Ο Ερντογάν δεν μπορεί να ελέγξει τον πληθωρισμό

Το γεγονός ότι η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση δεν είναι κάτι νέο. Η τουρκική λίρα εδώ και δύο χρόνια διαγράφει διαρκώς πτωτική πορεία. Στο τέλος του 2020 ο Τούρκος πρόεδρος μιλώντας στα τουρκικά ΜΜΕ έκανε λόγο για μια «νέα εποχή στην οικονομία». Ακολούθησαν θεαματικές απομακρύνσεις προσώπων: αρχικά του επικεφαλής της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας Μουράτ Ουϊσάλ και στη συνέχεια του Τούρκου υπ. Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρού του Ερντογάν. Ο δεύτερος επικαλέστηκε λόγους υγείας.

Ωστόσο μέχρι στιγμής τα πρώτα σημάδια της «νέας εποχής» δεν διαφαίνονται. Οι νομισματικές αναταράξεις έχουν επιδεινωθεί. Ο άνθρωποι στην Τουρκία πλήττονται ιδιαίτερα από την αύξηση στις τιμές των τροφίμων τους τελευταίους μήνες. Σύμφωνα με τον δείκτη καταναλωτικών τιμών, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από την Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία, πέρυσι καταγράφηκε σημαντική αύξηση στις τιμές των τροφίμων. Ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατά έξι ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με πέρυσι και ανήλθε στο 20,6%.

«Αυστηρές κυρώσεις» εξαγγέλλει ο Ερντογάν

Με λίγα λόγια η νομισματική κρίση δεν αποτελεί πλέον αφηρημένο κίνδυνο αλλά έχει μπει για τα καλά στις κουζίνες των νοικοκυριών. Αυξήσεις παρατηρούνται σε βασικά προϊόντα, όπως γάλα, αυγά, λάδι, φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Σε ορισμένα προϊόντα οι τιμές έχουν ανέβει έως και κατά 25% τις τελευταίες μόνο εβδομάδες. Ο πληθωρισμός στα φρούτα και τα λαχανικά αγγίζει τιμές ρεκόρ, της τάξης του 33,9%. Από την πλευρά του ο Ταγίπ Ερντογάν θεωρεί υπαίτιους της νέας κρίσης τους λιανεμπόρους και μάλιστα τους απείλησε με «αυστηρές κυρώσεις». Όπως δήλωσε: «Δεν μπορούμε να ανεχτούμε την άσκηση πίεσης στους πολίτες (…) Nα κάνετε σωστά τη δουλειά σας και να μην παρενοχλείτε τους πολίτες». Ο Ερντογάν ανακοίνωσε επίσης ελέγχους στο εμπόριο τροφίμων τους επόμενους μήνες. Πρέπει, όπως είπε, να δημιουργηθεί ένα «σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης» για την υπερβολική αύξηση των τιμών.

Στην πραγματικότητα στην Τουρκία επικρατούν οι τέλειες κλιματολογικές συνθήκες για γεωργική παραγωγή. Ωστόσο εισάγονται φρούτα και λαχανικά. Οι επικριτές της κυβέρνησης την θεωρούν υπεύθυνη για τις αυξήσεις των τιμών. Η ισλαμική-συντηρητική κυβέρνηση του ΑΚΡ εδώ και χρόνια επικρίνεται διότι επένδυσε μονομερώς στον κατασκευαστικό τομέα.

Γεωργία: ένα οικονομικός κλάδος που κινδυνεύει να χαθεί

Ο οικονομόλογος Μπαρίς Σοϊντάν αποδίδει την αύξηση των τιμών στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και στον αγροτικό τομέα. «Υπάρχει ολοένα λιγότερη καλλιεργήσιμη γη. Τα τελευταία δέκα χρόνια γεωργική γη θυσιάστηκε προκειμένου να προχωρήσουν μεγάλα κατασκευαστικά έργα» αναφέρει χαρακτηριστικά. Γεγονός είναι πάντως ότι η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή τροφίμων προσπαθεί τώρα να στηρίξει τους Τούρκους παραγωγούς, μεταξύ άλλων με μειώσεις φόρων, περιορισμούς στις εξαγωγές και άλλες εγγυήσεις.

Ο πρόεδρος του Τουρκικού Αγροτικού Επιμελητηρίου Μπακί Ρεμζί Σουιτσμέζ, είναι δυσαρεστημένος με τα μέτρα. «Σε όλες σχεδόν τις βιομηχανικές χώρες, η γεωργία έλαβε πρόσθετη οικονομική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας» παρατηρεί. Στην Τουρκία όμως η υποστήριξη αυτή δεν είναι επαρκής, το κόστος παραγωγής δεν έχει μειωθεί ούτε οι όροι δανεισμού είναι ευνοϊκοί. Και ο Μπαρίς Σοϊντάν συμφωνεί εκτιμώντας ότι: «Με τις συστάσεις του Ερντογάν δεν είναι δυνατόν να μειωθούν οι τιμές των τροφίμων. Όσο δεν μειώνεται το κόστος της βενζίνης και των λιπασμάτων, η πίεση στους αγρότες ώστε να μην κερδίζουν αρκετά χρήματα θα συνεχιστεί». Τα βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα που οδήγησαν στον πληθωρισμό πρέπει να επιλυθούν, εκτιμά ο ίδιος.

Ωστόσο αυτό που λείπει από τον Ερντογάν είναι η αυτοκριτική. Εκτός από τους λιανεμπόρους ο Τούρκους πρόεδρος «κατηγορεί» την ξηρασία αλλά και τον κορωνοϊό. Στο παρελθόν έχει επίσης αναφερθεί σε «σκοτεινές δυνάμεις» ή σε «τρομοκράτες στον χώρο των τροφίμων» από το εξωτερικό, οι οποίοι σκόπιμα αύξησαν τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών στην Τουρκία μέσω κερδοσκοπίας.

Ντάνιελ Ντέρια Μπελούτ, Φατίμα Τσελίκ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη