Ο κοροναϊός «μάλλον δεν θα εξαφανιστεί ποτέ»

Οι θάνατοι από Covid-19 κάποια στιγμή θα αρχίσουν να μειώνονται, ωστόσο η ανθρωπότητα είναι απίθανο να καταφέρει να εξαλείψει τον πανδημικό κοροναϊό.

Σχεδόν εννέα στους δέκα ειδικούς που απάντησαν σε έρευνα του περιοδικού Nature εκτιμούν ότι ο SARS-CoV-2 θα γίνει «ενδημικός», δηλαδή θα συνεχίσει να διαδίδεται για χρόνια και δεκαετίες, έστω και σε χαμηλά επίπεδα.

«Δεν υπάρχει άλλη ζωονόσος στην ιστορία του ανθρώπινου είδους που εξαφανίστηκε από προσώπου Γης» είναι το δυσοίωνο μήνυμα του Μάικλ Όστερχολμ, επιδημιολόγου στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα στη Μινεάπολις.

«Το να εξαφανίσουμε τον ιό από τον κόσμο είναι σαν να σχεδιάζουμε την κατασκευή ενός μονοπατιού μέχρι τη Σελήνη. Δεν είναι ρεαλιστικό» δήλωσε στο Nature.

«Το να γίνει ο ιός ενδημικός είναι πιθανό, όμως η πορεία που θα ακολουθήσει είναι δύσκολο να προβλεφθεί» συμπληρώνει η Άντζελα Ράσμουσεν, ιολόγος του Πανεπιστημίου Georgetown.

Η πορεία της πανδημίας θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, όπως το επίπεδο εμβολιαστικής κάλυψης του παγκόσμιου πληθυσμού, το κατά πόσο τα εμβόλια εμποδίζουν τη μετάδοση εκτός από τη συμπτωματική λοίμωξη, ή το εάν ο ιός θα εξελιχθεί ώστε να ξεφεύγει από τα εμβόλια.

«Αυτό θα καθορίσει το κοινωνικό κόστος του SARS-CoV-2 σε 5, 10 ή ακόμα και 50 χρόνια στο μέλλον» σχολιάζει το Nature.

Παιδική ίωση

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύεται στο Science περιγράφει ένα από τα πιθανά σενάρια. Η Τζένι Λαβίν και οι συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο Έμορι της Ατλάντα εκτιμούν στη δημοσίευση ότι ο κοροναϊός θα μπορούσε να εξελιχθεί τελικά σε ήπια παιδική ίωση.

Αυτό εξάλλου έχει συμβεί σε τέσσερις άλλους ενδημικούς κοροναϊούς, που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, με τις ονομασίες OC43, 229E, NL63 και HKU1.

Σήμερα, όλοι πρακτικά οι άνθρωποι μολύνονται από αυτούς τους ιούς σε μικρή ηλικία. Τα αντισώματα που αναπτύσσουν δεν επαρκούν για να αποτρέψουν την επαναμόλυνση σε μεγαλύτερη ηλικία, αποτρέπουν όμως τη σοβαρή νόσο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιπλοκές.

Δεδομένου ότι η Covid-19 είναι ήπια στα παιδιά, ο SARS-CoV-2 είναι πιθανό να ακολουθήσει την ίδια πορεία όταν οι ενήλικες θα έχουν πια εμβολιαστεί στο σύνολό τους, είπε η Λαβίν στο Nature.

Αν τα εμβόλια προστατεύουν από τη μόλυνση διά βίου, ο ιός είναι λιγότερο πιθανό να γίνει ενδημικός. Αν όμως η προστασία φθίνει στο χρόνο, ή αν εμφανιστούν νέα, ανθεκτικά στελέχη, ο κοροναϊός είναι πιθανότερο να μείνει μαζί μας για πάντα.

Περισσότεροι από τους μισούς ειδικούς που συμμετείχαν στην έρευνα του Nature εκτίμησαν ότι η φθίνουσα ανοσία θα μπορούσε να κάνει τον ιό ενδημικό. Και περισσότεροι από επτά στους δέκα δήλωσαν ότι ανησυχούν για την εμφάνιση ανθεκτικών στελεχών, όπως το λεγόμενο νοτιοαφρικανικό στέλεχος.

Χώρες-καταφύγια

Ένα άλλο σενάριο, το οποίο θεωρεί πιθανό ένας στους τρεις ερωτηθέντες, είναι να εξαφανιστεί ο ιός από χώρες με επαρκή εμβολιαστική κάλυψη, αλλά να συνεχίσει να διαδίδεται σε άλλες. Σε αυτή την περίπτωση όμως θα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος επανεισαγωγής του κοροναϊού.

«Ο ιός θα παραμείνει αν δεν εμβολιαστούν κάποιες περιοχές του κόσμου» είπε ο Τζέφρι Σάμαν, λοιμωξιολόγος του Πανεπιστημίου Κολούμπια στη Νέα Υόρκη.

Φυσικές δεξαμενές

Ένας άλλος παράγοντας που θα επηρεάσει την πορεία της πανδημίας είναι τα ζώα που λειτουργούν ως φυσικές δεξαμενές του ιού, όπως οι νυχτερίδες από τις οποίες πιστεύεται ότι προήλθε, ή τα εκτρεφόμενα μινκ που έχουν αποδειχθεί άκρως ευπαθή, και μπορούν να μεταδώσουν τον ιό στον άνθρωπο. Κρούσματα έχουν επίσης αναφερθεί σε αιλουροειδή, κουνέλια και χάμστερ.

Αν ο SARS-CoV-2 εγκατασταθεί σε πληθυσμούς άγριων ζώων, η εξάλειψή του θα είναι δύσκολη, λέει ο Όστερχολμ του Πανεπιστημίου της Μινεσότα.

To παράδειγμα της γρίπης

Ο κοροναϊός θα μπορούσε δυνητικά να ακολουθήσει το παράδειγμα της πανδημίας ισπανικής γρίπης που σκότωσε πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Αντίθετα με ό,τι θα φανταζόταν κανείς, η ισπανική γρίπη ουδέποτε εξαφανίστηκε, αφού όλες οι μετέπειτα πανδημίες γρίπης προκλήθηκαν από απογόνους της.

Ακόμα και οι άνθρωποι που αναπτύσσουν ανοσία με το εμβόλιο της εποχικής γρίπης παραμένουν ευάλωτοι σε νέα στελέχη που εμφανίζονται κάθε χρόνο.

Σε μια τέτοια περίπτωση, η αντιμετώπιση της τρέχουσας πανδημίας ίσως θα απαιτεί ετήσιο εμβολιασμό.

Από την άλλη, ο SARS-CoV-2 δεν μεταλλάσσεται με τους ραγδαίους ρυθμούς της γρίπης, κάτι που σημαίνει ότι τα εμβόλια κατά της Covid-19 μπορεί να μην χρειάζονται ανανέωση κάθε χρόνο.

Θα περάσουν χρόνια μέχρι να γίνει ξεκάθαρο ποιο σενάριο θα ακολουθήσει η τρέχουσα πανδημία.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να επιμείνει στα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης. Σε διαφορετική περίπτωση, λέει ο Όστερχολμ, «οι πιο σκοτεινές ημέρες της πανδημίας βρίσκονται ακόμα μπροστά μας».