Κοροναϊός των παγκολίνων απειλεί να προκαλέσει νέα πανδημία

Ερευνητές του Ινστιτούτου Francis Crick εντόπισαν σημαντικές δομικές ομοιότητες μεταξύ του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 και ενός κορωνοϊού που μολύνει τους παγκολίνους – είδος φολιδωτού μυρμηγκοφάγου που είχε τεθεί και στο παρελθόν στο «εδώλιο του κατηγορουμένου» ως πιθανός «ένοχος» για την αρχική μετάδοση του SARS-CoV-2 στους ανθρώπους αλλά αργότερα «αθωώθηκε». Το εύρημα αυτό φέρνει και πάλι τους παγκολίνους στο προσκήνιο δείχνοντας ότι ότι κορωνοϊός που μολύνει το συγκεκριμένο είδος θηλαστικού μπορεί να μολύνει και τον άνθρωπο.

Μυστήριο αποτελεί το εξελικτικό μονοπάτι του ιού

Παρότι ο ιός SARS-CoV-2 θεωρείται ότι προήλθε από τις νυχτερίδες, το ακριβές εξελικτικό μονοπάτι του παραμένει μυστήριο. Η αποκάλυψη αυτού του μονοπατιού αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους επιστήμονες καθώς υπάρχουν πολλοί ακόμη κορωνοϊοί των νυχτερίδων που δεν έχουν ανακαλυφθεί. Παράλληλα εξαιτίας των διαφορών μεταξύ των κορωνοϊών των νυχτερίδων και του SARS-CoV-2 πιστεύεται ότι ο νέος κορωνοϊός έφθασε στους ανθρώπους «περνώντας» από τουλάχιστον άλλο ένα είδος εκτός από τις νυχτερίδες.

Σύγκριση της πρωτεΐνης-ακίδας τριών κορωνοϊών

Στη νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Communications» οι επιστήμονες συνέκριναν τη δομή της πρωτεΐνης-ακίδας του SARS-CoV-2 με εκείνη του κορωνοϊού των νυχτερίδων RaTG13 που εντοπίστηκε πρόσφατα και ο οποίος παρουσιάζει τις μεγαλύτερες μέχρι σήμερα ομοιότητες με τον νέο κορωνοϊό καθώς και με την πρωτεΐνη-ακίδα ενός κορωνοϊού που απομονώθηκε από παγκολίνους τους οποίους κατέσχεσαν οι αρχές στην Κίνα μετά από λαθρεμπόριο.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο ιός των παγκολίνων μπορούσε να προσδένεται και στους υποδοχείς των κυττάρων των ανθρώπων. Την ίδια στιγμή ο κορωνοϊός των νυχτερίδων δεν μπορούσε να προσδεθεί αποτελεσματικά ούτε στους ανθρώπινους υποδοχείς ούτε σε εκείνους των παγκολίνων.

Δύο συμπεράσματα-«κλειδιά»

Οπως ανέφερε ο Αντονι Ρόμπελ, εκ των κύριων συγγραφέων της νέας μελέτης και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Δομικής Βιολογίας των Διεργασιών που οδηγούν σε Νόσους στο Francis Crick «ελέγχοντας αν η πρωτεΐνη-ακίδα ενός ιού μπορεί να προσδεθεί στους υποδοχείς των κυττάρων διαφορετικών ειδών μπορούμε να ανακαλύψουμε, αν, θεωρητικώς, ο ιός αυτός μπορεί να μολύνει το εκάστοτε είδος». Ο ερευνητής προσέθεσε ότι με τη νέα μελέτη της η ομάδα κατέληξε σε δύο συμπεράσματα-«κλειδιά»: «Καταρχάς στο ότι ο ιός των νυχτερίδων που διερευνήσαμε δεν φαίνεται να είναι πιθανό να μπορεί να μολύνει τους παγκολίνους. Κατά δεύτερον ότι ο κορωνοϊός των παγκολίνων μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους».

Με «όπλο» την κρυο-ηλεκτρονική μικροσκοπία

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν κρυο-ηλεκτρονική μικροσκοπία προκειμένου να αποκαλύψουν με απίστευτη λεπτομέρεια τη δομή της πρωτεΐνης-ακίδας του κορωνοϊού των παγκολίνων. Παρότι ορισμένα τμήματα αυτής της πρωτεΐνης εμφάνιζαν τρομερές ομοιότητες με την αντίστοιχη πρωτεΐνη του SARS-CoV-2, αλλές περιοχές της παρουσιάζαν διαφορές.

Τα πιθανά σενάρια της αλυσίδας εξέλιξης του ιού

Πρέπει να σημειωθεί ότι η νέα αυτή μελέτη δεν δίνει την τελική απάντηση σχετικά με το αν ο κορωνοϊός των παγκολίνων αποτελεί «κρίκο» της αλυσίδας της εξέλιξης του SARS-CoV-2. Ωστόσο τα καινούργια ευρήματα υποστηρίζουν προηγούμενα πιθανά σενάρια σχετικά με το πώς ο ιός μεταπήδησε από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους. Ενα τέτοιο σενάριο αναφέρει ότι ο νέος κορωνοϊός ξεκίνησε από έναν διαφορετικό, άγνωστο αυτή τη στιγμή κορωνοϊό των νυχτερίδων που μπορεί να μολύνει παγκολίνους και τελικώς μεταπήδησε από τους παγκολίνους στους ανθρώπους. Ενα άλλο σενάριο αναφέρει ότι ο ιός RaTG13 ή ένας παρόμοιος κορωνοϊός των νυχτερίδων ανασυνδυάστηκε με κάποιον άλλον κορωνοϊό ενός ενδιάμεσου ξενιστή που δεν ήταν όμως ο παγκολίνος.

Προσοχή!

Ο Ντόναλντ Μπέντον, επίσης εκ των κύριων συγγραφέων της μελέτης και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Δομικής Βιολογίας των Διεργασιών που οδηγούν σε Νόσους στο Francis Crick υπογράμμισε πως «δεν έχουμε ακόμη στοιχεία που να αποδεικνύουν το εξελικτικό μονοπάτι του SARS–CoV-2 ή ότι ο ιός πέρασε από τους παγκολίνους στους ανθρώπους. Δείξαμε όμως ότι ένας ιός των παγκολίνων μπορεί να μεταπηδήσει στους ανθρώπους και έτσι εφιστούμε την προσοχή σε ό,τι αφορά την επαφή με το συγκεκριμένο είδος. Πρέπει επίσης να μπει τέλος στο λαθρεμπόριο παγκολίνων το οποίο συνδέεται με σοβαρούς κινδύνους για πιθανή εμφάνιση κορωνοϊών στον άνθρωπο».

Η ερευνητική ομάδα συνεχίζει τη μελέτη στην πρωτεΐνη-ακίδα του SARS-CoV-2 και συγγενών του κορωνοϊών προκειμένου να καταστεί πιο εύκολη η κατανόηση των μηχανισμών εξέλιξης του ιού και των «οδών» μόλυνσης του ανθρώπου και άλλων ειδών.