Η Ινδία, η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγική δύναμη στον τομέα των εμβολίων, χαρίζει εκατομμύρια δόσεις εμβολίου κοροναϊού σε γειτονικά κράτη –είτε έχει καλή σχέση μαζί τους, είτε όχι. Δεν πρόκειται για φιλανθρωπία. Προσπαθεί να ανταγωνιστεί την Κίνα, που έχει μετατρέψει τη διανομή εμβολίων σε κεντρική διπλωματική στρατηγική. Και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πλέοντας στον πλούτο του πετρελαίου, αγοράζουν εμβόλια για χάρη των συμμάχων τους.

Το εμβόλιο κοροναϊού, ίσως το πιο περιζήτητο προϊόν στον πλανήτη, έχει μετατραπεί σε νόμισμα της διεθνούς διπλωματίας.

Χώρες που διαθέτουν τα μέσα ή την τεχνογνωσία, χρησιμοποιούν τις πολύτιμες δόσεις για να κερδίσουν τη θετική στάση των γειτόνων τους ή να επανορθώσουν διεθνείς σχέσεις παγωμένες από χρόνια. Η Ινδία τα έστειλε στο Νεπάλ, μια χώρα που μέχρι τώρα κόντευε να μετατραπεί σε δορυφόρο της Κίνας. Η Σρι Λάνκα, χάρη στον διπλωματικό πόλεμο μεταξύ Πεκίνου και Νέου Δελχί, παίρνει εμβόλια και από τους δύο.

Η στρατηγική αυτή δεν είναι ακίνδυνη. Η Ινδία και η Κίνα, και οι δύο κατασκευάστριες χώρες εμβολίων που προμηθεύουν ολόκληρο τον πλανήτη, διαθέτουν επίσης και τεράστιους πληθυσμούς, που έχουν επίσης ανάγκη από εμβόλια. Αν και καμιά από τις χώρες δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει μέχρι στιγμής πρόβλημα, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει καθώς οι λαοί τους παρακολουθούν τους ηγέτες τους να πουλούν –ή να χαρίζουν- εμβόλια στο εξωτερικό.

«Οι Ινδοί πεθαίνουν. Οι Ινδοί εξακολουθούν να μολύνονται από την ασθένεια», σημειώνει ο Μάνοζ Τζόσι, διακεκριμένος ερευνητής στο Ερευνητικό Ίδρυμα Observer, μια δεξαμενή σκέψης στο Νέο Δελχί. «Θα μπορούσα να το καταλάβω, αν οι δικές μας ανάγκες είχαν καλυφθεί και μετά χαρίζαμε όλα αυτά τα πράγματα. Όμως πιστεύω ότι προσπαθούν να προβάλουν μια ψευδεπίγραφη ηθική ανωτερότητα, όταν λένε ότι χαρίζουν αυτά τα προϊόντα πριν προλάβουμε να τα χρησιμοποιήσουμε εμείς οι ίδιοι».

Οι χώρες-δωρητές, κάνουν τις προσφορές τους σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ και άλλα πλούσια κράτη συσσωρεύουν τις παγκόσμιες προμήθειες των εμβολίων. Τα φτωχότερα κράτη προσπαθούν με όποιον τρόπο μπορούν να πάρουν κάποιες δόσεις στα χέρια τους, μια απόκλιση που ο ΠΟΥ προειδοποιούσε πρόσφατα ότι έχει φέρει τον πλανήτη «στο χείλος μιας καταστροφικής ηθικής αποτυχίας».

Με τα συστήματα υγείας να δοκιμάζονται όπως ποτέ στο παρελθόν, πολλές χώρες είναι πρόθυμες να πάρουν ό,τι τους προσφέρεται –και οι δωρητές δεν βγαίνουν χαμένοι από αυτές τις συμφωνίες.

«Αντί να εξασφαλίζουν την ασφάλειά τους στέλνοντας στρατιώτες, μπορούν να το κάνουν σώζοντας ζωές, σώζοντας οικονομίες, βοηθώντας με τους εμβολιασμούς», εξηγεί στους Times της Νέας Υόρκης η Ντάνια Θάφερ, εκτελεστική διευθύντρια στο Διεθνές Φόρουμ του Κόλπου, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσινγκτον.

Η Κίνα είναι μία από τις πρώτες χώρες που αξιοποίησαν τα εμβόλια ως διπλωματικό όπλο, δίνοντας ήδη από πέρσι την υπόσχεση να βοηθήσει τα αναπτυσσόμενα κράτη –τότε ακόμη δεν είχε καν προλάβει να αναπτύξει ένα εμβόλιο που να είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Μόλις αυτή την εβδομάδα, η ασιατική υπερδύναμη ανακοίνωσε ότι θα δωρίσει 300.000 δόσεις στην Αίγυπτο.

Όμως ορισμένες από τις… δια εμβολίου διπλωματικές απόπειρες της Κίνας, έχουν συναντήσει εμπόδια, εξαιτίας των καθυστερήσεων στην παράδοση της ζωτικής αυτής προμήθειας, στην απουσία επίσημων στοιχείων για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, και μιας σειράς από άλλα ζητήματα. Αξιωματούχοι της κινεζικής κυβέρνησης έχουν δικαιολογήσει ορισμένα από αυτά τα προβλήματα, κάνοντας λόγο για απροσδόκητα αυξημένες ανάγκες στο εσωτερικό της χώρας, εξαιτίας μεμονωμένων εξάρσεων του ιού. Η κίνηση αυτή, στόχευε και στον καθησυχασμό των ίδιων των Κινέζων.

Από την πλευρά της η ινδική κυβέρνηση έχει επιχειρήσει να κερδίσει θετική δημοσιότητα μέσω δωρεών εμβολίων σε χώρες όπως η Βραζιλία και το Μεξικό, αν και οι συγκεκριμένες χώρες έχουν κάνει και δικές τους προμήθειες.

Παράλληλα, το ινδικό Ινστιτούτο Serum έχει δεσμευτεί να παραδώσει 200 εκατ. δόσεις στην παγκόσμια συμμαχία COVAX που επιχειρεί να εξασφαλίσει δόσεις για τα φτωχότερα κράτη με την υποστήριξη του ΠΟΥ. Η Κίνα έχει επίσης δεσμευτεί να παραδώσει 10 εκατ. εμβόλια.

Προς το παρόν, η ινδική κυβέρνηση έχει πράγματι το περιθώριο να κάνει δωρεές, παρά το γεγονός ότι έχει περάσει μήνες με τεράστιους αριθμούς κρουσμάτων και με την οικονομία της να παραπαίει, ενώ προς το παρόν έχει εμβολιάσει μόνο ένα μικροσκοπικό ποσοστό του πληθυσμού της των 1,3 δισεκατομμυρίων. Ένας από τους λόγους που δεν είναι αντιμέτωπη με την κατακραυγή; Το Ινστιτούτο Serum παράγει δόσεις σε τόσο γρήγορους ρυθμούς που προς το παρόν το ινδικό εμβολιαστικό πρόγραμμα δεν μπορεί να απορροφήσει και να διανείμει τις δόσεις, αφήνοντας έτσι χώρο για δωρεές και εξαγωγές.

Και ορισμένοι Ινδοί δεν βιάζονται καθόλου να εμβολιαστούν, εξαιτίας του σκεπτικισμού τους απέναντι στο εμβόλιο που παράγει η χώρα τους και το οποίο ονομάζεται Covaxin. Η ινδική κυβέρνηση του έχει δώσει έγκριση έκτακτης ανάγκης χωρίς να αποκαλύψει πολλά στοιχεία για τη δράση του, κάνοντας ορισμένους πολίτες να αμφισβητούν την αποτελεσματικότητά τους. Και παρά το γεγονός ότι υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη απέναντι στο εμβόλιο της AstraZeneca, που επίσης είναι διαθέσιμο, οι πολίτες δεν μπορούν να επιλέξουν ποιο από τα δύο θα τους χορηγηθεί.

Για την Ινδία, η «μαλακή ισχύς» του εμβολίου είναι ένας τρόπος να ανταγωνιστεί την Κίνα, η οποία εδώ και χρόνια προσεγγίζει τους γείτονές της: Τη Σρι Λάνκα, τις Μαλδίβες, το Νεπάλ και άλλα κράτη.

Το Πεκίνο προσέφερε σημαντικά κονδύλια και άμεσες απαντήσεις, ενώ η Ινδία, με την περίπλοκη γραφειοκρατία της και την υφεσιακή της οικονομία, δυσκολευόταν να την ανταγωνιστεί.

«Η γειτονιά της Ινδίας έχει γίνει πιο συνωστισμένη και πιο ανταγωνιστική», εξηγεί ο Κονσταντίνο Χαβιέ, που μελετά τις σχέσεις μεταξύ της Ινδίας και των γειτόνων της στο Κέντρο για την Κοινωνική και Οικονομική Πρόοδο, μια δεξαμενή σκέψης στο Νέο Δελχί. «Το εμβόλιο αυξάνει την αξιοπιστία που εμπνέει η Ινδία, καθώς καταφέρνει να βοηθήσει άμεσα στις κρίσεις των γειτονικών της χωρών και να τους παρέχει λύσεις».

Μια από τις μεγαλύτερες δωρεές της αφορά το Νεπάλ, οι σχέσεις του οποίου με την Ινδία βρίσκονται σε μια από τις χειρότερες φάσεις της κοινής ιστορίας των δύο χωρών. Στριμωγμένο ανάμεσα σε Κίνα και Ινδία, η μικροσκοπική χώρα είναι στρατηγικά σημαντική και για τους δύο γίγαντες.

Στη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, μετά από συνοριακές εντάσεις που ορισμένοι Νεπαλέζοι αντιμετώπισαν ως απόδειξη της σχέσης αφέντη-υπηρέτη μεταξύ της χώρας τους και της Ινδίας, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κ.Π. Σάρμα Όλι άρχισε να βελτιώνει τις σχέσεις της με την Κίνα. Ο Όλι έκανε εργαστήρια επάνω στη «Σκέψη του Σι Τζινπίγνκ» στηριγμένα σε στρατηγικές του Κινέζου ηγέτη, ενώ υπέγραψε συμβάσεις για μια σειρά από προγράμματα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ένας Δρόμος, Μία Ζώνη», ένα άλλο πρότζεκτ ήπιας ισχύος του Πεκίνου, στηριγμένο στις επενδύσεις σε έργα υποδομής.

Όμως ο πρωθυπουργός άρχισε να χάνει την εξουσία του στη διάρκεια του περσινού έτους. Κινέζοι και Ινδοί διαπραγματευτές έφτασαν στο Κατμαντού για να στρέψουν τους εγχώριους πολιτικούς ελιγμούς προς την επιθυμητοί για τις χώρες τους κατεύθυνση και ο Νεπαλέζος ηγέτης αποφάσισε να μειώσει τις εντάσεις με την Ινδία.

Αφού έστειλε τον υπουργό εξωτερικών για συζητήσεις με το Νέο Δελχί, η Ινδία τον επιβράβευσε με ένα εκατομμύριο δόσεις εμβολίων. Η κινεζική εταιρεία Sinopharm έχει επίσης υποβάλει αίτηση έγκρισης του εμβολίου της από τις νεπαλέζικες ρυθμιστικές αρχές, όμως η υπηρεσία φαρμάκων μέχρι στιγμής δεν έχει προχωρήσει στην έγκρισή του.

«Το εμβόλιο αναδύθηκε ως ευκαιρία αποκατάστασης των διεθνών σχέσεων» μεταξύ Ινδίας και Νεπάλ, εξηγεί στους Times ο Τάνκα Κάρκι, πρώην απεσταλμένος του Νεπάλ στην Κίνα.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι απόπειρες να κερδίσουν συμμαχίες και εκτίμηση μέσω των εμβολίων αποδεικνύονται πάντα επιτυχής.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που προχωρούν τους εμβολιασμούς των κατοίκων τους με ταχύτητα μικρότερη μόνο από το Ισραήλ, έχουν αρχίσει να δωρίζουν τα κινεζικά εμβόλια που προμηθεύονται σε κράτη τα οποία παρουσιάζουν κάποιο στρατηγικό ή εμπορικό συμφέρον. Μεταξύ άλλων, η χώρα έχει δωρίσει από 50.000 δόσεις στις Σεϋχέλλες και την Αίγυπτο.

Όμως στην Αίγυπτο, ορισμένοι γιατροί αρνούνται να τα χορηγήσουν, δηλώνοντας ότι δεν εμπιστεύονται τα στοιχεία που έχουν ανακοινώσει τα ΗΑΕ και η κινεζική κατασκευάστρια εταιρεία γύρω από τα αποτελέσματα των δοκιμών. Η κυβέρνηση της Μαλαισίας, ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των Εμιράτων, αρνήθηκε προσφορά για 500.000 δόσεις, λέγοντας ότι οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει πρώτα να εγκρίνουν ανεξάρτητα το εμβόλιο της Sinopharm. Μετά την έγκριση, η Μαλαισία επέλεξε να αγοράσει αντ’ αυτού εμβόλια της Pfizer από τις ΗΠΑ, το εμβόλιο της AstraZeneca, και εκείνο που έχει παράγει η άλλη κινεζική εταιρεία, η Sinovac.

Ακόμη και οι δόσεις που γίνονται δεκτές, όμως, δεν φέρνουν πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Απόδειξη η Σρι Λάνκα, για τα… μάτια της οποίας παλεύουν οι δύο ασιατικοί γείτονες.

Από τη στιγμή που ο πρόεδρος της χώρας, Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2019, το Νέο Δελχί παλεύει να πείσει την κυβέρνησή του να δεσμευτεί έναντι της συμφωνίας που είχε υπογράψει ο προκάτοχός του, να ολοκληρώσει έργο υποδομών στον λιμένα Κολόμπο, το οποίο επρόκειτο να αναπτυχθεί εν μέρει από την Ινδία. Αν και τα μεγάλα κινεζικά έργα υποδομής συνεχίστηκαν, ο Ρατζαπάκσα αποφάσισε να επανεξετάσει το ινδικό έργο.

Ελπίζοντας να αναδείξει τη σημασία του έργου, ο Τζαϊσανκάρ, ο υπουργός εξωτερικών της Ινδίας, επισκέφθηκε τη χώρα τον περασμένο μήνα. Τον ίδιο μήνα, παραδόθηκαν και 500.000 ινδικά εμβόλια. Ο Ρατζαπάκσα πήγε στο αεροδρόμιο για να τα παραλάβει. Η Σρι Λάνκα παρήγγειλε επίσης και άλλες 18 εκατ. δόσεις από το Ινστιτούτο Serum, όπως επιβεβαιώνει το υπουργείο υγείας του Κολόμπο.

Τα ινδικά ΜΜΕ αντιμετώπισαν και τις δύο εξελίξεις ως διπλωματική νίκη, καθώς φαινόταν ότι η Σρι Λάνκα θα εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την Ινδία για τα εμβόλια. Όμως στις 27 Ιανουαρίου, ο Ρατζαπάκσα έλαβε και άλλο ένα δώρο, αυτή τη φορά από την Κίνα: Μια δέσμευση για τη δωρεά άλλων 300.000 δόσεων.

Η μάχη μέσω… δωρεών είναι μόνο ένα μέρος του διπλωματικού χορού. Ωστόσο, μια εβδομάδα αργότερα, ο Ρατζαπακσά θα αποφάσιζε ότι η Σρι Λάνκα θα κατασκευάσει μόνη της το έργο στο Κολόμπο, αφήνοντας την Ινδία στην απ’ έξω, όπως αναφέρουν οι Times.

Headlines