Ηχορύπανση, η αθέατη πληγή των θαλασσών

Από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι τα βάθη των ωκεανών, μια κακοφωνία ανθρωπογενών ήχων εμποδίζει αναρίθμητα ζώα να επικοινωνήσουν, να βρουν ταίρι και τροφή, ακόμα και να αποφύγουν τους θηρευτές τους.

«Για πολλά θαλάσσια είδη, οι προσπάθειες επικοινωνίας καλύπτονται από ήχους που εισήγαγε ο άνθρωπος» λέει στο Associated Press ο Κάρλος Ντουέρτε του Ερευνητικού Κέντρου Ερυθράς Θάλασσας στη Σαουδική Αραβία, επικεφαλής διεθνούς μελέτης που δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό Science.

Η μετα-ανάλυση επανεξέτασε εκατοντάδες δημοσιευμένες μελέτες και μεγάλα σετ δεδομένων για να αποτυπώσει την έκταση του προβλήματος σε όλο τον κόσμο.

Το τραγούδι της μεγάπτερης φάλαινας ακούγεται από απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων (Christopher Michel CC BY 2.0)

Σε αντίθεση με το φως, που διαχέεται γρήγορα μέσα στη θάλασσα, ο ήχος ταξιδεύει πολύ ταχύτερα και πολύ μακρύτερα στο νερό από ό,τι στον αέρα.

Το τραγούδι των μεγάπτερων φαλαινών λέγεται ότι ακούγεται και από την άλλη άκρη του κόσμου.

Ή τουλάχιστον ακουγόταν πριν έρθει η ηχορύπανση από τους κινητήρες των πλοίων, τα ηχοβολιστικά συστήματα σκαφών που αναζητούν υδρογονάνθρακες, τα τρυπάνια γεωτρήσεων και τα έργα υπεράκτιων εγκαταστάσεων.

Οι ισχυροί ήχοι μπορούν να αποπροσανατολίσουν ή να προκαλέσουν κώφωση στα δελφίνια που βρίσκουν το δρόμο τους με σόναρ, είχαν δείξει προηγούμενες μελέτες.

Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες εκπέμπουν κυρίως ήχους χαμηλής συχνότητας, στο φάσμα που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι θαλάσσιοι οργανισμοί.

Το πρόβλημα, λέει η ερευνητική ομάδα, δεν έχει προσελκύσει μέχρι σήμερα τη δέουσα προσοχή παρά τις παγκόσμιες διαστάσεις του.

Τα δελφίνια βασίζονται σε βιολογικό σόναρ για επικοινωνία και εύρεση τροφής (Serguei S. Dukachev CC BY-SA 3.0)

Επιστήμονες και κυβερνήσεις θα πρέπει να μελετήσουν πιο προσεκτικά την ηχορύπανση και τις επιπτώσεις της, ιδιαίτερα όσον αφορά τις θαλάσσιες χελώνες, τα θαλασσοπούλια, τις φώκιες και άλλα θηλαστικά.

Οι συντάκτες της μελέτες ζητούν την θέσπιση ενός διεθνούς ρυθμιστικού πλαισίου για τη μέτρηση και διαχείριση της θαλάσσιας ηχορύπανσης.

Δεν είναι όμως μόνο τα μεγάλα θαλάσσια ζώα που απειλούνται. Ακόμα και προνύμφες ψαριών αφουγκράζονται τα νερά για να κατευθυνούν στο κατάλληλο ενδιαίτημα, επισήμανε ο Ντουάρτε.

«Καταπνίξαμε την ηχητική επένδυση του υγιούς ωκεανού και την αντικαταστήσαμε με τους δικούς μας ήχους» είπε στο BBC.

Πανδημική ησυχία

Η Ερυθρά Θάλασσα την οποία μελετά το εργαστήριο του Ντουέρτε είναι ένας από τους πλέον πολυσύχναστους θαλάσσιους διαδρόμους, γεμάτη πλοία που ταξιδεύουν για Ασία, Ευρώπη και Αφρική.

Κάποια ψάρια και ασπόνδυλα πλέον αποφεύγουν τις περιοχές με έντονη ηχορύπανση.

«Πέρυσι, όταν το 60% όλων των ανθρώπων βρίσκονταν σε λόκνταουν, το επίπεδο των ανθρώπινων θορύβων μειώθηκε κατά περίπου 20%» επισήμανε ο καθηγητής στο BBC.

Πολλά είδη έχουν μάθει να αποφεύγουν τα πολυσύχναστα νερά της Ερυθράς Θάλασσας (Reuters)

Χάρη στην ησυχία, φάλαινες και άλλα μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά εθεάθησαν και πάλι κοντά στις ακτές, «κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί εδώ και πολλές γενιές» είπε.

Ο ίδιος δήλωσε στο Reuters ότι η ηχορύπανση είναι πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί σε σχέση με άλλες περιβαλλοντικές πληγές όπως η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση από πλαστικά.

Για παράδειγμα, οι προπέλες των πλοίων θα μπορούσαν να γίνουν πιο ήσυχες και τα γεωτρύπανα μπορούν να βελτιωθούν ώστε να μην προκαλούν δονήσεις και φυσαλίδες στο νερό.

Και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα περιόριζε την ανάγκη για σεισμικές έρευνες για υδρογονάνθρακες, μια από τις μείζονες πηγές ηχορύπανσης.

«Από τη στιγμή που θα κατεβάσουμε την ένταση, η απόκριση της θαλάσσιας ζωής είναι ακαριαία και συναρπαστική» είπε ο Ντουέρτε.