Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), συμμετέχοντας στον εορτασμό της επετείου για τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, παρουσιάζει μια σειρά εκδηλώσεων υπό τον γενικό τίτλο Πρόσωπα του Ήρωα, η οποία σχεδιάστηκε και υλοποιείται χάρη στην αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Το ηρωικό παράδειγμα των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης λειτουργεί ως αφορμή και πρό(σ)κληση να ανατρέξουμε σήμερα στις έννοιες «ήρωας» και «ηρωισμός», μέσα από τις παραστατικές και εικαστικές τέχνες, τη μουσική, τον χορό αλλά και μέσω αναγνώσεων, διαλέξεων, εκθέσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για ενήλικες και παιδιά.
Συνθέτοντας ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα, η επιλογή των εκδηλώσεων του θεματικού προγραμματισμού αναδύεται μέσα από τη φιλοσοφία που διέπει συνολικά τη λειτουργία του ΚΠΙΣΝ, η οποία έχει δοκιμαστεί με επιτυχία τα προηγούμενα χρόνια: ένας δημόσιος χώρος ανοιχτός σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και γνωστικού υπόβαθρου, που προσφέρει πολιτιστικές εμπειρίες και προτάσεις ψυχαγωγίας και μάθησης χωρίς οικονομικά, κοινωνικά ή άλλα εμπόδια πρόσβασης.
Παράλληλα, ο φετινός προγραμματισμός σχεδιάστηκε με βασικό άξονα την αξιοποίηση των χώρων του ΚΠΙΣΝ και την ανάπτυξη συνεργειών με τους συγγενείς οργανισμούς της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αλλά και την επένδυση στην εξωστρέφεια του Οργανισμού.
Συνεκτικός ιστός που διαπερνά το σύνολο του θεματικού προγραμματισμού, είναι η πρόθεση να τεθεί το ερώτημα «Πώς αποτυπώνεται το ηρωικό πρότυπο στην πορεία της τέχνης;».
Στην κατεύθυνση αυτή, όπως δηλώνει και ο γενικός τίτλος Πρόσωπα του ήρωα, θα επιχειρηθεί η εξερεύνηση της διαδρομής του Ήρωα και των μεταβολών της μορφής του από την αρχαιότητα έως και την εποχή μας, συναντώντας το ηρωικό
πρότυπο σε διαφορετικές στιγμές μέσα στο άνυσμα του χρόνου, με όχημα πάντοτε την τέχνη.
Όμως, ο θεματικός προγραμματισμός εκδηλώσεων με αφορμή τον εορτασμό της ιστορικής επετείου συμπορεύεται με ένα ευρύ φάσμα δράσεων, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εγκαινιάζοντας νέους κύκλους εκδηλώσεων, θεατρικές παραγωγές, εικαστικές εγκαταστάσεις και νέες σειρές εκπαιδευτικών προγραμμάτων, με κορύφωση τον εορταστικό Χριστουγεννιάτικο Κόσμο του ΚΠΙΣΝ.
Οι επιλογές του προγραμματισμού λαμβάνουν υπόψη την παρούσα χρονική συγκυρία, σχεδιάζοντας εκδηλώσεις που προβλέπουν τόσο τη φυσική παρουσία κοινού όσο και την αμιγώς διαδικτυακή παρουσίαση σύμφωνα με τα μέτρα που ανακοινώνονται για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Πρόσωπα του Ήρωα: Προγραμματισμός εκδηλώσεων
Θέατρο / Παραστατικές Τέχνες
Παραβάσεις
Οκτώβριος 2020 – Μάρτιος 2021
Η σειρά δραματοποιημένων αναλογίων του ΚΠΙΣΝ φέτος εστιάζει στους ήρωες των μεγάλων μύθων και αφηγήσεων εξερευνώντας την εξέλιξη του ηρωικού προτύπου από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ξεκινώντας από εμβληματικές μορφές ηρώων των αρχαίων χρόνων (Ορέστης, Αχιλλέας) και εξετάζοντας στην πορεία χαρακτηριστικούς ήρωες της Αναγέννησης και του ύστερου Διαφωτισμού (Δον Κιχότε, Ήρωες των Επαναστάσεων), θα καταλήξει στους αντιήρωες του σύγχρονου κόσμου, επιχειρώντας έτσι μια ιδιόμορφη αφήγηση της ενηλικίωσης του ανθρώπου όπως αυτή καθρεφτίζεται στις ιστορίες και τους μύθους του.
Τη σκηνοθετική επιμέλεια έχει αναλάβει ο Έκτορας Λυγίζος που, με την ιδιότητά του και ως σκηνοθέτη του κινηματογράφου, επιμελείται το τελικό αποτέλεσμα, σαν ένα θέαμα λόγου και εικόνας ειδικά σχεδιασμένο για βιντεοσκόπηση από πολλές κάμερες -δεν πρόκειται για απλή καταγραφή και αναμετάδοση παράστασης.
Ως προοίμιο του επετειακού θεματικού κύκλου των εκδηλώσεων του ΚΠΙΣΝ παρουσιάστηκαν ήδη (Οκτώβριος 2020 – Ιανουάριος 2021) οι Χοηφόροι του Αισχύλου, οι Ραψωδίες Φ’ και Χ’ της Ιλιάδος, οι εξομολογητικές αντιηρωικές αφηγήσεις του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (Σημειώσεις από το Υπόγειο) και του Τόμας Μπέρνχαρντ (Τα βραβεία μου). Προσεχώς θα παρουσιαστούν:
Η Περιπέτεια των ανεμόμυλων από τον Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες (7 Φεβρουαρίου 2021, 17:00).
Ο Γιάννης Νιάρρος, ο Θάνος Τοκάκης και η Γαλήνη Χατζηπασχάλη υπό τη σκηνοθετική επιμέλεια του Έκτορα Λυγίζου καταπιάνονται με τον πρώτο αντι-ήρωα στην Ιστορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Στον Δον Κιχότε, ένα από τα θεμελιώδη –και πιο αστεία– ευρωπαϊκά μυθιστορήματα, ο Θερβάντες παρωδεί απολαυστικά τους ήρωες των ιπποτικών μυθιστοριών. Ο ονειροπόλος ήρωάς του συγκρούεται μετωπικά με την πραγματικότητα και αποφασίζει να την αντικαταστήσει με το ιδεώδες. Μπορεί οι μάχες που δίνει να είναι ενάντια σε ανεμόμυλους, αλλά, στο μυαλό του, παραμένουν το ίδιο τιτάνιες όσο και του επικού ήρωα. Σε ένα κόσμο που οι θεοί αρχίζουν να τον εγκαταλείπουν, ο ήρωας ψάχνει με αγωνία να χαθεί μέσα σε ένα μύθο που θα του πει ποιο είναι το επόμενο βήμα και η επόμενη φράση του.
Στρατηγού Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα (4 Απριλίου 2021, 17:00).
Ο Έκτορας Λυγίζος συνεργάζεται με την Αλεξία Καλτσίκη και τον Αινεία Τσαμάτη σε μια σκηνική σύνθεση που αντλεί το περιεχόμενό της από τα γραπτά του Στρατηγού Μακρυγιάννη.
Δημήτρη Καμαρωτού Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου
Μια θεατρική – μουσική σύνθεση- έργο για ζωντανή αναμετάδοση
Η αναζήτηση των Προσώπων του Ήρωα μέσα από σημαντικά λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα είχε ως φυσική συνέπεια και την πρώτη έξοδο από τους χώρους του ΚΠΙΣΝ και τη συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ). Οι δύο φορείς συνέπραξαν με ενθουσιασμό, προκειμένου για την παρουσίαση του Προμηθέα Δεσμώτη του Δημήτρη Καμαρωτού, συνθέτη και δραματουργού του ήχου, στην ιστορική έδρα της ΕΒΕ, το Βαλλιάνειο Μέγαρο στην οδό Πανεπιστημίου. Σε αυτήν τη θεατρική – μουσική σύνθεση, έργο φτιαγμένο για ζωντανή αναμετάδοση, οι ηθοποιοί Αμαλία Μουτούση και Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου και οι μουσικοί Κατερίνα Κωνσταντούρου και Χρήστος Λιάτσος, θα αφηγηθούν την ιστορία του αισχυλικού Προμηθέα Δεσμώτη -όλο το κείμενο της τραγωδίας σε μετάφραση του ποιητή Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου.
Το νέο έργο του Δημήτρη Καμαρωτού συνομιλεί με τη χρονική στιγμή στην οποία παρουσιάζεται και τις ιδιαιτερότητες της ζωής μας σε συνθήκη πανδημίας. Πρόκειται για μία πρόταση μικτού θεάματος, προορισμένου να κινηματογραφείται και να αναμεταδίδεται ζωντανά, και μάλιστα για σειρά παραστάσεων. Δεν είναι κινηματογραφική ταινία, δεν πρόκειται για βιντεοσκοπημένη καταγραφή παράστασης, αλλά για ένα ζωντανό θέαμα, στημένο εξαρχής για να φτάσει στο κοινό μέσα από την οθόνη του υπολογιστή ή της τηλεόρασης.
Στον Προμηθέα Δεσμώτη, ο πρώτος των μυθικών ηρώων υποστηρίζει με το παράδειγμά του την αδήριτη ανάγκη της ανυπακοής και της αντίστασης στον αυταρχισμό της εξουσίας, όταν διακυβεύεται η ίδια η επιβίωση. Ο Προμηθέας, στις απαρχές του Κόσμου, εναντιώθηκε στην ανώτερη δύναμη, στο θέλημα του Δία, πληρώνοντας βαρύ τίμημα, για να προσφέρει στους ανθρώπους το δώρο της φωτιάς.
Οι δύο ηθοποιοί αναλαμβάνουν όλα τα πρόσωπα του έργου και η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου τον Χορό. Σε συνθήκη εγκλεισμού για ένα απροσδιόριστα μεγάλο χρόνο, θέλουν να αφηγηθούν τα θαυμαστά και τρομερά πράγματα που γνωρίζουν. Για να γίνει σαφές ποιον χαρακτήρα υποδύονται κάθε φορά χρησιμοποιούν μια συγκεκριμένη τεχνική, τις «ηχητικές μάσκες».
Όλη η τραγωδία λειτουργεί σαν παρτιτούρα, ο λόγος σαν μουσική από λέξεις κι η φωνή τους σαν μουσικό όργανο. Γύρω τους, οι μουσικοί τούς επιτηρούν και τους υποστηρίζουν.
Ο χώρος του Αναγνωστηρίου στο Βαλλιάνειο κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος προσδίδει ειδικό βάρος (μετέχοντας και αυτός στην αφήγηση) στην εμπειρία των ερμηνευτών.
Υπάρχουν βιβλία, υλικά βιντεοπροβολών, αντικείμενα, χειρόγραφες σελίδες του κειμένου, σημειώσεις δικές τους και των άλλων που πέρασαν από εκεί. Ίσως ο Προμηθέας να ήταν ένας απ’ αυτούς.
Με εικόνες, ήχους και μουσική ρίχνουν μια γέφυρα ανάμεσα στην κατοικία των βιβλίων και τις οθόνες των σπιτιών μας.
Σημείωμα του συνθέτη/δραματουργού Δημήτρη Καμαρωτού:
«Πηγαίνουμε με έναν μύθο, τον μύθο του Προμηθέα Δεσμώτη στο Βαλλιάνειο Μέγαρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος επί της οδού Πανεπιστημίου, βρισκόμαστε στον χώρο όπου η Αθήνα ακούγεται διαφορετικά και ο χρόνος συμπιέζεται. Αντιγράφουμε με τα δικά μας μέσα, αυτόν τον μύθο που έγινε ποίηση από τον Αισχύλο, που έγινε ένα νέο λογοτεχνικό έργο – μετάφραση από τον Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο και διαμέσου όλων των αλλεπάλληλων απεικονίσεων, φτιάχνουμε μια μουσική των νοημάτων για οθόνες led. Επιστρέφουμε στον μύθο τη δυνατότητα να ειπωθεί ξανά τώρα, σε αυτό τον χώρο. Εκεί, βρίσκονται δύο αποκλεισμένα πρόσωπα, δύο ηθοποιοί, τρεις μουσικοί που τους περιβάλλουν, ένας έναστρος ουρανός και ένα κινηματογραφικό συνεργείο. Κάθε παράσταση είναι μοναδική. Οι λέξεις μετατρέπονται σε ήχο. Οι διαδικτυακοί θεατές μπορούν να αφήσουν ένα ηχητικό ίχνος στο περιβάλλον/ τοπίο, που εντός του ξεκινάει το θέαμα. Κάποιος λέει: «Προμηθέα, όλα συμβαίνουν μακριά έξω από το σπίτι, στον χώρο όπου συναντιούνται τα στοιχεία. Όμως, αυτή /-ός είναι μέσα, εκεί κοντά στα ίχνη σου, στον απόηχο των τυπογραφικών στοιχείων μιας Εθνικής Βιβλιοθήκης. Εκεί, διάσπαρτα στα απόκρημνα βράχια, τα σημάδια σου, εμφανίζονται πρόσκαιρα. Ό,τι προλάβω πρέπει να σου πω, ό,τι προλάβεις μπορείς να ακούσεις. Νομίζω έξω βρέχει”».
Το έργο θα κάνει πρεμιέρα στις 26 Φεβρουαρίου 2021 και θα παιχτεί για σειρά παραστάσεων.
Σχεδιασμός Βίντεο Προβολών στον χώρο της Βιβλιοθήκης: Βασίλης Κουντούρης/ Studio19
Βοηθός Ενδυματολόγου: Δάφνη Φωτεινάτου
Ερμηνεύουν:
Αμαλία Μουτούση
Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης
Άννα Παγκάλου, μεσόφωνος
Κατερίνα Κωνσταντούρου, πιάνο
Χρήστος Λιάτσος, κρουστά
Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Δημήτρη Καμαρωτού είναι συμπαραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Η έκδοση της νέας μετάφρασης του Προμηθέα Δεσμώτη από τον Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο, ένα ακόμη έντυπο παράγωγο της πολιτιστικής προσφοράς του ΚΠΙΣΝ, αποτελεί μία επιπλέον κίνηση εξωστρέφειας του οργανισμού με σκοπό ο φετινός προγραμματισμός να συναντήσει το κοινό του και στα βιβλιοπωλεία.
Εικαστικά / Εκθέσεις
«Διερχόμενοι» και «Επτά Πύλες» του Γιώργου Ξένου Φεβρουάριος – Μάιος 2021
Οι εναλλαγές και η πολυφωνία ως προς τη γενική θεματική, τους τρόπους και τα μέσα, χαρακτηρίζουν τον θεματικό προγραμματισμό εκδηλώσεων, Πρόσωπα του Ήρωα. Από τον κλειστό χώρο του Αναγνωστηρίου της παλιάς Εθνικής Βιβλιοθήκης επιστρέφουμε στον ανοιχτό χώρο, στα Φυτεμένα Δώματα του ΚΠΙΣΝ. Εκεί, κατά μήκος του μονοπατιού που συνδέει το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος με τον Φάρο, μας περιμένουν οι «Διερχόμενοι» του διεθνώς αναγνωρισμένου εικαστικού Γιώργου Ξένου. Πρόκειται για 100 ανθρώπινα περιγράμματα από σίδηρο (200 x 80 εκ. έκαστο). Θα μπορούσαν να είναι ανώνυμοι ήρωες, απ’ αυτούς που αγνοεί η μεγάλη Ιστορία των σπουδαίων προσωπικοτήτων, οι οποίοι με τον τρόπο τους μας καλούν να σκεφτούμε τι σημαίνει ήρωας, ποιοι είναι οι δικοί μας ήρωες, ποια η δική μας σχέση με ό,τι χαρακτηρίζεται «ηρωική στάση».
Η πολυπρόσωπη ενότητα των «Διερχόμενων», έργο που εξελίσσεται στον χρόνο, μπορεί να μετακινείται και να προσαρμόζεται σε διαφορετικούς τόπους και χώρους, παραμένοντας ανοιχτό κάθε φορά σε διαφορετικά νοήματα και μηνύματα. Στο ΚΠΙΣΝ θα δούμε για πρώτη φορά την πλήρη ανάπτυξή του.
Χωρίς πρόσωπο κι άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, οι μορφές-περιγράμματα του Γιώργου Ξένου «ενθαρρύνουν την πλήρωση του κενού με πορτρέτα από την ατελείωτη χορεία των ηρώων της κάθε επανάστασης.
Οι Διερχόμενοι, οι υψιτενείς αυτές φιγούρες, είναι μια λιτανεία ηρωικών μορφών έτοιμων “Πύλας πόλεων περήσειν”», όπως σημειώνει ο δημιουργός τους.
Το υλικό (σίδερο) από το οποίο είναι κατασκευασμένες και το διαφορετικό οπτικό αποτέλεσμα που προκύπτει ανάλογα με τον φωτισμό (φυσικό ή τεχνητό) καθώς οι σκιές των μορφών προστίθενται στο σύμπλεγμα, διεγείρουν τη σκέψη και το συναίσθημα.
Πάρα το εύθραυστο και προσωρινό καθενός από μας (όλοι είμαστε διερχόμενοι), η επιθυμία του ανθρώπου για ζωή, ελευθερία, δημιουργία είναι μέσα στο χρόνο διαρκής και ακατάβλητη. Και σε κρίσιμες εποχές, όπως ήταν τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, η θέλησή του μπορεί να αποδειχθεί σαν από σίδερο.
Σε άλλο σημείο του ΚΠΣΙΝ, στα Νότια Μονοπάτια, θα στηθούν οι «Επτά Πύλες», μία ακόμη πολύσημη εγκατάσταση από σίδηρο. Από την επτάπυλη Θήβα της αρχαίας τραγωδίας ως τις σημερινές πύλες εισόδου στην Ελλάδα και την Ευρώπη, οι Πύλες αυτής της εγκατάστασης «μιλούν» με τον τρόπο τους για ζητήματα περισσότερο επίκαιρα από ποτέ. Η Πύλη είναι όριο αλλά την ίδια στιγμή άνοιγμα. Όπως η Επανάσταση του 1821 –που σηματοδότησε το τέλος 400 χρόνων δοκιμασίας του Ελληνισμού και ταυτόχρονα το άνοιγμα, την είσοδό του, στη νεότερη Ιστορία του.
«Μνημείο Ζαλόγγου» του Γιώργου Ζογγολόπουλου
Φεβρουάριος-Μάιος 2021
Σε διάλογο, κατ’ έναν τρόπο, με τις δύο εγκαταστάσεις του Γιώργου Ξένου, ο γλυπτός Ζάλογγος του Ζογγολόπουλου θέτει ερωτήματα για τον τρόπο που το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν και το μέλλον, μέσα από τις επιλογές και τα έργα των ανθρώπων – και δη μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία.
Το Μνημείο Ζαλόγγου του Γιώργου Ζογγολόπουλου αποτελεί μοναδική περίπτωση μνημειακής γλυπτικής σε δημόσιο χώρο στη χώρα μας. Κατασκευαστικός άθλος για τα ελληνικά δεδομένα της δεκαετίας του ’50 καθώς χρειάστηκαν 6 χρόνια (1954-1960) και 4.300 ασβεστολιθικοί όγκοι για να ολοκληρωθεί in situ στο όρος Ζάλογγο, η σύνθεση έξι γυναικείων μορφών του Ζογγολόπουλου επιβάλλεται στο τοπίο από το 1961, ορατή ακόμα και σε απόσταση 30 χιλιομέτρων.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 200 χρόνων από το 1821, το ΚΠΙΣΝ επαναφέρει στην Αγορά την οριζόντια τομή σε ύψος 40 εκ. της βάσης του Μνημείου Ζαλόγγου, που είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2019 στο πλαίσιο της έκθεσης «Γιώργος Ζογγολόπουλος: Το όραμα μιας δημόσιας γλυπτικής».
Η επιστροφή του εντάσσεται φυσιολογικά στο πρόγραμμα των επετειακών εκδηλώσεων. Οι αφαιρετικά αποδοσμένες από τον Ζογγολόπουλο, Σουλιώτισσες που μεταξύ Ιστορίας και θρύλου, χορεύουν πιασμένες χέρι-χέρι στην άκρη του γκρεμού, προτιμώντας να πεθάνουν παρά να πέσουν στα χέρια του Αλή-πάσα, εκπροσωπούν όλες τις αφανείς ηρωίδες που πλήρωσαν με τη ζωή τους, και την ζωή των παιδιών τους, τον αγώνα για την ελευθερία.
Ταυτόχρονα, μικρογραφία του έργου από επαργυρωμένο ορείχαλκο κατασκευασμένη από τον ίδιο τον δημιουργό, φιλοξενείται εκ νέου στην Κεντρική Υποδοχή του ΚΠΙΣΝ.
Έκθεση τεκμηρίων από τις συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος
Φθινόπωρο 2021
Η ΕΒΕ, με περισσότερα από ένα εκατομμύριο βιβλία και περιοδικά, αποτελεί θεματοφύλακα της ελληνικής γραμματείας στη διαχρονία της. Λειτουργεί, όμως, και ως συνδετικός κρίκος με το περιπετειώδες παρελθόν του Ελληνισμού αφού στις ειδικές συλλογές της υπάρχουν ανεκτίμητης σημασίας χειρόγραφα (μιας περιόδου που εκτείνεται από τον 9ο έως τον 19ο αι.) και θησαυροί της ελληνικής έντυπης κληρονομιάς.
Οι Έλληνες επαναστάτες χρησιμοποίησαν την τυπογραφία από την πρώτη στιγμή. Η περίφημη προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος» κυκλοφόρησε τυπωμένη στις 24 Φεβρουαρίου του 1821. Δεν άργησε πολύ να εγκατασταθεί και το πρώτο τυπογραφείο στην επαναστατημένη Πελοπόννησο. Καλαμάτα, Κόρινθος, Ύδρα, Μεσολόγγι, Αθήνα, Ναύπλιο, Αίγινα, είναι τα μέρη στα οποία λειτούργησαν τυπογραφεία από το 1821 ως το 1827 για να υπηρετήσουν ποικιλοτρόπως τους σκοπούς της Επανάστασης. Σαράντα τέσσερα μικρά κατά το μάλλον ή ήττον βιβλία, επτά εφημερίδες και τουλάχιστον διακόσια είκοσι μονόφυλλα βγήκαν από τα πιεστήρια των τυπογραφείων αυτών.
Στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων ετών από την κήρυξη της Επανάστασης, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος σε συνεργασία με το ΚΠΙΣΝ θα εκθέσει αντιπροσωπευτικά δείγματα και από τις τρεις αυτές κατηγορίες εντύπων με σκοπό να αναδείξει τον ρόλο που διαδραμάτισε η τυπογραφία στα κρίσιμα εκείνα χρόνια.
Επιπλέον, χάριν της φετινής επετείου, ψηφιοποιήθηκε το Αρχείο των Επιστολών των Αγωνιστών του 1821 (μία από τις ειδικές συλλογές της ΕΒΕ) προκειμένου να μπορούν να δουν και να μελετήσουν όλοι οι Έλληνες πολίτες την αλληλογραφία των πρωταγωνιστών μίας τόσο κρίσιμης περιόδου.
Μουσική / Χορός
«Της Τριανταφυλλιάς τα φύλλα», 3η Συνάντηση Νέων Συγκροτημάτων Παραδοσιακής Μουσικής
Καλοκαίρι 2021
Η σχέση παράδοσης-σύγχρονου πολιτισμού αποτελεί πεδίο διαρκούς αναζήτησης για τον προγραμματισμό πολιτιστικών έργων και προτάσεων του ΚΠΙΣΝ. Ακριβώς λόγω της σημασίας της, επιλεγμένες δράσεις επανέρχονται, μέσω συνεργειών με καταξιωμένους φορείς (όπως το Λύκειον των Ελληνίδων ή ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου).
Για το 2021 το «θέμα» παρέχει η επέτειος των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, που επιβάλλει την εκ νέου εξέταση και επαναδιαπραγμάτευση πλήθους ζητημάτων αναφορικά με τη νεότερη Ελληνική Ιστορία.
Ένα εξ αυτών αφορά τη σχέση μας με την παράδοση και δη με την παρακαταθήκη τραγουδιών και χορών που μας συνδέουν, αυθόρμητα και συγκινησιακά, με τον λαϊκό πολιτισμό του Ελληνισμού, πριν και μετά την Επανάσταση του 1821.
Η 3η Συνάντηση Νέων Συγκροτημάτων Παραδοσιακής Μουσικής που θα πραγματοποιηθεί στο Ξέφωτο, σε συνεργασία του ΚΠΙΣΝ με τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου (ΚΣΔΜ), αποτελεί τον ιδανικό τρόπο για να διαπιστώσουμε ότι η σχέση αυτή, παρά τις τεράστιες αλλαγές που έχουν επισυμβεί στον τρόπο ζωής μας, παραμένει ζωντανή και γόνιμη.
Το απέδειξε η σπουδαία Δόμνα Σαμίου, το παράδειγμα της οποίας αποτελεί ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τους νεότερους καλλιτέχνες. Γι’ αυτό και ο τίτλος της εκδήλωσης φέρει τον τίτλο του αγαπημένου της τραγουδιού, «Της Τριανταφυλλιάς τα φύλλα».
Συνεχίζοντας το έργο της, ο ΚΣΔΜ Δόμνα Σαμίου υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του προέδρου του, μαθητή και στενού συνεργάτη της Δόμνας Σαμίου, Σωκράτη Σινόπουλου, φέρνει στο Ξέφωτο του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος μουσικούς έως 35 ετών, συγκροτήματα και φωνητικά σύνολα που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική, σε μια μεγάλη γιορτή με ελεύθερη είσοδο για όλους. Θα είναι ένα διήμερο γεμάτο μουσικές και τραγούδια από ολόκληρη την Ελλάδα.
Με διαφορετικής προέλευσης λύρες, λαούτα, ούτια, τσαμπούνες και τζουράδες, αλλά και όργανα της δυτικής μουσικής, θα αποκαλυφθούν οι εντυπωσιακές δυνατότητες της συνάντησης της νέας γενιάς μουσικών με τους θησαυρούς της παράδοσης. Για να αποδείξουν εμπράκτως πόσο δυνατή είναι η κληρονομική μνήμη μέσα από τραγούδια που τραγουδούσαν οι Έλληνες αιώνες πίσω –και εξακολουθούν να τραγουδούν (και να χορεύουν) μέχρι σήμερα.
Λύκειον των Ελληνίδων: Χοροστάσι
Καλοκαίρι 2021
Εδώ και 110 χρόνια το Λύκειον των Ελληνίδων (που ίδρυσε το 1911 η Kαλλιρρόη Παρρέν, ηγερία του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα) λειτουργεί ως ζωντανή κιβωτός των παραδοσιακών χορών και ενδυμασιών από όλες τις περιοχές της Ελλάδας.
Οι πολυάριθμοι χορευτές του Λυκείου των Ελληνίδων, ντυμένοι με υπέροχες παραδοσιακές ενδυμασίες από κάθε γωνιά της χώρας, ενθουσιάζουν το κοινό σε κάθε εμφάνισή τους, με την ομορφιά και την ποικιλία των χορών από την Πελοπόννησο, τη Ρούμελη, τα Επτάνησα, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία, τα νησιά του Αργοσαρωνικού, των Κυκλάδων, του Βορείου Αιγαίου και την Κρήτη, τη Θράκη και τα Δωδεκάνησα. Στην πολύτιμη συλλογή του Λυκείου των Ελληνίδων ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελούν οι χαμένες πατρίδες, οι χοροί και οι ενδυμασίες των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου.
Αυτόν τον εκπληκτικό πλούτο θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε στο ΚΠΙΣΝ όπου το Λύκειον των Ελληνίδων θα γιορτάσει με το κοινό τη μεγάλη εθνική επέτειο μέσα από τη δημοτική ποίηση, τη μουσική και τους παραδοσιακούς χορούς.
Διακόσιοι χορευτές του Λυκείου των Ελληνίδων (που έχει παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα), μαζί με τους «Αρματωμένους» από το Μεσολόγγι, θα μοιραστούν στην Αγορά, στο Κέντρο Επισκεπτών, στους Πίδακες Νερού και στο Ξέφωτο του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος για να χορέψουν περισσότερους από 70 παραδοσιακούς χορούς από διάφορες περιοχές της Ελλάδας φορώντας τις ανάλογες τοπικές ενδυμασίες.
Η έναρξη της εκδήλωσης θα γίνει στον Φάρο, με την παρουσίαση εμβληματικών φορεσιών οι οποίες ανακαλούν στη μνήμη ηρωικά πρόσωπα και γεγονότα του Αγώνα.
Παράλληλα, στον Πύργο Βιβλίων οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν από έμπειρες ενδύτριες τη διαδικασία που απαιτούνταν για να φορέσει κανείς τις πολύπλοκες τοπικές ενδυμασίες που έχει συγκεντρώσει στη συλλογή του το Λύκειον των Ελληνίδων.
Ενδυματολογική επιμέλεια: Τμήμα Εθνικών Ενδυμασιών του Λυκείου των Ελληνίδων
Το Schoolwave παίζει με την παράδοση
Καλοκαίρι 2021
Μία από τις πιο προκλητικές προτάσεις του θεματικού προγραμματισμού εκδηλώσεων Πρόσωπα του Ήρωα είναι το φετινό, αφιερωμένο στην εθνική επέτειο, φεστιβάλ Schoolwave.
Το Schoolwave αποτελεί κάθε χρόνο (από το 2005, όταν οργανώθηκε για πρώτη φορά) σημείο συνάντησης των μαθητικών και φοιτητικών μουσικών συγκροτημάτων απ’ όλη την Ελλάδα. Κάθε χρόνο δηλώνουν συμμετοχή περίπου 200 συγκροτήματα για να επιλεγούν τελικά, από επιτροπή καταξιωμένων μουσικών, συνθετών, τραγουδοποιών και ραδιοφωνικών παραγωγών, 25. Για τρεις ημέρες στο τέλος της σχολικής χρονιάς συγκεντρώνονται για να παίξουν τη μουσική τους μπροστά σε χιλιάδες συνομηλίκους τους, γιορτάζοντας την έναρξη των καλοκαιρινών διακοπών. Περιορισμοί ως προς τα είδη της μουσικής δεν υπάρχουν. Οι νεαροί μουσικοί παίζουν ό,τι τους αρέσει και τους εκφράζει: από ροκ και μέταλ και πανκ έως τζαζ και χιπ χοπ αλλά και ρεμπέτικα και παραδοσιακά.
Το τελευταίο Schoolwave τον Ιούλιο του 2019 φιλοξενήθηκε στο ΚΠΙΣΝ, καθώς η νέα γενιά αποτελεί το πλέον δυναμικό κοινό στο οποίο απευθύνονται οι δράσεις του. Οι μαθητές και οι φοιτητές, λοιπόν, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από ένα πρόγραμμα συνδεδεμένο με μια τόσο σημαντική επέτειο για την ιστορική συνείδηση και πορεία της χώρας μας. Μέσω του φεστιβάλ Schoolwave, οι νεαροί μουσικοί και τραγουδιστές καλούνται να συμμετέχουν στον εορτασμό ερμηνεύοντας την παραδοσιακή μουσική και τα δημοτικά τραγούδια εκ νέου, με το δικό τους τρόπο, με το δικό τους ύφος και με τις δικές τους ευαισθησίες. Η αφορμή που δίνει το θέμα «Παίζοντας με την
Παράδοση» τους οδηγεί στο να αναπτύξουν ουσιαστική και γόνιμη σχέση με τη δημώδη μουσική, την οποία αρκετά από τα νεανικά γκρουπ μπορεί να αγνοούσαν ή να μην εκτιμούσαν.
Η πρόσκληση του ΚΠΙΣΝ βασίστηκε σε μία διαπίστωση των Schooligans, της οργανωτικής ομάδας του φεστιβάλ: στα τελευταία Schoolwave παρατηρήθηκε μια αυθόρμητη στροφή κάποιων μαθητικών/φοιτητικών συγκροτημάτων προς την παραδοσιακή μουσική.
Οι Schooligans μιλούν για παιδιά που ανακαλύπτουν την ομορφιά των δημοτικών τραγουδιών και τα ερμηνεύουν με τον δικό τους «πειραγμένο» τρόπο. Χωρίς σοβαροφάνεια αλλά με τη δημιουργική ορμή της νιότης τους, τον πλούτο των αναφορών τους και την ελευθερία με την οποία διαχειρίζονται και αξιοποιούν τις επιρροές τους, οι μαθητικές μπάντες αναμένεται ότι θα εντυπωσιάσουν το κοινό τους με διασκευές δημοτικών και κλέφτικων τραγουδιών!
Εκπαιδευτικά προγράμματα
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, οι ευχάριστες δράσεις μάθησης και δημιουργικότητας για παιδιά και ενήλικες, αποτελούν σταθερό πυλώνα δράσης του ΚΠΙΣΝ. Ο φετινός θεματικός προγραμματισμός εκδηλώσεων δεν θα μπορούσε παρά να επηρεάσει τη θεματολογία τους ώστε μικροί και μεγάλοι να «μυηθούν» με ευφάνταστο και ψυχαγωγικό τρόπο στα Πρόσωπα του ήρωα. Αντλώντας έμπνευση από τους μύθους, την ιστορία ή τη λογοτεχνία τα παιδιά θα φανταστούν τους δικούς τους ήρωες ακολουθώντας την τεχνική εικονογράφησης των κόμικ (εργαστήριο «Κόμικ: Ήρωες παντός καιρού») ή δημιουργώντας τρισδιάστατες γλυπτικές κατασκευές (εργαστήριο «Γλυπτική: Φτιάχνοντας τους ήρωές μου»). Οι ενήλικες, από την άλλη, θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν το δικό τους κέντημα με θέμα μια ηρωική προσωπικότητα (εργαστήριο «Εικαστικό Κέντημα») ή να συνθέσουν κολάζ για σπουδαίους ήρωες και τα κατορθώματά τους όπως αυτά αποτυπώνονται στη λογοτεχνία (εργαστήριο «Κολάζ και Λογοτεχνία: Από σελίδα σε σελίδα, από το ποίημα στο κολάζ»).
Διαλέξεις
Μία σειρά Διαλέξεων συμπληρώνει τον θεματικό προγραμματισμό εκδηλώσεων Πρόσωπα του Ήρωα του ΚΠΙΣΝ.
Πρώτη, την Πέμπτη 04 Φεβρουαρίου στις 18.30, η διάλεξη της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα. Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, θα μιλήσει για τους «ήρωες», ουμανιστές και καλλιτέχνες, σε μία διάλεξη με τίτλο «Πρόσωπα του Ήρωα: Uomini Famosi στην Ιταλική Αναγέννηση».
Οι Αναγνώσεις του ΚΠΙΣΝ
Νοέμβριος 2020 – Φεβρουάριος 2021
O δεύτερος κύκλος των Αναγνώσεων του ΚΠΙΣΝ είναι αφιερωμένος σε σημαντικά κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων. Διακεκριμένοι Έλληνες ηθοποιοί υπό τη σκηνοθετική επιμέλεια της Ιώς Βουλγαράκη διαβάζουν ιστορίες καθημερινών «ηρώων» από εποχές που έχουν παρέλθει, καλώντας μας να ασκήσουμε την, κουρασμένη στην εποχή μας, αίσθηση της ακοής, μέσα από ξεχωριστά λογοτεχνικά κείμενα και υπέροχες φωνές. Έτσι, η σειρά των Αναγνώσεων, συστήνει στο διαδικτυακό κοινό του ΚΠΙΣΝ σπουδαίες για το βάθος και τη λογοτεχνική τους αξία αφηγήσεις της ανθρώπινης περιπέτειας. Μετά τον Ουίλιαμ Φόκνερ (Ένα ρόδο για την Έμιλυ σε ανάγνωση του Αλέξανδρου Λογοθέτη), τον Τόμας Μαν (Ο μικρός κύριος Φρίντεμαν σε ανάγνωση Μαρίας Κεχαγιόγλου), τον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι (Η ήμερη σε ανάγνωση Γιάννη Νταλιάνη), τον Έντγκαρ Άλαν Πόε (Ουίλιαμ Ουίλσον σε ανάγνωση Δημήτρη Καταλειφού) και τη Βιρτζίνια Γουλφ (Ορλάντο σε ανάγνωση Λυδίας Φωτοπούλου), σειρά έχει ο Αντόν Τσέχωφ (Πεταλούδα σε ανάγνωση Μαρίας Πρωτόπαππα).
Όλες οι Αναγνώσεις είναι διαθέσιμες διαδικτυακά στον σύνδεσμο soundcloud.com.
Σχολικά Προγράμματα
Το ΚΠΙΣΝ από την αρχή της λειτουργίας του προσφέρει ειδικά σχεδιασμένα σχολικά προγράμματα για μαθητές όλων των βαθμίδων.
Στην παρούσα φάση, στο πλαίσιο των μέτρων ασφαλείας για την προστασία της δημόσιας υγείας, τα σχολικά προγράμματα είναι διαθέσιμα μέσα από την εκπαιδευτική ψηφιακή πλατφόρμα SNFCC Class που δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να τα υλοποιούν μέσα στην τάξη τους. Δύο από αυτά τα προγράμματα («Χρονοκάψουλα για ήρωες» και «Περιπέτεια με … Τεκμήρια») εντάσσονται στον θεματικό προγραμματισμό για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες, τα σχολικά προγράμματα θα επανέλθουν με δια ζώσης συμμετοχή τον Μάρτιο του 2021 – διαφορετικά θα συνεχιστούν ψηφιακά.
Περισσότερες λεπτομέρειες για όλες τις εκδηλώσεις του θεματικού προγραμματισμού Πρόσωπα του Ήρωα μπορείτε να βρείτε στο 2021.snfcc.org.
