Πώς η πανδημία του 1918 κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον

Η πανδημία γρίπης του 1918 μάς παρέχει ένα πολύ καλό δίδαγμα και ίσως μια πρόβλεψη για το τι μπορεί να μας επιφυλάσσει το μέλλον σε ό,τι αφορά την πανδημία του νέου κορωνοϊού, σύμφωνα με αμερικανική μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «American Journal of Public Health».

Πώς «ζωντανεύει» μια πανδημία του προηγούμενου αιώνα

Ο Σιντάρτ Τσάντρα, καθηγητής Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής στο Κολέγιο James Madison του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, ο οποίος μελετά τον ιό της ισπανικής γρίπης του 1918 την τελευταία δεκαετία, είδε ότι η έρευνά του που αφορά μια πανδημία του προηγούμενου αιώνα  «ζωντανεύει» ξανά μέσα από το μοτίβο εξάπλωσης της πανδημίας του SARS-CoV-2. «Ηταν τόσο σουρεαλιστικό. Ξαφνικά ‘ζούσα’ την έρευνά μου» ανέφερε ο δρ Τσάντρα.

Στο γράφημα αυτό αποτυπώνονται τα τέσσερα διαφορετικά κύματα της πανδημίας του 1918 – πρώτο κύμα τον Μάρτιο του 1918, δεύτερο κύμα τον Οκτώβριο του 1918, τρίτο κύμα τον Δεκέμβριο του 1918 και τέταρτο κύμα τον Φεβρουάριο του 2020 (Siddarth Chandra, Michigan State University)

Τα τέσσερα κύματα της πανδημίας του 1918

Ο καθηγητής και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν στοιχεία που αφορούσαν τις μολύνσεις και τη θνητότητα από τον ιό της γρίπης στο Μίσιγκαν από το 1918 ως το 1920 και εντόπισαν τέσσερα κύματα της πανδημίας. Η πρώτη «κορύφωση» έλαβε χώρα τον Μάρτιο του 1918. «Μετά τη δεύτερη έξαρση στα κρούσματα τον Οκτώβριο του 1918, ο κυβερνήτης επέβαλε απαγόρευση στις δημόσιες συναθροίσεις σε ολόκληρη την Πολιτεία – το μέτρο αυτό προσομοίαζε με τους περιορισμούς που έχουν τεθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας του νέου κορωνοϊού».

Τρεις εβδομάδες αργότερα, ο αριθμός των κρουσμάτων μειώθηκε και η απαγόρευση ήρθη, γεγονός που οδήγησε σε νέα έξαρση της επιδημίας τον Δεκέμβριο του 1918. «Η απαγόρευση δεν σταμάτησε την εξάπλωση της γρίπης. Απλώς καθυστέρησε την αύξηση των κρουσμάτων» είπε ο δρ Τσάντρα.

Η μεγαλύτερη έξαρση 18 μήνες αργότερα

Οι ερευνητές χαρτογράφησαν με βάση αυτά τα δεδομένα τις εξάρσεις και τις υφέσεις της επιδημίας από τον Οκτώβριο του 1918 ως τον Δεκέμβριο του 1918. Ωστόσο το πιο αναπάντεχο στοιχείο αφορούσε μια περίοδο 18 μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1920, όταν μια «έκρηξη» κρουσμάτων οδήγησε σε νέα έξαρση της επιδημίας, μεγαλύτερη από εκείνη του Οκτωβρίου του 1918. Γιατί συνέβη αυτό; Οπως εξήγησε ο δρ Τσάντρα «ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1918 και οι άνδρες άρχισαν να επιστρέφουν από το μέτωπο στις οικογένειές τους. Υπήρχε λοιπόν ένας ‘μετακινούμενος παράγοντας’ κινδύνου ο οποίος μετέφερε τον ιό στα σπίτια μολύνοντας τα μέλη του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, γεγονός που δίνει μια εξήγηση για την αύξηση των κρουσμάτων σε παιδιά και ηλικιωμένους που παρατηρήθηκε το 1920».

Αδύνατη η επιβεβαίωση

Δυστυχώς δεν υπάρχει τρόπος να επιβεβαιωθούν όλα αυτά, σημείωσε ο καθηγητής. «Θα χρειαζόμασταν δείγματα από άτομα που νόσησαν το 1920 σε ολόκληρη την Πολιτεία. Στη συνέχεια θα έπρεπε να συγκρίνουμε αυτά τα δείγματα με δείγματα από άτομα που νόσησαν το 1918 σε ολόκληρη την Πολιτεία και αυτό δεν είναι πιθανό να συμβεί».

Η ειδοποιός διαφορά με την πανδημία σήμερα

Και ο καιρός μπορεί να έπαιξε ρόλο στις εξάρσεις της πανδημίας του 1918 καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες με χαμηλά ποσοστά υγρασίας πιθανώς προσέφεραν στον ιό τις ιδανικές συνθήκες για να επιβιώσει και να εξαπλωθεί. Εναν αιώνα πριν βέβαια ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που έπαιξε ρόλο στη μακρά διάρκεια της πανδημίας ήταν η απουσία εμβολίου. «Το 1918 δεν υπήρχε ελπίδα για εμβόλιο. Το 2021 όμως έχουμε ήδη εμβόλιο διαθέσιμο» τόνισε ο επικεφαλής της μελέτης.

Πιθανή έξαρση ακόμη και σε δύο χρόνια από τώρα

Ενα από τα σημεία-«κλειδιά» της πανδημίας του 1918 το οποίο μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη παρακαταθήκη και για την απόκριση στην τρέχουσα πανδημία του νέου κορωνοϊού αφορά τα άτομα που είναι ευάλωτα στον ιό. Αυτό σημαίνει ότι έξαρση αντίστοιχη εκείνης του Φεβρουαρίου του 1920 θα μπορούσε να συμβεί στο τέλος του 2021 ή στις αρχές του 2022. «Πάρα πολλά άτομα θα παραμείνουν ευάλωτα στον ιό έως ότου εμβολιαστούν. Μπορεί να βιώσουμε άσχημες καταστάσεις σε ένα ή και δύο χρόνια από τώρα, ακόμη και αν δούμε μείωση στον αριθμό των κρουσμάτων τώρα» κατέληξε ο καθηγητής Τσάντρα.