Εξουσία και εργασία

Οι αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών για τις διαδεδομένες κακοποιητικές πρακτικές σε μια σειρά από χώρους, από τον αθλητισμό έως τον πολιτισμό, δεν αποκάλυψαν μόνο πόσο διαδεδομένη είναι μια βαθιά σεξιστική λογική και πρακτική, αυτό που συνηθίσαμε να ονομάζουμε «κουλτούρα βιασμού». Υπογράμμισαν ταυτόχρονα ότι στους χώρους εργασίας οι υφιστάμενες/οι έχουν να αντιμετωπίσουν συμπεριφορές που μόνο ως βάναυσες μπορούν να περιγραφούν.

Το γεγονός αυτό υπενθυμίζει ότι οι χώροι εργασίας απέχουν πολύ από το να είναι χώροι συνεργασίας. Απεναντίας είναι χώροι ιεραρχικά οργανωμένοι και σφραγίζονται από μια δομική ανισότητα ως προς το πώς κατανέμονται πόροι και δυνατότητες απόφασης, κοντολογίς διαπερνώνται από σχέσεις εξουσίας, που συγκεφαλαιώνονται σε ένα «διευθυντικό δικαίωμα» για το οποίο στην πράξη διαπιστώνεται ότι το θεσμικό πλαίσιο που υποτίθεται ότι προστατεύει ώστε αυτό να μη μετατρέπεται σε βία και κακοποιητική πρακτική είναι μάλλον ανεπαρκές. Δηλαδή, τα όρια ανάμεσα σε μια νόμιμη άσκηση «εργασιακής εξουσίας» και μια παραβατική και βάναυση συμπεριφορά αποδεικνύονται ότι τελικά είναι αρκετά δυσδιάκριτα.

Αυτή η διαπίστωση ότι ορισμένα από τα προβλήματα που συζητάμε αυτές τις μέρες ενισχύονται, αναπαράγονται και τελικά διαιωνίζονται από τις σχέσεις εξουσίας και τις συγκρουσιακές πρακτικές που ούτως ή άλλως διαπερνούν τον εργασιακό χώρο οδηγεί σε δύο ακόμη επισημάνσεις.

Η πρώτη είναι ότι η γενικότερη τάση προς την επέκταση της εργασιακής επισφάλειας και η απελευθέρωση του «διευθυντικού δικαιώματος» (π.χ. ως προς τη διαβόητη «ευελιξία» για απολύσεις) έχει συμβάλει στο να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, επιτείνοντας την καταστατική ανισότητα που συναντά όποια/ος εισέρχεται στην εργασία.

Η δεύτερη είναι ότι οι συλλογικότητες που διαμόρφωσαν ιστορικά οι εργαζόμενοι για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, δηλαδή τα εργατικά συνδικάτα, δεν αποτελούν μόνο μηχανισμούς μιας αναγκαίας «στρέβλωσης» της αγοράς και διεκδίκησης αναδιανομής αλλά μπορούν να είναι καθοριστικός παράγοντας στην προσπάθεια για εξάλειψη των διάφορων κακοποιητικών συμπεριφορών, του σεξισμού στην εργασία και της υπαρκτής εργοδοτικής αυθαιρεσίας, καθιστώντας τους χώρους εργασίας ασφαλέστερους.