-Σεβαστέ μου Ρήγα, σε χαιρετώ από τα ορεινά της Πατρίδας, που τώρα είναι ελεύθερη με κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Επιθυμώ, με όλο το θάρρος, να σε ρωτήσω ορισμένα πράγματα, που από χρόνια σκεπτόμουν, αλλά τώρα που γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση είναι μια καλή ευκαιρία…
-Σε ακούω…
– Πρώτα από όλα,  ήθελα να ξέρω τι σε έκανε να μπεις στην περιπέτεια που μπήκες,  η οποία κατέληξε και στη θυσία σου…
– Τι ρωτάς; Μία είναι  η απάντηση.  Ελευθερία.  Ο πόθος για την Ελευθερία. Απο αυτόν ξεκίνησαν όλα. Την Ελευθερία γενικά, αλλά πρώτα και πάνω από όλα την Ελευθερία της Πατρίδας…
– Το γενικά τι σημαίνει; Δεν αρκούσε η Ελευθερία της Πατρίδας;
– Όχι. Γιατί η ελευθερία της πατρίδας δεν πάει μόνη της. Δεν είναι
απλά ελευθερία του έθνους. Είναι ελευθερία του ανθρώπου, ατομική ελευθερία, ελευθερία κοινωνική, που σημαίνει ισότητα και αδελφοσύνη. Αλλά και όλες οι άλλες μορφές ελευθερίας. Αυτήν του λόγου, της θρησκείας, της γλώσσας, των διαφορετικών ομάδων,  λαοτήτων κ.λπ.
– Όλα αυτά θυμίζουν διαφωτισμό και αστικές επαναστάσεις…
– Και σου φαίνεται αυτό παράξενο; Ποια ήταν τα πρότυπά μας, εμού και της συντροφιάς μου;  Δεν ήταν ο Ρουσσώ, ο Μοντεσκιέ, ο Βολταίρος και οι άλλοι εκπρόσωποι αυτού του ρεύματος στην Ευρώπη;  Δεν αποτελούσε παράδειγμα και έμπνευσή μας η Γαλλική Επανάσταση; Η Αμερικανική και όλες οι άλλες και όλα τα κινήματα, που είχαν σαν στόχο την απελευθέρωση των κοινωνιών και των ανθρώπων από καταπιεστικά και γενικά ανελεύθερα καθεστώτα, από τη δεισιδαιμονία, το σκοταδισμό, τη θρησκοληψία και όλα τα κακά του μεσαίωνα και των αυταρχικών βασιλείων;
– Και η ελληνικότητα, ο ελληνισμός;
– Κοίτα να δεις….οι ιδέες του διαφωτισμού δεν ανάγονται στην αρχαία ελληνική κληρονομιά; Οι έννοιες της δημοκρατίας, του ορθού λόγου,  του διαλόγου, της ελευθερίας…όλα αυτά από εκεί δεν έφτασαν στην Ευρώπη μέσω της Αναγέννησης; Ο ελληνισμός είναι στο επίκεντρο της σκέψης μου…Η ελληνική γλώσσα, η φιλοσοφία,  ο λόγος…
-Το Βυζάντιο,  η ορθοδοξία;  Πολλοί υποστηρίζουν ότι είχες στο νου σου την αναβίωση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και μάλιστα σου αποδίδουν και έργα θρησκευτικού- προφητικού- μυστικιστικού χαρακτήρα….
– Χμ…Το Βυζάντιο είναι ένα ζήτημα….Εγώ, πάντως, μιλώντας για ελληνικότητα, αναφέρομαι κυρίως στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και στην αναγέννησή του μέσω του διαφωτισμού, που εμείς πασχίσαμε να τον φέρουμε στην πατρίδα ως νέο ελληνικό διαφωτισμό. Αυτές οι ιδέες μας ενέπνευσαν και σε αυτές οφείλεται η φλόγα της λευτεριάς που μας ώθησε να ξεκινήσουμε τον Αγώνα μας….
– Δηλαδή να υποθέσω ότι το όραμά σας για τη Βαλκανική Ομοσπονδία δεν είχε σχέση με μεγαλοϊδεατισμούς και με την ανασύσταση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας…
– Καμία. Το δικό μου όραμα ήταν δημοκρατικό και είχε επαναστατικό προσανατολισμό….Άλλωστε, προέβλεπε  ανεξιθρησκεία, ισοτιμία, ανοχή και αναγνώριση των όποιων διαφορών από εθνολογική και θρησκευτική άποψη.  Απλά, έδινε προτεραιότητα στην ελληνική γλώσσα, που θα ηταν το επίσημο όργανο….Άλλωστε η ελληνική γλώσσα, όπως και ο ελληνικός πολιτισμός, είχε μια ηγεμονική θέση στα Βαλκάνια….
– Πες μου, σε παρακαλώ, και κάτι άλλο. Είναι αλήθεια ότι ο πιο καλός φίλος και συνεργάτης σου  ήταν ο Δημήτριος Νικολίδης από την Ζίτσα της Ηπείρου;
– Αναμφίβολα ναι. Άλλωστε μαρτύρησε μαζί μου…Ήταν γιατρός αλλά και φιλόσοφος.  Πολύ μορφωμένος. Γνώριμος του Έγελου. Σπούδαζε στην Γερμανία και μας έφερνε από εκεί όλες τις νέες ιδέες των επαναστατημένων φοιτητών.  Σπουδαία μορφή! Εμείς παρακολουθούσαμε όλα τα προοδευτικά και επαναστατικά κινήματα και παίρναμε ιδέες για το δικό μας πρόγραμμα, για αυτό που θέλαμε να εφαρμόσουμε, όταν θα απελευθερώναμε την πατρίδα…
– Και κάτι τελευταίο. Πώς θα κάνατε Ομοσπονδία εθνών στα Βαλκάνια , εφόσον πρότυπό σας ήταν τα ευρωπαϊκά εθνικά κράτη; Πώς θα συνυπήρχαν διαφορετικά έθνη;
– Καλή ερώτηση. Δεν έχω την απάντηση.  Ετσι κι αλλιώς για ένα όραμα επρόκειτο, για ένα σχέδιο, για ένα πείραμα. Γνωρίζω ότι θα ήταν δύσκολο. Αλλά εμείς θέλαμε για τα Βαλκάνια ένα διαφορετικό δρόμο στη βάση πάντα των ιδεών του διαφωτισμού. Μια νέα πολιτική οντότητα, στην οποία θα εντάσσονταν όλοι οι Βαλκάνιοι λαοί και θα δημιουργούνταν μια ενότητα μέσα από τις διαφορές, με σεβασμό στις διαφορές, όποιες διαφορές…
– Κάπως ιδεαλιστικό ακούγεται αυτό…
– Ολα τα οράματα έχουν και ιδεαλισμό και ουτοπία. Πρέπει να είναι έτσι για να εμπνέουν και με τον Αγώνα να εφαρμόζονται, όσο επιτρέπουν οι εκάστοτε συνθήκες. Χωρις όραμα δεν γίνεται τίποτα….
– Πριν σε ευχαριστήσω,  το ξέρεις ότι δεν είσαι απλά ένας ήρωας αλλά ένας Μύθος;
-Τι λες; Γιατί; Εγώ απλά έκανα το χρέος μου!

Headlines