«Πανεπιστημιακή αστυνομία». Είναι απαραίτητη;

Είναι απαραίτητη η ίδρυση μιας «πανεπιστημιακής αστυνομίας», όπως αυτή που προβλέπεται από το σχέδιο νόμου της υπουργού Παιδείας (που θα συζητηθεί την επόμενη εβδομάδα στην Ολομέλεια της Βουλής);

Πριν απαντήσω σε αυτό το ερώτημα θα ήθελα να διατυπώσω τις ακόλουθες γενικότερες παρατηρήσεις.

Καταρχήν, κανείς δεν δέχεται ότι η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι στοιχειωδώς συμβατή με την αστυνομική εξουσία. Αλλά και κανείς δεν αποδέχεται ότι μπορούν να διαπράττονται κακουργηματικές αξιόποινες πράξεις, που να αφορούν ιδίως την ανθρώπινη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα (και οι θλιβεροί αυτουργοί να παραμένουν ακαταδίωκτοι, όπως συνήθως συμβαίνει στα πανεπιστήμιά μας)!

Αν για κάποιους τα υπέρτατα έννομα αγαθά της ανθρώπινης ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας είναι υποδεέστερα σε σύγκριση με κάποια άλλα, τότε είναι προφανές ότι έχουμε εντελώς διαφορετικά αξιακά συστήματα.

Και όπως έλεγε ο μεγάλος καθηγητής Αριστόβουλος Μάνεσης, οι ιδέες και η προστασία τους δεν είναι συμβατές με τους κλειστούς χώρους (και άρα εδώ δεν ισχύει το περίφημο αγγλικό ρητό «my home is my castle»).

Βεβαίως είναι απαραίτητο να καταγράψουμε και ένα άλλο σημαντικό μέγεθος (το οποίο υποκρύπτεται ύποπτα). Ποιο;

Το περίφημο «πανεπιστημιακό άσυλο» έχει νομοθετικά καταργηθεί και με τον επονομαζόμενο «νόμο Διαμαντοπούλου» (ν. 4009/2011) και με τον ν. 4623/2019 της σημερινής υπουργού Παιδείας.

Αλλαξε κάτι έκτοτε; Λίγα πράγματα! Γιατί; Γιατί και η Αστυνομία ήταν συνήθως «απρόθυμη» να εκτελέσει το καθήκον της και οι πρυτάνεις, δυστυχώς, δεν κατήγγειλαν πολλές φορές τα εγκλήματα τα οποία διαπράττονταν (στους πανεπιστημιακούς χώρους)!

Κατά συνέπεια ας μη δίνουμε υπερβολική σημασία στην ίδρυση μόνο μιας «πανεπιστημιακής αστυνομίας», γιατί το ζήτημα της ανομίας στα πανεπιστήμια είναι βαθύτερο και διαχρονικό και είναι απαραίτητο – κατά τη γνώμη μου – να αλλάξει και η κουλτούρα των πρυτανικών και αστυνομικών Αρχών (οι οποίες έχουν πολλές φορές μια σημαντική ευθύνη για την άσχημη κατάσταση που επικρατεί στα ΑΕΙ).

Και θα αναφέρω ένα απωθητικό παράδειγμα: Το καλοκαίρι του 2016 ο αστυνομικός διευθυντής Θεσσαλονίκης είχε πάρει την εντολή να ελέγξει εάν είχαν διαπραχθεί εγκλήματα από πολλούς ευρωπαίους (αναρχικούς) κατασκηνωτές.

Οι τελευταίοι όχι μόνο είχαν καταλάβει παράνομα τον χώρο του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου (αλλά είχαν προξενήσει επιπρόσθετα και εκτεταμένες ζημιές στη Νομική Σχολή, καταστρέφοντας με μια απίστευτη πολιτισμική βαρβαρότητα τα πορτρέτα των ιστορικών καθηγητών αυτής της Σχολής)!

Ωστόσο ο αστυνομικός διευθυντής δεν έκανε απολύτως τίποτε!

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεν θα ήμουν καταρχήν αντίθετος στην ίδρυση μιας «πανεπιστημιακής αστυνομίας» (εφόσον βεβαίως διευκρινίζονταν κάποια ζητήματα, γιατί δεν θα ήταν δυνατό λ.χ. να έχει μόνιμη εγκατάσταση μέσα στα ΑΕΙ, αφού μια τέτοια επιλογή θα ήταν ευθέως αντισυνταγματική).

Επιπλέον, έχω μια σημαντική νομική ένσταση σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της (όπως αυτή προβλέπεται τουλάχιστον από τα άρθρα 18 και 19 του σχεδίου νόμου).

Με άλλα λόγια στο ελληνικό δικονομικό σύστημα δεν είναι δυνατό να υπάρχει μια αυτονομημένη «αστυνομική υπηρεσία», η οποία δεν θα βρίσκεται υπό την εποπτεία των εισαγγελικών Αρχών (ενώ θα εκτελεί καθήκοντα αποτροπής διάπραξης αξιόποινων πράξεων στα ΑΕΙ)!

Αυτό προβλέπει ο ΚΠΔ και το άρθρο 95 του ΠΔ 141/1991!

Το συμπέρασμα; Εάν οι πρυτάνεις (και γενικότερα οι πανεπιστημιακοί) δεν αποκτήσουν την «κουλτούρα» να καταγγέλλουν τα εγκλήματα τα οποία διαπράττονται μέσα στα πανεπιστήμια, τα ελληνικά πανεπιστήμια στο επίπεδο της ανομίας θα συνεχίσουν να συνιστούν «ένα θλιβερό, αδρανές και γκρίζο πράγμα, χωρίς πνευματικότητα» (Ortega y Gasset).

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ