούς μας ως απλούς παρατηρητές. Και πως «η κατανόηση της σχέσης μας με τη φύση και η εξοικείωση με την ιδέα ότι και εμείς αποτελούμε μέρος της εικόνας, αποτελεί μια πιο αποδοτική στρατηγική» για τις αποφάσεις μας που σχετίζονται με την προστασία των ειδών.

«Δεν έχουμε την επιλογή να απομακρυνθούμε», τονίζει. «Είμαστε ήδη εδώ».