Σία Αναγνωστοπούλου : Με πήραν τηλέφωνο άνθρωποι που κακοποιήθηκαν – Αιχμές κατά του υπ. Πολιτισμού

Εγώ προσωπικά δέχθηκα τηλεφωνικά «εξομολογήσεις» κακοποίησης – και το υπουργείο, παρά το γεγονός ότι ενημέρωσα την πολιτική του ηγεσία, δεν αντέδρασε. Πρότεινα τη συγκρότηση επιτροπής για τη διερεύνηση του θέματος στο Εθνικό Θέατρο, για τη στήριξη των σπουδαστών και των σπουδαστριών ώστε να μιλήσουν. Η απάντηση ήταν ότι δεν έχουν επώνυμες καταγγελίες.

Αρχές Φεβρουαρίου ξέσπασαν οι συνταρακτικές αποκαλύψεις-καταγγελίες στον χώρο του θεάματος, με τους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού να βρίσκονται σε συνεχείς αγώνες για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία μέτρα στήριξης, καθώς έναν χρόνο τώρα, με ευθύνη της κυβέρνησης, βρίσκονται εκτός εργασίας.

Παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων και συμπεριφορές που ξεπερνούν τα όρια της ανθρώπινης προσβολής, καθώς φτάνουν μέχρι την κακοποίηση και τη σεξουαλική παρενόχληση, έχουν επιφέρει βαρύ πλήγμα. Ταυτόχρονα δείχνουν περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να τελειώσει διά παντός η οικονομική και ηθική εκμετάλλευση ανδρών και γυναικών στη σκηνή, τα παρασκήνια, τα καμαρίνια, τα κινηματογραφικά πλατό. Με τη θέσπιση σοβαρών δομών εργασιακού πλαισίου, με συλλογικές συμβάσεις εργασίας αλλά και με παρεμβάσεις θεσμικές ώστε να σταματήσει η κατάχρηση εξουσίας από όποιον κι αν εκπορεύεται.

Η Σία Αναγνωστοπούλου, τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, μιλάει στην Εφημερίδα των Συντακτών και την δημοσιογράφο Βασιλική Τζεβελέκου, για το Εθνικό Θέατρο και τις εξελίξεις, για την παραίτηση Δ. Λιγνάδη, για την ανάγκη στήριξης και προστασίας των ανθρώπων που προχωρούν σε καταγγελίες, για τη στάση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού στη διαχείριση ενός θέματος μείζονος σημασίας, τις πρωτοβουλίες που έλαβε η ίδια, για την ανάγκη κάθαρσης του χώρου και τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία.

Οι καταγγελίες ανθρώπων που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, παρενόχληση, βία σωματική, φραστική, ψυχολογική στον χώρο του θεάματος και των σπουδών σοκάρουν. Ποιο είναι το σχόλιό σας;

Να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτά δεν συμβαίνουν μόνο στον χώρο του πολιτισμού, των καλλιτεχνών, αλλά σε όλους τους εργασιακούς χώρους όπου ασκείται εξουσία. Εκεί όπου οι εργασιακές σχέσεις δεν είναι ξεκάθαρες και δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο προστασίας των εργαζομένων. Στον καλλιτεχνικό χώρο που έχει ταπεινωθεί τον τελευταίο χρόνο λόγω της έλλειψης προστασίας από την πανδημία και τις συνέπειές της, αυτός ο κόσμος πλήττεται περισσότερο.

Οι σχέσεις εξουσίας, οι πατριαρχικές νοοτροπίες είναι πολύ έντονες και τώρα είναι η χρυσή ευκαιρία για τη νέα γενιά καλλιτεχνών να επιβάλει όρους. Να σταματήσει να θεωρείται το ταλέντο και η γνώση ως «νομιμοποιητής» όλων των συμπεριφορών που φτάνουν ακόμα και στην κακοποίηση. Η νέα γενιά πρέπει να δείξει ότι το ταλέντο, η γνώση απαιτούν σεβασμό, προστασία της αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων και μόνο έτσι μπορούν να ανθήσουν τα ταλέντα.

Πρέπει να καταλάβουμε σαν κοινωνία ότι τα πρόσωπα του πολιτισμού είναι βεβαίως καλλιτέχνες, είναι δημιουργοί αλλά είναι και εργαζόμενοι, γι’ αυτό χρειάζονται ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο προστασίας. Γι’ αυτό θεωρούμε αναγκαίο να υπάρξουν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και να ενισχυθούν τα σωματεία και οι ομοσπονδίες.

• Επειτα από όσα συμβαίνουν στο Εθνικό Θέατρο, φαίνεται ότι η υπουργός Πολιτισμού πείστηκε και ανακοίνωσε ότι ο επόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής θα αναδειχθεί από ανοιχτή διαδικασία παρότι η ίδια είχε ακυρώσει τις προκηρύξεις που έγιναν τον Μάιο του 2019. Είναι απόφαση προς τη σωστή κατεύθυνση;

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η Μυρσίνη Ζορμπά και ο Κώστας Στρατής, είχε αφήσει πίσω της μια σημαντική θεσμική παρακαταθήκη για τον πολιτισμό τις δημόσιες προκηρύξεις για την πλήρωση των θέσεων των διευθυντών των οργανισμών. Δυστυχώς το επιτελικό κράτος με έναν νόμο και μία διάταξη το κατάργησε και ξαναγυρίσαμε στη δεξιά πεπατημένη του διορισμού φίλων και κολλητών.

Το Εθνικό Θέατρο βρίσκεται στη δίνη του κυκλώνα. Θεωρείτε ότι το υπουργείο Πολιτισμού κινήθηκε άμεσα για να προστατέψει το κύρος του θεσμού από τις φήμες σκανδάλων που εμπλέκουν τον τέως καλλιτεχνικό διευθυντή του, Δημήτρη Λιγνάδη, αλλά και να εξετάσει τις καταγγελίες των σπουδαστών της Δραματικής Σχολής του; Το Σωματείο Εργαζομένων στην πρόσφατη ανακοίνωσή του σημειώνει «με όλη τη δύναμη της ψυχής μας ζητάμε κάθαρση».

Από την πρώτη ημέρα που ξεκίνησαν οι φήμες έπρεπε να έχει παρέμβει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Το Εθνικό Θέατρο είναι δημόσιος οργανισμός μεγάλου κύρους. Παράγει και αναπαράγει πολιτισμό και διαπαιδαγώγηση στην ελληνική κοινωνία. Από τη στιγμή, λοιπόν, που υπήρξαν φήμες, έπρεπε να εξεταστεί η υπόθεση σε βάθος.

Πολύ περισσότερο όταν ήρθε η επιστολή των σπουδαστών και των σπουδαστριών, με την οποία γινόταν ευθεία αναφορά, όχι σε φήμες πλέον, αλλά σε κακοποιητικές πράξεις από καθηγητές του Εθνικού, για τις οποίες φοβούνται να μιλήσουν. Η ηγεσία του υπουργείου εξακολούθησε να σιωπά αλαζονικά και προκλητικά. Επρεπε ή δεν έπρεπε ευθύς εξαρχής να κινητοποιηθεί το υπουργείο; Να καλέσει τον καλλιτεχνικό διευθυντή, το Δ.Σ. του Εθνικού, τους πάντες και να ζητήσει άμεσα εξηγήσεις και παραιτήσεις;

Αντιθέτως, επί δυο εβδομάδες επιχειρήθηκε συγκάλυψη της υπόθεσης του Εθνικού Θεάτρου και αποσιώπηση των φημών για τον καλλιτεχνικό του διευθυντή, και από το Μαξίμου αφού εμπνευστής του επιτελικού κράτους ήταν ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Λιγνάδης προσωπική επιλογή του. Οι φήμες πύκνωναν, τα στόματα άνοιγαν –και εγώ προσωπικά δέχθηκα τηλεφωνικά «εξομολογήσεις» κακοποίησης– και το υπουργείο, παρά το γεγονός ότι ενημέρωσα την πολιτική του ηγεσία για τα τηλεφωνήματα, δεν αντέδρασε. Πρότεινα την άμεση συγκρότηση επιτροπής για τη διερεύνηση του θέματος (κανονικά έπρεπε να ζητήσω την παρέμβαση Εισαγγελέα), για τη στήριξη των σπουδαστών και των σπουδαστριών ώστε να μιλήσουν. Η απάντηση ήταν ότι δεν έχουν επώνυμες καταγγελίες.

• Πότε είχατε αυτές τις «εξομολογήσεις»;

Δύο μέρες πριν από την οριστική παραίτηση Λιγνάδη.

• Με το υπουργείο Πολιτισμού πότε επικοινωνήσατε;

Μία ημέρα πριν από την παραίτησή του. Είπα δεν πάει άλλο, οι άνθρωποι φοβούνται να μιλήσουν, επομένως το υπουργείο οφείλει να λειτουργήσει απελευθερωτικά. Η απάντηση ήταν «αφού δεν έχουμε επώνυμες καταγγελίες τι να κάνουμε; Πολλά λέγονται». Την επόμενη ημέρα η δημοσιογράφος Ναταλί Χατζηαντωνίου δημοσίευσε τη συνταρακτική συνέντευξη του Νίκου Σ. και αργά το ίδιο απόγευμα δόθηκε η παραίτηση του Δ. Λιγνάδη, που αυτή τη φορά έγινε δεκτή. Είχαμε μια προσπάθεια συγκάλυψης όπως αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι η παραίτηση έγινε δεκτή, παρόλο που ο Νίκος Σ. δεν κατονομάζει πρόσωπα. Τονίζω, όμως: Ας μη διανοηθεί κανείς να προσπαθήσει από εδώ και πέρα να συγκαλύψει την υπόθεση.

• Η ομολογία της Σοφίας Μπεκατώρου πριν από έναν μήνα άνοιξε το οδυνηρό κεφάλαιο #MeToo και στη χώρα μας…

Ως γυναίκα και πολίτης αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για τη Σοφία Μπεκατώρου που είχε το θάρρος να βγει μπροστά. Η γυναίκα, ο άντρας που έχει υποστεί βία είναι δύσκολο να μιλήσει, το θεωρεί προσωπική ήττα.

• Στον χώρο της πολιτικής υπάρχουν τέτοια φαινόμενα;

Και στην πολιτική και στη δημοσιογραφία και στο εργοστάσιο και στις οικιακές βοηθούς και παντού υπάρχουν. Βεβαίως και στην πολιτική υπάρχει λεκτική, ψυχολογική βία. Υποτίμηση των γυναικών. Για να βρεθούν γυναίκες σε θέσεις κλειδιά γίνεται με ποσόστωση. Αυτό και μόνο δείχνει ότι ως κοινωνίες είμαστε πίσω.

Οταν ήμουν στην Ευρωπαϊκη Επιτροπή Ισότητας, μια από τις μεγαλύτερες επιχειρηματίες της Γαλλίας μάς είχε πει: «Μέχρι τώρα που είμαι πρόεδρος, πρέπει να απολογούμαι στους άνδρες και να τους εξηγώ ότι είμαι καλή για αυτή τη θέση». Αυτό το έχουμε βιώσει όλες και είναι η αρχή της κακοποίησης της γυναικείας φύσης.