Δικάζουν τον «Αφρικανό Σίντλερ»: Όλο το παρασκήνιο

Στις 7 Απριλίου 1994 ξεκίνησε μια από τις μεγαλύτερες γενοκτονίες της σύγχρονης ιστορίας.

Διήρκεσε 100 ημέρες και στοίχισε τη ζωή σε 850.000  ανθρώπους. Η γενοκτονία της Ρουάντα έγινε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου μεταξύ των φυλών Χούτου και Τούτσι. Ξέσπασε έπειτα από αεροπορικό δυστύχημα και τον θάνατο του προέδρου της χώρας. Αρχές του περασμένου αιώνα, οι Τούτσι ήταν πιο ευνοημένοι από τους Βέλγους αποίκους και είχαν αποκτήσει καλύτερη μόρφωση και καλύτερες δουλειές από την φυλή Χούτου, την οποία καταπίεζαν. Ωστόσο, όταν η Ρουάντα ανεξαρτητοποιήθηκε το 1962, οι Χούτου απέκτησαν δύναμη και οι δύο φυλές ήρθαν σε αντιπαράθεση….

Οδοφράγματα στήθηκαν παντού και κανείς Τούτσι δεν περνούσε ζωντανός.

Εκτιμάται ότι στη γενοκτονία δολοφονήθηκε περίπου το 70% των Τούτσι – δηλαδή περίπου το 20% του πληθυσμού της χώρας. Ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος αν ένας ξενοδοχοϋπάλληλος, γνωστός ως «Αφρικανός Σίντλερ» δεν φυγάδευε στο ξενοδοχείο «Des Milles Colline”, 1.268 πρόσφυγες.

Ήταν ο Πολ Ρουσεμαγκίνα – ο εμφύλιος δεν τον άγγιξε, καθώς ο πατέρας του άνηκε στη φυλή Χούτου και η μητέρα του στη φυλή Τούτσι. Εργαζόταν σε ξενοδοχείο στην πρωτεύουσα Κιγκάλι και επαινέθηκε ως ήρωας κατά τη διάρκεια των ζοφερών ημερών της γενοκτονίας της Ρουάντα το 1994.

Όταν, όμως, εμφανίστηκε μυστηριωδώς στην πατρίδα του στα τέλη του περασμένου έτους, του πέρασαν  χειροπέδες.

Σκηνή από την γνωστή ταινία

Η δίωξή του έχει προκαλέσει διεθνή κατακραυγή-ο ίδιος έχει εξοργίσει  την κυβέρνηση της Ρουάντα με την έντονη κριτική του εναντίον της από την εξορία του.

Ο κ. Rusesabagina, ο οποίος κέρδισε τη φήμη μετά την κυκλοφορία  ταινία «Hotel Rwanda» που ήταν υποψήφια για Όσκαρ, κατηγορείται για αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία.

Τον Αύγουστο, ο 66χρονος πρώην ξενοδόχος που έζησε στο Βέλγιο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, βρέθηκε υπό κράτηση, χωρίς να του δοθούν εξηγήσεις.

Η δίκη ξεκίνησε την Τετάρτη το πρωί στο Ανώτατο Δικαστήριο στο Κιγκάλι.

Ο κ. Rusesabagina – με μάσκα, ντυμένος με ροζ στολή φυλακής και με έναμπλε σημειωματάριο – έφτασε στο δικαστήριο με 20 συνηγόρους.

Καθώς η δίκη ξεκινά, η οικογένειά του, οι δικηγόροι του και οι επικριτές της κυβέρνησης λένε ότι δεν έχει καμία ευκαιρία για μια δίκαιη δίκη.

Όλο αυτό είναι εξόχως οξύμωρο, γιατί μιλάμε για τον ίδιο άνθρωπο που έλαβε πολλά βραβεία ανθρωπιστικών και πολιτικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου ενός Προεδρικού Μετάλλου Ελευθερίας το 2005 από τον Πρόεδρο Τζορτζ Μπους.

Αφού το σπίτι του στο Βέλγιο – όπου είναι πολίτης – διερρήχθη μερικές φορές και έγγραφά του εκλάπησαν, ο κ. Rusesabagina μετέφερε την οικογένειά του σε μια περιφραγμένη κοινότητα στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, όπου ήλπιζε ότι όλοι τους θα ήταν ασφαλείς.

Όμως το απόγευμα της 31ης Αυγούστου, οι αρχές της Ρουάντα τον συνέλαβαν

Ο κ. Rusesabagina είχε επικοινωνήσει τελευταία φορά με την οικογένειά του από το αεροδρόμιο του Ντουμπάι, όπου είχε φτάσει με πτήση της Emirates από το Σικάγο. Στη συνέχεια επιβιβάστηκε σε ένα ιδιωτικό τζετ που πίστευε ότι θα πήγαινε στο Μπουρούντι, όπου σχεδίαζε να μιλήσει σε εκκλησίες μετά από πρόσκληση ενός τοπικού πάστορα.

Αντ ‘αυτού, το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Κιγκάλι νωρίς το πρωί της 28ης Αυγούστου, όπου συνελήφθη αμέσως και κρατήθηκε για τρεις ημέρες. Ο κ. Kagame, μιλώντας στην εθνική τηλεόραση, χαρακτήρισε την επιχείρηση «άψογη» και αρνήθηκε ότι ο κ. Rusesabagina είχε απαχθεί, όπως είπε η οικογένειά του.

Τον Δεκέμβριο, ο κ. Rusesabagina και η οικογένειά του μήνυσαν την αεροπορική εταιρεία.

«Μέσω αυτής της αγωγής, θα μπορέσουμε να πάρουμε μερικές απαντήσεις», είπε η Carine Kanimba, μία από τις κόρες του κ. Rusesabagina, σε τηλεφωνική συνέντευξη.

Μια μάχη για την ψυχή της Ρουάντα

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο που εκδόθηκε από τις αρχές της Ρουάντα, ο κ. Rusesabagina κατηγορείται για εννέα αδικήματα, μεταξύ των οποίων δολοφονία, ένοπλη ληστεία και μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης.

Οι κατηγορίες επικεντρώνονται στην ηγεσία του κ. Rusesabagina στο Κίνημα Δημοκρατικής Αλλαγής της Ρουάντα, ένας συνασπισμός της αντιπολίτευσης στην εξορία του οποίου η ένοπλη πτέρυγα, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, οι αρχές της Ρουάντα κατηγόρησαν ότι πραγματοποίησαν επιθέσεις στα νότια σύνορα της Ρουάντα με το Μπουρούντι το 2018.

Οι αρχές έχουν εντοπίσει ένα βίντεο του 2018 στο οποίο ο κ. Rusesabagina είπε ότι όλα τα «πολιτικά μέσα έχουν δοκιμαστεί και αποτύχει» στη Ρουάντα και ότι ήρθε η ώρα να «χρησιμοποιήσουμε κάθε δυνατό μέσο για να επιφέρουμε αλλαγή».

Λόγω της βελγικής υπηκοότητάς του και των περιστάσεων της σύλληψής του, είπε επίσης, «η Ρουάντα δεν έχει δικαιοδοσία να εκδικάσει την υπόθεση αυτή και θα πρέπει να απορρίψει τις κατηγορίες και να αναστείλει οριστικά τη διαδικασία».

Ο κ. Rusesabagina δήλωσε στο δικαστήριο την Τετάρτη ότι είναι πολίτης του Βελγίου και όχι της Ρουάντα. «Επιτρέψτε μου να εξηγήσω για πέμπτη φορά», είπε. «Δεν είμαι πολίτης της Ρουάντα.»

Βρίσκεται σε  περιορισμό στη φυλακή Mageragere στο Κιγκάλι, σύμφωνα με τους δικηγόρους του. Έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα μερικές ώρες την ημέρα και του επιτρέπεται να προαυλίζεται έξω για μια ώρα καθημερινά, ανάλογα με τον καιρό. Επιτρέπεται επίσης μια κλήση πέντε λεπτών στην οικογένειά του μία φορά την εβδομάδα.

Ο κ. Rusesabagina, ο οποίος έχει υψηλή αρτηριακή πίεση, έχει πει επανειλημμένα τους τελευταίους μήνες ότι φοβάται ότι θα πεθάνει από εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα φάρμακα που έστειλε η οικογένεια μέσω της βελγικής πρεσβείας στο Κιγκάλι δεν του έφτασαν ποτέ. Και με τα κρούσματα Covid-19 που αναφέρθηκαν στη φυλακή, η οικογένειά του ανησυχεί ότι θα προσβληθεί από τον ιό.

Οι αρχές της φυλακής έχουν κατάσχει επανειλημμένα εμπιστευτικά νομικά έγγραφα, είπε η κυρία Gibson. Και χωρίς κανένα αρχείο υπόθεσης ή έγγραφα κατηγορητηρίου και κανέναν τρόπο να μιλήσει ιδιωτικά με τους δικηγόρους του, ο κ. Ρουσαμπαγκίνα δεν είναι σε θέση να προετοιμαστεί για τη δική του υπόθεση, είπε.

Σε συνάντηση με τον δικηγόρο του

«Αυτό αποτελεί παραβίαση του δικαιώματός του να επικοινωνεί με προνομιακό τρόπο με τον δικηγόρο του», είπε. «Είναι παραβίαση του δικαιώματός του για επαρκή χρόνο και πόρους για να προετοιμάσει την υπεράσπισή του. Είναι εντελώς μπλοκαρισμένος. »

Η δίωξη καταδικάστηκε σφαιρικά από τη διεθνή κοινότητα και τις ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Την Τρίτη, 37 μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ δημοσίευσαν δημόσια μια επιστολή που είχε συνταχθεί από τον Δεκέμβριο, η οποία κάλεσε τον κ. Kagame να απελευθερώσει τον κ. Rusesabagina.

Ένα ψήφισμα που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέκρινε την κυβέρνηση της Ρουάντα για την «παράνομη σύλληψη και κράτηση χωρίς επικοινωνία» του κ. Rusesabagina, και απαιτούσε «τα δικαιώματά του ως πολίτη της Ε.Ε να τηρηθούν».

Οι νομοθέτες ζήτησαν από τις αποστολές των κρατών μελών στο Κιγκάλι, ιδίως τους Βέλγους, να παρακολουθήσουν τη δίκη και να τον επισκεφτούν στη φυλακή. Διπλωμάτες, συμπεριλαμβανομένου του πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών στη Ρουάντα, Peter Vrooman, παρακολούθησαν τη δίκη την Τετάρτη.

Την Τρίτη, το Κοινοβούλιο της Ρουάντα απάντησε, εγκρίνοντας ψήφισμα που καταδίκαζε την «απόπειρα της ΕΕ να επηρεάσει με ακατάλληλο τρόπο μια συνεχιζόμενη δικαστική διαδικασία».

*Με πληροφορίες και φωτογραφίες από τους New York Times