Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης: Η διστακτικότητα για την έναρξη της Επαναστάσης και η επιστολή του Υψηλάντη

Καθοριστικό ρόλο στην έναρξη και την εξέλιξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων στην Πελοπόννησο του 1821, έπαιξε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης.

Εξέχον μέλος της ιστορικής μανιάτικης οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων και πρόσωπο με μεγάλη ισχύ ανάμεσα στους προεστούς του Μοριά, ήταν ο αδιαφιλονίκητας άρχοντας της Μάνης και από τις αποφάσεις του θα κρινόταν ο τρόπος που θα εξελισσόταν η Επανάσταση του 1821.

Ο Σπύρος Μελάς, στο «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 28ης Οκτωβρίου 1930, σχηματίζει το πορτραίτο και τον ρόλο του.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 28.10.1930, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Ο Πετρόμπεης ήταν ένας γέρος ρόδινος, στρογγυλοπρόσωπος, μεγάλα μάτια, παχειά φρύδια και μια μουστάκα πούκοβε στα δυό τη μορφή του, σα μακρουλό στάχτί σύγνεφο την πανσέληνο.

(…)

»Ήταν ευγενικός με τρόπους αγαθούς, πατριαρχικούς και ήθη αυστηρά. Αγαπούσε ν’ ακούη συχνά ιστορίες για μεγάλους ανθρώπους και μεγάλες πράξεις: Τα μάγουλά του κοκκίνιζαν απάνω σε τέτοιες διηγήσεις κι έδειχναν πόσο ήταν φιλότιμος και φιλόδοξος.

»Ήταν όμως κι απλοϊκός, οι πονηροί τον γελούσαν, άλλαζε γνώμη συχνά κι όπως έγραφε κάποιος από τους φιλικούς, ήταν κάπως «ευαίσθητος στο μέταλλο» – αγαπούσε τα γρόσα».

Ο Πετρόμπεης για την έναρξη του Αγώνα στον Μοριά

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γνώριζε πολύ καλά, πως χωρίς τη συγκατάθεση και την στήριξη του Μαυρομιχάλη και της οικογένειάς του, ένοπλος αγώνας κατά των Τούρκων στην Πελοπόννησο δεν θαμπορούσε να σταθεί.

«Παχύς, δυσκολοκίνητος, περασμένος στα χρόνια, δεν ήτανε πια για πόλεμο. Τον είχα όμως αρχηγό γενηά παληά, μεγάλη δένδρο πολύκλαδο κι ηρωικό. Κι ήταν ηγεμόνας της Μάνης.

»Η διπλή αυτή δύναμι αποτελεούσε σοβαρό κεφάλαιο για την αρχή του αγώνα: Η Μάνη αντιπροσώπευε το φυσικό στήριγμα του πολέμου και την ανεξάντλητη παρακαταθήκη ανδρών του ντουφεκιού, όπως η Αρκαδία το στρατηγικό νου κι η Αχαϊά το πολιτικό πνεύμα.

»Γι’ αυτό και η φιλική εταιρεία και ο Υψηλάντης και τώρα ο Κολοκοτρώνης με τον Παπαφλέσσα έβαλαν τα δυνατά τους να κερδίσουν και να κουνήσουν το Μαυρομιχάλη».

Οι λόγοι της αρνητικότητας του Μαυρομιχάλη

Η ιδιαίτερα ισχυρή θέση, διοικητικά και οικονομικά, που κατείχε η οικογένειά του στη Μάνη της περιόδου της τουρκοκρατίας, καθιστούσαν οποιαδήποτε ανατροπή των ισορροπιών, μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων,  επιζήμια για τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

«Μπαίνοντας στην επανάστασι, ελπίδα να κερδίση τίποτα δεν είχε καμμιά. Θάχανε όμως κάτι θετικό και μεγάλο – την ηγεμονία της Μάνης»

Οι Τούρκοι, ανήσυχοι για την άφιξη του Κολοκοτρώνη στον Μοριά, και γνωρίζοντας πόσο καθοριστική θα ήταν οποιαδήποτε απόφαση του Μαυρομιχάλη, του είχαν ζητήσει να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του απέναντι στον Κολοκοτρώνη, καλώντας τον παράλληλα να παρουσιαστεί στην Τριπολιτσά.

«Ενώ ετοιμασία πολεμική καμία δεν έβλεπε [ο Μαυρομιχάλης], οι Τούρκοι, από την Τριπολιτσά, τον είχαν στενοχωρήση να καθαρίση το παιγνίδι του.

»Η θέσι του δεν ήταν διόλου ρόδινη. Γι’ αυτό παραμερίζοντας το χρέος του, που του φαινότανε δουλειά χαμένη, ανώφελη θυσία, κύτταζε να οικονομήση τον καιρό και το συμφέρον του».

Η επιστολή του Υψηλάντη

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν αποφασισμένος να αποσπάσει την συγκατάθεση του Μαυρομιχάλη για άμεση έναρξη του Αγώνα και πάνω στην ώρα, στα τέλη του Ιανουαρίου 1821, «ο Κολοκοτρώνης είχε λάβη, από τον Υψηλάντη, ένα τελευταίο μεγάλο γράμμα σταλμένο από το Κισνόβιο της Βεσσαραβίας (σημερινό Κισινάου της Μολδαβίας).

»Ο “επίτροπος της αρχής” αναγνώριζε την υπεροχή του Κολοκοτρώνη στους οπλαρχηγούς και τούδινε οδηγίες κι εξουσιοδότησι να ενεργηση:

Είμαι βέβαιος, ότι όλοι οι ομογενεις καπιτάνοι σε έχουσιν εις μεγάλην υπόληψιν.

Όθεν πάσχισον όπου εις τας τωρινάς φωνάς της πατρίδος μας.

Όλα τα κινήματά σας να μη αποβλέπωσιν εις όφελος ούτε του ενός μέρους των τυράννων ούτε του άλλου, αλλά με τα έξοδα εκείνου να ωφελήσετε το κοινόν της Ελλάδος.

(…)

Στη συνέχεια της επιστολής του ενημερώνει τον Κολοκοτρώνη και όλους τους Πελοποννησίους, να μην πειστούν από υποσχέσεις, ούτε να διστάσουν από αφορισμούς.

Εις τους λόγους και υποσχέσεις των βασιλικών – σουλστανικών – ή της Πόρτας, να μη δώσετε ποτέ καμμίαν πίστιν, επείδή και ηξεύρω βεβαιότατα ότι θέλουν μεταχειρισθή κάθε τρόπον εις το να σας απατήσωσι.

Ο διορισθείς Μωρά-βαλεσής Χουρσίτ πασάς είνε ο ίδιος, όστις επολέμησε κι αιχμαλώτισε την Σερβίαν αφού την εγέλασε με τας υποσχέσεις του, τούτο είνε αρκετόν παράδειγμα προς εσάς, δια να μην απατηθήτε ομοίως.

(…)

Ο πατριάρχης, βιαζόμενος παρά της Πόρτας, στέλλει αφοριστικά και εξάρχους, παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρταν, εσείς όμως να τα θεωρήτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ θελήσεβς του πατρίαρχου».

Ο Υψηλάντης είχε δώσει, εν γνώση του, ένα ισχυρότατο όπλο στον Κολοκοτρώνη, που σε λίγες ημέρες θα «αντιμετώπιζε» στις Κιτριές, τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τους υπόλοιπους προεστούς της Μάνης και την άρνησή τους να συναινέσουν σε άμεση έναρξη εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.