«Η επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας είναι πολύ επικίνδυνη»

Μαρία Βασιλείου

Αυστηρά μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες, και κυρίως προς την Τουρκία, αλλά και την ΕΕ, στέλνει ο Ρόμπερτ Μενέντεζ, μέσω της συνέντευξής του στα «ΝΕΑ» λίγες μόλις μέρες μετά την εκλογή του στη θέση του προέδρου της ισχυρής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Γερουσίας. Ο Δημοκρατικός, και γνώριμός μας, γερουσιαστής δείχνει ξεκάθαρα ποιο δρόμο θα ακολουθήσουν (και τι ζητούν) οι ΗΠΑ έναντι της ΕΕ, της Ελλάδας, της Τουρκίας, ενώ κρίνει απαραίτητο να καταλήξουν οι διερευνητικές σε επίλυση των διαφορών Αθήνας – Αγκυρας. Παράλληλα, χαρακτηρίζει «απαράδεκτη» τη λύση των δύο κρατών στο Κυπριακό.

«Η Αμερική επέστρεψε» και η Ευρώπη προσβλέπει σε συνεργασία με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Ποιες ευκαιρίες υπάρχουν και ποιες οι ελπίδες σας για την αποκατάσταση της διατλαντικής συνεργασίας;

Χαίρομαι πολύ που η κυβέρνηση Μπάιντεν κατέστησε σαφή τη δέσμευσή της να αναζωογονήσει τη διατλαντική σχέση, κάτι που υποστηρίζουμε επίσης έντονα στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας. Ο βασικός πυλώνας αυτής της σχέσης είναι προφανώς η Συνθήκη Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, και η συμμετοχή του υπουργού Αμυνας Όστιν στη συνάντηση των υπουργών (του ΝΑΤΟ) αυτή την εβδομάδα και το άρθρο του στην «Washington Post»στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα ότι οι ΗΠΑ επέστρεψαν και είναι έτοιμες να ηγηθούν. Εκτός από τα αμυντικά ζητήματα, ελπίζω ότι οι ΗΠΑ και οι φίλοι μας στην Ευρώπη μπορούν να αναπτύξουν κοινές στρατηγικές για τον τρόπο αντιμετώπισης των μυριάδων προκλήσεων που θέτει η Κίνα. Αναμένω επίσης ότι η νέα κυβέρνηση θα συνεργαστεί με την Ευρώπη για να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα του Κρεμλίνου σε όλες τις μορφές της, κυβερνοεπιθέσεις, πολιτικές δολοφονίες, στρατιωτικές ενέργειες στην Ουκρανία και προσπάθειες αποσταθεροποίησης δημοκρατικών θεσμών σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Η Ελλάδα προσβλέπει στην ενίσχυση της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, μέσω και της ανανέωσης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας. Τι προτείνετε και ποιες ευκαιρίες βλέπετε;

Υποστηρίζω σθεναρά τις διαπραγματεύσεις για την MDCA και ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε μια πενταετή συμφωνία. Φαίνεται ότι υπάρχει πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές, οπότε περιμένω ότι μια συμφωνία θα ολοκληρωθεί σύντομα. Είναι σημαντικό η συμφωνία αυτή να χρησιμεύσει ως θεμέλιο μιας αμυντικής σχέσης και όχι ως το ανώτατο όριο. Πρέπει να διερευνήσουμε περισσότερες δυνατότητες όπου οι ΗΠΑ μπορούν να συνεργαστούν με την Ελλάδα, ιδίως στην ανάπτυξη του ναυτικού. Υποστηρίζω σθεναρά το έργο που έχει κάνει η πρεσβεία μας σε αυτό το πλαίσιο και θα ενθαρρύνω τη διοίκηση Μπάιντεν να συνεχίσει αυτό το σημαντικό έργο.

Η Τουρκία και η ΕΕ αναζητούν θετική ατζέντα, ενώ Αθήνα και Αγκυρα ξεκίνησαν ένα νέο γύρο διερευνητικών επαφών. Ποιες είναι οι ανησυχίες και οι προσδοκίες σας;

Χαίρομαι που οι διερευνητικές συνομιλίες έχουν ξαναρχίσει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Δεν πιστεύω ότι πρέπει να τεθούν αυθαίρετα όρια σε αυτές τις συνομιλίες και επίσης δεν θα ήθελα να δω τις συνομιλίες να συνεχίζονται χωρίς να υπάρξει λύση. Διακυβεύονται πολλά για την περιοχή και η επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας είναι πολύ επικίνδυνη, για να μην υπάρξει λύση στις συνομιλίες. Σχετικά με τις συνομιλίες Τουρκίας – ΕΕ, προσδοκώ ότι η ΕΕ θα ενασχοληθεί με ξεκάθαρο τρόπο με την Τουρκία, με δεδομένη, ιδίως, την κακόβουλη συμπεριφορά της Τουρκίας πέρυσι μετά την απόφαση της ΕΕ να μην επιβάλει αυστηρές κυρώσεις. Η σχέση Τουρκίας – ΕΕ είναι σημαντική για πολλούς λόγους, αλλά η ΕΕ δεν μπορεί να ξεχνά ότι η Ελλάδα είναι μέλος της. Η Κύπρος είναι μέλος της. Τα συμφέροντα και οι ανησυχίες για την ασφάλεια των μελών αυτών πρέπει να αντικατοπτρίζονται στις σχέσεις της Ενωσης με την Αγκυρα.

Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας επιβλέπει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ποια στάση θα περιμένατε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέναντι στην Τουρκία, και σε σχέση με τη συμπεριφορά της στην ανατολική Μεσόγειο, ώστε να την αξιολογήσετε θετικά;

Περιμένω ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μπλίνκεν θα είναι ξεκάθαρος στις σχέσεις του με την Τουρκία όπως δεσμεύτηκε σε μένα κατά τη διάρκεια της ακρόασης για την επικύρωση του διορισμού του τον Ιανουάριο. Εχουμε σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την κατοχή των S400 από την Τουρκία. Εχουμε σοβαρές ανησυχίες για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό της. Εχουμε σοβαρές ανησυχίες για την επιθετικότητά της στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς σχετίζεται με τους στενούς μας εταίρους, Ελλάδα και Κύπρο. Εχουμε σοβαρές ανησυχίες για την υποστήριξή της προς το αυταρχικό καθεστώς στο Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του περασμένου έτους για το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν έχει καταστήσει σαφές μέσω της συμπεριφοράς της ότι είναι πρόθυμη να παραβιάσει διεθνείς κανόνες και υποχρεώσεις έναντι συνθηκών. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ πρέπει να το λάβουν αυτό υπόψη στις συναλλαγές τους με την Αγκυρα.

Εχετε βαθιά γνώση των ελληνοτουρκικών και παρακολουθήσατε την κλιμάκωση των εντάσεων τελευταίως. Εκτιμάτε ότι Αθήνα και Αγκυρα μπορούν να προχωρήσουν στην αντιμετώπιση των μακροχρόνιων διαφορών τους;

Σίγουρα το ελπίζω και πιστεύω ότι αυτή είναι και η ελπίδα των φίλων μου στην Αθήνα. Μια δημοκρατική, ειρηνική, εποικοδομητική Τουρκία είναι απαραίτητη για τη σταθερότητα και την ευημερία στην περιοχή. Είναι δύσκολο να δούμε πώς μπορεί να σημειωθεί πρόοδος με τον Ερντογάν ως πρόεδρο, αλλά είμαι αισιόδοξος και ελπίζω ότι θα δούμε πρόοδο στη σχέση των δύο χωρών στο μέλλον.

Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για το Κυπριακό; Αθήνα και Λευκωσία έχουν διαφορετική θέση από την Αγκυρα, η οποία επιζητά λύση δύο κρατών και όχι δικοινοτική ομοσπονδία που αποτελεί τη βάση των διαπραγματεύσεων πάνω από 40 χρόνια.

Μια λύση δύο κρατών είναι απαράδεκτη και ελπίζω ότι τα Ηνωμένα Εθνη και άλλοι εγγυητές δεν θα το επιτρέψουν να αποτελέσει τη βάση για συζήτηση. Η βάση για συζήτηση πρέπει να είναι μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Ενώ η πολιτική ηγεσία μπορεί να άλλαξε πρόσφατα στον βορρά, εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στο νησί θέλουν αυτό το αποτέλεσμα και θα μπορούσαν να το επιτύχουν αν η Αγκυρα τους άφηνε να διαπραγματευτούν χωρίς παρέμβαση.