Λυκούργος Λογοθέτης: Ο πεφωτισμένος ήρωας της Σάμου

Με αφορμή την επέτειο της γέννησής του, 10 Φεβρουαρίου 1772 στο Καρλόβασι της Σάμου, ας επιχειρήσουμε να φωτίσουμε κομβικές στιγμές της ζωής του Γεώργιου Παπλωματά, γνωστού ως Λυκούργου Λογοθέτη, που αν και πρωταγωνίστησε στα προεπαναστατικά και επαναστατικά χρόνια, συγκαταλέγεται στις λιγότερο γνωστές προσωπικότητες του Αγώνα για την Ελευθερία των Ελλήνων.

«Ο Λυκούργος Λογοθέτης δε λεγότανε ούτε Λυκούργος, ούτε Λογοθέτης. Το πρώτο είνε τιμητικό παρατσούκλι που τούχαν οι φιλικοί δώση για την πίστι του στους νόμους και την αγάπη της δικαιοσύνης. Το δεύτερο είνε αξίωμα. Τον έλεγαν, απλούστατα, Γιώργη. Κι ήταν γυιός παπλωματά φτωχού από το Καρλόβασι.

»Ένας άλλος καλόγερος, ο Άνθιμος, αδερφός του Λογοθέτη αυτός, του άνοιξε την πόρτας για τη μεγάλη περιπέτεια, τη ζωή και τη δράσι.

»Ο Άνθιμος ήταν αγιογράφος με κάποιο τάλαντο. Είχε φήμη πολύ καλή και σαν άνθρωπος. Όταν ο Λυκούργος δοκίμασε της πρώτες νεανικές ανησυχίες για πλατύτερους ορίζοντες, ο Άνθιμος ήτανε κιόλας πρωτοσύγγελος στο μετόχι του μοναστηριού του Σινά, στην Πόλι. Έτρεξε κοντά του. Και μπόρεσε να μορφωθή τόσο καλά, ώστε όταν ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης, ηγεμόνας της Βλαχίας τότε, χρειάστηκε γραμματέα, ο Λυκούργος μπόρεσε να τον υπηρετήσει θαυμάσια».

Στη συνέχεια ο Γεώργιος Παπλωματάς γίνεται γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας και της Μολδαβίας, Αλέξανδρου Σούτσου τον οποίο και ακολουθεί στην Κωνσταντινούπολη.

Η σκέψη του όμως ήταν στην πατρίδα του τη Σάμο.

«Η Σάμος στέναζε κάτω από ανάξιο ζυγό, δυό φορές βαρύ, γιατί μέρος ερχότανε από τα ίδια τα παιδιά της. Προεστοί, γεμάτοι εγωισμό, που λάτρευαν την καλοπέρασι κι ήξεραν να λυγίζουν τη ράχι στον Τούρκο, πίεζαν σκληρά τον κοσμάκη».

Ο Λογοθέτης έθεσε ως σκοπό της ζωής του να αναλάβει αυτός τις τύχες της Σάμου και να την οδηγήσει στην Ελευθερία.

«Ο Καπουδάν πασάς, που εξουσίαζε φορολογούσε και καταπίεζε τα νησιά του Αιγαίου, μόνο τους Σαμιώτες δεν είχε δικαίωμα να ενοχλήση. Μόνον αυτοί, απ’ όλους τους πληθυσμούς των νησιών, μπορούσαν νάχουν χριστιανόν ηγεμόνα»

Αυτή τη θέση θέλησε να διεκδικήσει ο Λογοθέτης προκαλώντας, όπως ήταν φυσικό, την αντίδραση των προεστών της Σάμου. Έτσι αν και κατάφερε «να διορισθή κανονικός πληρεξούσιος του σαμιακού λαού»

(…)

«Μόλις πάτησε το ποδάρι του στη Σάμο βρέθηκε αντιμέτωπος μ’ ολόκληρη “συνέλευσι”.  Όμως η δράσι του και η παρουσία του στη Σάμο είχε το μεγάλο αγαθό να βάλη τον εσωτερικό πολιτικό αγώνα σ’ επίπεδο κάπως ανώτερο και προ πάντων να μπάση στο παιγνίδι τα λαϊκά στρώματα που ήσαν υγιέστερα.

»Έτσι σχηματίστηκε το κόμμα των “Καρμανιόλων” από τα φιλελεύθερα λαϊκά στοιχεία, με σκοπό την αποτίναξι του ζυγού των προκρίτων.  Αυτοί, από το άλλο μέρος, συνασπίστηκαν σ’ ιδιαίτερη μερίδα. Ο λαός τούς  ωνόμασε “Καλλικαντζάρους”.To θέμα της ήταν καθαρά εθνικό. Ο λαός εμάχετο με σημαία πατριωτική κατά των τουρκοφρόνων».

Ο Λογοθέτης όμως που είχε αναγκαστεί να επιστρέψει στην Πόλη, έπρεπε πρώτα να παλέψει για την ίδια του τη ζωή. Οι πρόκριτοι διαπιστώνοντας ότι ο λαός της Σάμου ήταν με το μέρος του Λυκούργου Λογοθέτη αποφάσισαν να τον βγάλουν από τη μέση.

«Έστειλαν κρυφά μερικούς εμπίστους στην Πόλι και πρόδοσαν στην Υψηλή Πύλη όσα είχαν ακούση αόριστα και όσα μάντευαν για τους εθνικούς σκοπούς του Λυκούργου. Μέσα στην ίδια κατηγορία ότι ετοιμάζουν κινήματα κατά της αυτοκρατορίας πήραν και όσους τον πλησίαζαν στην Πόλι»

Ο Λυκούργος Λογοθέτης συνελήφθη και, ύστερα από έντονες παρασκηνιακές πιέσεις ισχυρών φίλων του στην Κωνσταντινούπολη, η αρχική απόφαση για τον αποκεφαλισμό του μετατράπηκε σε εξορία στον Άθω.

Όταν αργότερα οι πιέσεις των ισχυρών φίλων του έφεραν και την απελευθέρωσή του, ο Λογοθέτης, με τους σαμιώτες προεστούς να συνεχίζουν να τον έχουν στο στόχαστρο, μετέβη στην Σμύρνη, προκειμένου να βρίσκεται κοντά στην πατρίδα του αλλά και σε απόσταση ασφαλείας από τους συμπατριώτες ορκισμένους εχθρούς του.

«Για να ζη έκανε το γιάτρο και το φαρμακοποιό. Ήταν ακριβώς η εποχή 1819 – 1820  που η εμπορική λέσχη, όπου εσύχναζε η αφρόκρεμα των ομογενών, είχε γίνη εθνικό κέντρο σπουδαιότατης σημασίας.

»Η φιλική εταιρεία είχε στρέψη και στη Σμύρνη την προσοχή της. (…) Ο Λυκούργος είχε μυηθή πρώτος. Και με λαχτάρα περίμενε, από στιγμή σε στιγμή, το σύνθημα να συνεχίση τον αγώνα του όχι πια κάτω από την προσωπίδα της τοπικής ανεξαρτησίας, αλλά στ’ ανοιχτά, φανέρα, με το έμβλημα της ελευθερίας του ελληνισμού.

»Όταν μια μέρα έφθασαν στη Σμύρνη τα μεγάλα νέα, ότι ο Μωρηάς είχε σηκώση τα όπλα, ο Λογοθέτης έγινε άφαντος. Μάταια η πελατεία του, γραικοί και Τούρκοι, γύρευαν να τον βρουν, να πάρουν τα γιατροσόφια του. Είχε μπη νύχτα σε καΐκι ψαριανό, να πάη να επαναστατήση τη Σάμο».