Επανεκκίνηση

Το νέο lockdown αλλά και τα περιοριστικά μέτρα τα οποία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται τουλάχιστον για το επόμενο δίμηνο – μέχρι ο εμβολιασμός να επιτύχει ένα ικανοποιητικό αρχικό επίπεδο – εκτινάσσουν στα ύψη τον λογαριασμό των επιπτώσεων για την ελληνική οικονομία. Το δημόσιο χρέος, που έχει ήδη υπερβεί το 200% του ΑΕΠ, θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο, ενώ νέα χρέη συσσωρεύονται για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η εξόφλησή τους, την επόμενη μέρα, θα είναι αδύνατη χωρίς μια γενναία ρύθμιση ή άλλες τολμηρές αποφάσεις οικονομικής πολιτικής. Την ίδια στιγμή, και οι προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης πιστοποιούν ότι η ελληνική οικονομία δεν πρόκειται να επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα ούτε το 2022, διαψεύδοντας τις αρχικές αισιόδοξες προσδοκίες.

Τα νέα δυσμενή δεδομένα έρχονται να προστεθούν σε παλαιές, μεγάλες παθογένειες και ανισορροπίες στο εγχώριο μοντέλο ανάπτυξης, οι οποίες, δυστυχώς, δεν διορθώθηκαν, παρά τη δεκαετή μνημονιακή περιπέτεια της χώρας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι οικονομικές επιπτώσεις της υγειονομικής καταιγίδας είναι συγκριτικά μεγαλύτερες στη χώρα μας από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Φαίνεται αυτό από το βάθος της ύφεσης στη χώρα μας που έφθασε στο 10% το 2020 και ήταν από τις υψηλότερες στην ΕΕ. Η οικονομική βουτιά θα ήταν, φυσικά, αρκετά υψηλότερη χωρίς τα συνεχή πακέτα μέτρων στήριξης των πληττόμενων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, τα οποία όμως προέρχονται από νέο δανεισμό που αυξάνει με τη σειρά του το δημόσιο χρέος, αναπαράγοντας έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο.

Στη δεκαετία των Μνημονίων η Ελλάδα δεν κατάφερε να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο. Εδώ και πολλές δεκαετίες βασίζεται κυρίως στην κατανάλωση. Η συμμετοχή των υπηρεσιών στο ΑΕΠ είναι ιδιαίτερα υψηλή στη χώρα μας, με αποτέλεσμα η κρίση του κορωνοϊού να τη χτυπήσει περισσότερο από άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες που διαθέτουν μεγαλύτερη και ισχυρότερη παραγωγική βάση. Ετσι, η Ελλάδα πληρώνει πολύ ακριβά την κατάρρευση του τουρισμού που προκάλεσε η πανδημία, αφού η οικονομία της βασίζεται υπερβολικά σε αυτόν.

Παράλληλα, η υγειονομική κρίση βρήκε την Ελλάδα με ένα πολύ υψηλό επίπεδο χρεών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων προς την Εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες. Και αυτή η μεγάλη ανισορροπία δεν διορθώθηκε την εποχή των Μνημονίων. Με αποτέλεσμα τώρα τα νέα χρέη του κορωνοϊού να σφίγγουν ασφυκτικά τη θηλιά των υποχρεώσεων σε ένα περιβάλλον μείωσης εισοδημάτων, υψηλής ανεργίας και υπερφορολόγησης που εξακολουθεί να υπάρχει για μεγάλα στρώματα του πληθυσμού.

Για όλα αυτά τα καυτά ζητήματα θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις την επόμενη μέρα. Είναι προφανές ότι πρόκειται για αποφάσεις εφ’ όλης της ύλης: για το παραγωγικό μοντέλο που θέλουμε ώστε να είμαστε λιγότερο ευάλωτοι σε μελλοντικές κρίσεις, για την αντιμετώπιση της υπερφορολόγησης και έναν δικαιότερο τρόπο κατανομής των φορολογικών βαρών, για τα χρέη της πανδημίας, για το πού και πώς θα κατανεμηθούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. Χρειάζεται επανεκκίνηση.