Η ιστοριογραφία πέραν του Ηροδότου (Μέρος Α’)

Το πνευματικό οικοδόμημα του Ηροδότου βασίστηκε μεν —όπως αναφέραμε και στην προηγηθείσα σειρά άρθρων που αφορούσαν τον πατέρα της ιστοριογραφίας— σε αρχαϊκά ιωνικά θεμέλια, αλλά δημιούργησε παράλληλα τις προϋποθέσεις για την κατοπινή εξέλιξη.

Φορείς της εξέλιξης αυτής υπήρξαν ιστοριογράφοι ιωνικής ως επί το πλείστον καταγωγής, που συνέχισαν την παλαιότερη ιωνική παράδοση έως τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ.

Η αναμέτρηση με το μύθο είναι ένα ζήτημα που συγκινεί έντονα τους πνευματικούς ανθρώπους εκείνης της εποχής.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αντιμετωπίζουν τις σταθερές της ελληνικής παράδοσης με ριζοσπαστικότητα, ενώ προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα και να παραμερίσουν τις δυσκολίες ακολουθώντας δύο κυρίως δρόμους: τις αλληγορικές ερμηνείες και τον ορθολογισμό.

Ο δρόμος των αλληγορικών ερμηνειών είχε αρχίσει εξ όσων γνωρίζουμε με τον Θεαγένη τον Ρηγίνο, έλληνα γραμματικό του 6ου αιώνα π.Χ., που μελέτησε επιστημονικά την ομηρική ποίηση και υποστήριξε ότι οι συγκρούσεις και οι διαμάχες των θεών συμβολίζουν τις αντιθέσεις που παρουσιάζονται ανάμεσα στα φυσικά στοιχεία.

Την ίδια οδό ακολούθησε τον 5ο αιώνα π.Χ. ο Στησίμβροτος ο Θάσιος, ο οποίος συνέγραψε ένα βιβλίο για τον Όμηρο, ενώ με το σύγγραμμά του Περί τελετών πραγματεύτηκε κατά πάσαν πιθανότητα τις ιερές ιστορίες του κύκλου των μυστηρίων με το ίδιο πνεύμα που συναντούμε και στο έπος.

Πιθανώς κατά τη δεκαετία 440-430 π.Χ. ο Στησίμβροτος έδρασε και στην Αθήνα, αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να στραφεί αργότερα (μετά το 430/429 π.Χ.) εναντίον της πολιτικής που ακολουθούσε η αθηναϊκή δημοκρατία με το πόνημά του Περί Θεμιστοκλέους, Θουκυδίδου και Περικλέους.