Δημήτρης Θάνος: Πιθανώς το βρετανικό στέλεχος να έχει παίξει ρόλο στην αύξηση των κρουσμάτων

Εργαστήριο βιοασφάλειας ύψιστου βαθμού, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αναμένεται να αποκτήσει το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών, της Ακαδημίας Αθηνών, αναφέρει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Θάνος, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος.

Ο κ. Θάνος, που μαζί με τους συνεργάτες του, αυτό το διάστημα βρίσκεται στο επίκεντρο των επιστημονικών εξελίξεων, εξηγεί λεπτομερώς πως λειτουργεί το Πανελλαδικό δίκτυο για την επιτήρηση των μεταλλάξεων του κορονοϊού, αναλύει σε ποιες περιπτώσεις είναι ανησυχητικές οι τρεις μεταλλάξεις (Νοτίου Αγγλίας, Νοτίου Αφρικής και Βραζιλίας) που απασχολούν την ανθρωπότητα, ενώ εκτιμά ότι για το επόμενο κρίσιμο δίμηνο είναι επιτακτική η έντονη γονιδιωματική επιτήρηση. Δηλαδή να γνωρίζουν οι επιστήμονες ποια στελέχη βρίσκονται που, και πως αυτά μεταδίδονται στον πληθυσμό.

Ο μοριακός βιολόγος αναφέρεται ακόμη στις διαφορές μεταξύ πρώτου και δεύτερου κύματος, όπως αυτές καταγράφονται από μελέτη που γίνεται στο πλαίσιο της Εμβληματικής Δράσης.

Ακολουθεί αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Θάνος, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών στην δημοσιογράφο Τάνια Η. Μαντουβάλου

Ερ: Να ρωτήσω καταρχήν πώς λειτουργεί αυτό το Πανελλαδικό δίκτυο για την επιτήρηση των μεταλλάξεων του κορονοϊού;

Απ: Όπως γνωρίζετε αναγγέλθηκε από τον υπουργό Υγείας την προηγούμενη Παρασκευή και άρα είμαστε στις πρώτες ημέρες λειτουργίας. Στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών (ΙΙΒΕΑΑ) αποστέλλονται δείγματα τα οποία είναι ύποπτα για αυτή τη περίφημη αγγλική μετάλλαξη (που έχει πρωτοανακαλυφθεί στη Νότιο Αγγλία) και εκεί επιβεβαιώνεται η θετικότητα τους. Στη συνέχεια αρχίζουμε μία διαδικασία, στο Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής του ΙΙΒΕΑΑ, με την οποία προσδιορίζεται η πλήρης αλληλουχία όλων των γραμμάτων, των 30.000 γραμμάτων, που αποτελούν το γενετικό υλικό του κορονοϊού. Αφού προσδιοριστεί αυτή η αλληλουχία, δηλαδή η σειρά των γραμμάτων αυτών, τότε χρησιμοποιούμε το σύστημα υπερυπολογιστών που διαθέτουμε, κι εκεί συγκρίνουμε αυτή την αλληλουχία, με τις βάσεις δεδομένων, όπου είναι καταγεγραμμένες όλες οι αλληλουχίες όλων των κορονοϊών, που έχουν προσδιοριστεί παγκοσμίως. Και αυτοί κατατάσσονται σε διάφορες ομάδες και διάφορα στελέχη.

Ερ: Με ποια κέντρα συνεργάζεστε;

Απ: Εμείς λαμβάνουμε δείγματα από όλη την Ελλάδα. Από Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Κρήτη, Πάτρα, Λάρισα. Έχουμε και τα δείγματα της Αθήνας, τα περισσότερα εκ των οποίων εμείς έχουμε ταυτοποιήσει ως θετικά. Επίσης η Πολιτική Προστασία μας στέλνει από τα δύο διεθνή αεροδρόμια που λειτουργούν αυτές τις ημέρες του lockdown δηλαδή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Και επίσης λαμβάνουμε δείγματα από το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας.

Ερ: Θεωρείτε ότι η αύξηση των κρουσμάτων κυρίως στην Αττική, αλλά και σε κάποιες άλλες περιοχές της χώρας οφείλεται και στην εμφάνιση του βρετανικού στελέχους;

Απ: Δεν είμαι επιδημιολόγος, ούτε λοιμωξιολόγος. Είμαι μοριακός βιολόγος. Ωστόσο τα επιδημιολογικά δεδομένα συνηγορούν σε αυτό, διότι το βρετανικό στέλεχος έχει συσχετιστεί με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα. Δεν είμαστε 100% σίγουροι όμως ότι έτσι είναι. Για να σιγουρευτούμε, θα πρέπει να γίνουν συγκεκριμένα πειράματα με το στέλεχος αυτό.

Ερ: Πότε θα γνωρίζεται πόσο καλύτερα, πόσο τoις εκατό περισσότερο, μεταδίδεται το βρετανικό στέλεχος;

Απ: Το πότε θα το ξέρουμε, αν όντως πειραματικά μπορούμε να δούμε ότι έχει μεγαλύτερη μεταδοτικότητα, δεν το γνωρίζω. Δυστυχώς στη χώρα μας δεν μπορεί να γίνει αυτός ο έλεγχος, διότι δεν υπάρχουν εργαστήρια που να έχουν αρκετή βιοασφάλεια, ώστε να κάνουμε κι εμείς το πείραμα. Θα το έχουμε όμως μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, διότι το ΙΙΒΕΑΑ έχει λάβει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για να φτιάξει ένα εργαστήριο βιοασφάλειας 3συν.

Ερ: Τι σημαίνει 3 συν;

Απ: Σημαίνει ότι είμαστε μία βαθμίδα χαμηλότερα από τα εργαστήρια υψίστης βιοασφάλειας 4. Πρόκειται για πολύ υψηλή βιοασφάλεια, η οποία απαιτείται, όταν κάποιος δουλεύει με πολύ παθογόνους οργανισμούς. Για το εργαστήριο αυτό απαιτούνται πολύ ειδικές συνθήκες, ειδικά κατασκευαστικά πρότυπα, για τα οποία έχουν ήδη αρχίσει οι διαδικασίες.

Ερ: Τελικά όσον αφορά τη μεταδοτικότητα τι ισχύει; Γιατί έχουμε ακούσει διάφορες εκδοχές τις τελευταίες ημέρες. Αλλά και για την θνητότητα του συγκεκριμένου στελέχους.

Απ: Νομίζω ότι ακόμα είναι πρόωρο. Χρειάζονται περισσότερα στοιχεία. Μπορεί να μην είναι τοξικός ο ιός αυτός καθ’ αυτός, αλλά να αυξάνει το ιικό φορτίο, και αυτό να οδηγεί στη θνητότητα.

 Ερ: Πότε θα γνωρίζετε αν έχει επικρατήσει στην κοινότητα;

Απ: Αυτό θα το γνωρίζουμε μετά από κάποιο διάστημα, γιατί ακόμα δεν ξέρουμε ακριβώς πότε μπήκε στη χώρα. Το παρακολουθούμε καθημερινά από τα λύματα που ξέρουμε ότι είναι θετικά από το Δεκέμβρη. Λογικά δεν πρέπει να μπήκε νωρίτερα στην Ελλάδα. Οπότε προσπαθούμε να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο πίσω και να δούμε ακριβώς πότε εισήλθε στη χώρα μας. Κατά πάσα πιθανότητα έχει εισέλθει από το αεροδρόμιο από επισκέπτες. Εμείς προσπαθούμε να δούμε από δείγματα που είχαν ταυτοποιηθεί θετικά παλαιότερα, εάν φέρουν τη βρετανική μετάλλαξη.

Ερ: Ποια θα είναι τα κριτήρια εκείνα που θα πιστοποιήσουν ότι έχει επικρατήσει;

Απ: Είναι καθαρά δαρβινικό. Κατά την εξέλιξη και σύμφωνα με τον Δαρβίνο, αυτός ο οποίος επικρατεί είναι εκείνος ο οποίος έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους ανταγωνιστές του. Και αυτό συνέβη στη Νότιο Αγγλία, και φαίνεται να συμβαίνει σε πάρα πολλές χώρες. Δηλαδή με το πέρασμα του χρόνου, το στέλεχος αυτό αντικαθιστά άλλα ντόπια στελέχη, γιατί έχει αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα που φαίνεται να είναι η πιο εύκολη μετάδοση. Δεν θα είναι πάντως έκπληξη, επειδή αυξάνεται ο αριθμός των μολυσμένων ανθρώπων, να δημιουργηθούν καινούργιες μεταλλάξεις, επάνω σε αυτό τον ιό της Αγγλίας και να δημιουργηθεί μία δεύτερη εκδοχή του.

Ερ: Πόσο πιθανό είναι να υπάρξει και άλλη μετάλλαξη στο βρετανικό στέλεχος, εκτός από τις 17 που έχετε ήδη αναφέρει και να μην την πιάνει το εμβόλιο;

Απ: Για το στέλεχος της Βρετανίας δεν υπάρχει ένδειξη ότι δεν το πιάνουν τα υπάρχοντα εμβόλια. Κάποια ανησυχία υπάρχει για τον ιό της Νοτίου Αφρικής, τον οποίο δεν έχουμε εντοπίσει ακόμη στη χώρα μας. Αυτός είναι ένας υπερμεταλλαγμένος ιός, έχει 21 μεταλλάξεις.

Ερ: Ανησυχία υπάρχει εξ όσων διαβάζω και για τη μετάλλαξη της Βραζιλίας.

Απ: Υπάρχει μία ανησυχία, αλλά νομίζω ότι θα πρέπει να είναι μικρότερη από εκείνην για τον ιό της Νοτίου Αφρικής, διότι έχει περιοριστεί κυρίως στη Βραζιλία. Στο στέλεχος αυτό έχει πολύ χαμηλή αποτελεσματικότητα το εμβόλιο στην επανανόσηση. Δηλαδή όταν κάποιος ξαναμολυνθεί με αυτό τον ιό, τα αντισώματα τα οποία έχει, δεν φαίνεται να τον προστατεύουν.

Ερ: Διεξάγετε μελέτη για την γονιδιακή αλληλούχιση των ιών που έχουν βρεθεί στην Ελλάδα, και η οποία θα δημοσιοποιηθεί στο πλαίσιο της Εμβληματικής Δράσης. Μέσα σε αυτή τη μελέτη τι διαφορές έχετε δει μέχρι ώρας μεταξύ πρώτου και δεύτερου κύματος;

Απ: Έχουμε δει σημαντικές διαφορές, και γεωγραφικές σε ότι αφορά τα στελέχη που υπήρχαν στο πρώτο κύμα. Δηλαδή διαφορετικά στελέχη του ιού υπάρχουν στη Λάρισα, στην Αθήνα, στην Πάτρα, απ ότι υπάρχουν π.χ στην Αλεξανδρούπολη. Κι αυτό γιατί το πρώτο lockdown ήταν καθολικό, έγινε πριν διασπαρεί ο ιός σε όλη τη χώρα, οπότε λίγοι ήταν οι μολυσμένοι σε κάθε μία περιοχή και ως εκ τούτου ο ιός μεταδόθηκε σε πολύ αυστηρά γεωγραφικά πλαίσια. Με το που έληξε το πρώτο lockdown, τα στελέχη που είχαμε δει εξαφανίστηκαν και αντικαταστάθηκαν με καινούργια στελέχη, τα οποία εμφανίστηκαν λόγω της κινητικότητας, του ανοίγματος των συνόρων κλπ. Αυτή η γεωγραφική κατανομή λοιπόν είναι μέρος της Εμβληματικής Δράσης. Ωστόσο θα υπάρξει μία ευρύτερη επιστημονική εργασία και τα επιστημονικά συμπεράσματα για το πως εξελίχθηκε η επιδημία στη χώρα μας κατά το πρώτο, και κατά το δεύτερο κύμα, θα αποσταλούν σε μία διεθνή βάση δεδομένων, καθώς επίσης θα δημοσιευθούν σε επιστημονικό περιοδικό.

Ερ: Τι εκτιμάτε για τους επόμενους δύο μήνες που πολλοί υποστηρίζουν ότι θα είναι κρίσιμοι;

Απ: Όπως είπα ήδη δεν είμαι ούτε λοιμωξιολόγος, ούτε επιδημιολόγος. Η εκτίμηση μου είναι ότι παρακολουθώντας απλά τα κρούσματα είναι δύο μήνες που θα πρέπει να έχουμε πολύ ισχυρή επιτήρηση, ανά περιοχή, και βεβαίως πολύ έντονη γονιδιωματική επιτήρηση, να ξέρουμε δηλαδή ποια στελέχη βρίσκονται που και πως αυτά μεταδίδονται στον πληθυσμό.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ