Είναι πόλεμος! – Τι δείχνει το «κραχ» της βρετανικής οικονομίας

Πήρε μέρος στον Επταετή Πόλεμο. Στην Αμερικανική και Γαλλική Επανάσταση. Βρέθηκε απέναντι στη Ρωσία, την Περσία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 19^ο αιώνα. Πρωταγωνίστησε στον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έζησε το «Κραχ» του 1929 και τη Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε, όπως και τις συνέπειες της κατάρρευσης της Lehman Brothers και της χρηματοπιστωτικής κρίσης που πυροδότησε το 2008-’09.

Κι όμως. Σε καμία από τις παραπάνω περιόδους, η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου δεν δέχθηκε πλήγμα ανάλογης ισχύος με αυτό που της κατάφερε η πανδημία της Covid-19. Για να αποδειχθεί, έτσι, ότι η περίοδος που βιώνουμε ισοδυναμεί πραγματικά με ένα παγκόσμιο πόλεμο – σε ένταση, έκταση, διάρκεια και επιπτώσεις, οι οποίες φυσικιά θα είναι παρούσες για πολλά χρόνια.

Τα στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολιών: Το 2020, το βρετανικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά το ένα δέκατο (για την ακρίβεια κατά 9,9%), που αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό από το 1709, όταν σάρωσε τη χώρα ο αποκαλούμενος «Μεγάλος Παγετός», ο οποίος παρέλυσε κάθε δραστηριότητα και ανάγκασε το ΑΕΠ σε «βουτιά» της τάξης του 13%.

Μάλιστα, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της Αγγλίας (BoE), το ΑΕΠ θα υποχωρήσει εκ νέου το πρώτο τρίμηνο του 2021, κατά 4%, καθώς η πανδημία μαίνεται και το lockdown συνεχίζεται. Θα χρειαστεί δε να φτάσει ή και να περάσει το 2022 προκειμένου να φτάσει στα προ-Covid επίπεδα, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι οι εμβολιασμοί θα εξελιχθούν βάσει προγράμματος και δεν θα προκύψει κάποιο νέο καταστροφικό απρόοπτο.

Χρέος και φτώχεια

Οι συνέπειες της πανδημίας δεν περιορίζονται όμως στον συγκεκριμένο δείκτη. Την ίδια στιγμή, για του λόγου το αληθές, το δημόσιο χρέος έχει εκτιναχθεί πάνω από το 100% του ΑΕΠ, ενώ συνεχίζει να αυξάνεται, καθώς η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να διακόψει τα έκτακτα προγράμματα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

Επίσης, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της αρμόδιας αρχής (FCA), τουλάχιστον ο ένας στους τέσσερις Βρετανούς ενήλικες αντιμετωπίζουν σοβαρότατες οικονομικές δυσκολίες. Ο αριθμός τους, συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι έχει αυξηθεί στα 14,2 εκατομμύρια από τα 10,7 εκατομμύρια που ήταν πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Οι δημοσκοπήσεις, μάλιστα, δείχνουν ότι το ποσοστό αυτό είναι ακόμη υψηλότερο – σε μία που διεξήχθη τον Οκτώβριο, το 27,7% των ερωτηθέντων απάντησε ότι αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας και συνολικά αρνητικές συνέπειες εξαιτίας του διαρκούς αγώνα για να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις της καθημερινότητας.

Σε όλα αυτά πρέπει, ασφαλώς, να συνυπολογιστούν και οι συνέπειες του Brexit και της προσαρμογής στα νέα δεδομένα, ώστε να προκύψει η συνολική εικόνα. Ήδη, το Εμπορικό Επιμελητήριο (BCC) διαπιστώνει πως το 49% των εξαγωγέων με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα και καθυστερήσεις από τις αρχές του έτους, καθώς έχει αυξηθεί τόσο η γραφειοκρατία όσο και το κόστος.

Πλήγμα δέχθηκε, επίσης, το City του Λονδίνου, καθώς τον Ιανουάριο είδε για πρώτη φορά το Άμστερνταμ να παίρνει κεφάλι στην αξία των συναλλαγών σε μετοχές, με 9,2 δισ. ευρώ έναντι 8,6 δισ. για τη βρετανική πρωτεύουσα (που τον Δεκέμβριο είχε συναλλαγές 17,5 δισ.).

Β. Ιρλανδία και Σκοτία

Σοβαρές αναταράξεις εμφανίζονται και σε δύο ακόμη μέτωπα, που έχουν τόσο οικονομική όσο και, κυρίως, γεωπολιτική διάσταση. Το έχει αφορά στην ευαίσθητη περιοχή της Βόρειας Ιρλανδίας, καθώς το πρωτόκολλο ερμηνεύεται κατά το δοκούν από κάθε άλλη πλευρά, με αποτέλεσμα το καθεστώς να παραμένει ασαφές στο μοναδικό σημείο όπου υπάρχουν χερσαία σύνορα ανάμεσα στην ΕΕ και τη Βρετανία.

Όσο για το άλλο, έχει να κάνει με τη Σκοτία, της οποίας οι εθνικιστές μοιάζουν αποφασισμένοι να διεκδικήσουν ένα δεύτερο δημοψήφισμα, που αυτή τη φορά – και σε αντίθεση με το 2014 – θα τους δώσει τη δυνατότητα να αποσχιστούν από το Ηνωμένο Βασίλειο και να ιδρύσουν το δικό τους ανεξάρτητο κράτος, το οποίος στη συνέχεια θα επιχειρήσει να ενταχθεί στην ΕΕ.

Εάν όλα αυτά δεν θυμίζουν περίοδο πολέμου, τι άλλο μπορεί να είναι;