Τουρκία: Η φίμωση των κομμάτων της αντιπολίτευσης και η μάχη τους να ακουστούν

Ο Σελτσούκ Οζντάγκ ήταν καθ’ οδόν για τις προσευχές της Παρασκευής, όταν τον συνάντησε έξω από την πόρτα του σπιτιού του μια ομάδα ανδρών με κοντάρια στα χέρια και ένα όπλο.

Ο πρώην βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, τώρα ανώτερο στέλεχος σε ένα νεοσυσταθέν κόμμα, ξυλοκοπήθηκε βάναυσα, αποκομίζοντας ένα σπασμένο χέρι και ένα τραύμα στο κεφάλι που χρειάστηκε 17 ράμματα. Ο Οζντάγκ υποψιάζεται ότι οι δράστες της επίθεσης τον περασμένο μήνα είχαν δεσμούς με τους ακροδεξιούς κυβερνητικούς εταίρους του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) – με τους οποίους είχε λεκτική αντιπαράθεση τις ημέρες πριν από την επίθεση.

Το MHP αρνήθηκε αυτόν τον ισχυρισμό. Ωστόσο, ο 62χρονος Οζντάγκ λέει ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός της Τουρκίας φοβάται τη νέο πολιτικό σχηματισμό του, ο οποίος στοχεύει στους απογοητευμένους υποστηρικτές του Ερντογάν. «Η σημερινή κυβέρνηση είναι απελπισμένη», είπε στους Financial Times. «Αυτοί οι άνθρωποι φοβούνται τη δημοκρατία, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία».

Ωμές προκλήσεις

Η βία εναντίον του Οζντάγκ είναι ένα ωμό παράδειγμα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι δύο νεότεροι αντιπολιτευτικοί σχηματισμοί της Τουρκίας ένα χρόνο μετά την ίδρυση τους ύστερα από το χάσμα που δημιουργήθηκε στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν.

Ο Οζντάκ είναι αναπληρωτής επικεφαλής του δεξιού συντηρητικού κόμματος Γκέλετσεκ (Future) που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 από τον πρώην πρωθυπουργό του προέδρου Ερντογάν, Αχμέτ Νταβούτογλου, καθώς το AKP υπέστη μια άνευ προηγουμένου διάσπαση.

Ένα δεύτερο αποσχιστικό κίνημα, το κόμμα Nτέβα (Remedy), ιδρύθηκε από τον πρώην οικονομικό γκουρού του Ερντογάν, Αλί Μπαμπατζάν, τον Μάρτιο του περασμένου έτους με σκοπό να κερδίσει έναν ευρύ συνασπισμό ψηφοφόρων από αριστερά και δεξιά.

Όταν ιδρύθηκαν τα δύο κόμματα, οι αναλυτές υποστήριξαν ότι είχαν τη δυνατότητα να αποτελέσουν απειλή για τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος έχει κυβερνήσει για σχεδόν δύο δεκαετίες, αλλά η στήριξη προς το κόμμα του ΑΚΡ είχε διαβρωθεί από τα υψηλά του 2011.

Έναν χρόνο μετά, κανένα δεν έχει φτάσει στο επίπεδο δημοτικότητας που φοβούνταν ορισμένοι αξιωματούχοι του κυβερνώντος κόμματος, με αμφότερα να συγκεντρώνουν κατά μέσο όρο 2 ή 3%.

«Αυτό που κάνουν το κάνουν ενάντια σε όλα τα προγνωστικά» δήλωσε ο Σελίμ Σαζάκ, επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Bilkent της Άγκυρας. «Είναι πραγματικά δύσκολο να πολιτευτείς και να προσεγγίσεις τους ψηφοφόρους όταν οι άνθρωποι σου επιτίθενται και σε ξυλοκοπούν».

Τα δύο νεαρά κόμματα – και τα δύο θα λάβουν άδεια τους επόμενους μήνες για να συμμετάσχουν στις εκλογές – έχουν αναμφίβολα εκνευρίσει τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος έχει αναζητήσει πληθώρα τρόπων για να αποτρέψει τους πρώην συμμάχους του.

Στελέχη από το κόμμα Γκέλετσεκ του Νταβούτογλου λένε ότι υποψήφια μέλη, πολλά από τα οποία προέρχονται από τις τάξεις του AKP, έχουν απειληθεί ότι θα χάσουν τις θέσεις τους σε δημόσιους οργανισμούς ή ότι δεν θα ανανεωθούν επιχειρηματικές συμβάσεις, εφόσον αλλάξουν στρατόπεδο. Πέρυσι, ένα πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό έκλεισε με προεδρικό διάταγμα.

«Μπλακάουτ» από φιλοκυβερνητικά μέσα

Ο Μεχμέτ Εμίν Εκμέν, αντιπρόεδρος του κόμματος Ντέβα του Μπαμπατζάν, δήλωσε ότι υπήρξε «μπλακάουτ» στις ειδήσεις σχετικά με το κόμμα στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης και μεταξύ των πολιτικών του κυβερνώντος κόμματος. «Μιλούν σαν να μην υπάρχει κόμμα που ονομάζεται Ντέβα και κανένα πρόσωπο που λέγεται Αλί Μπαμπατζάν», είπε.

Η πανδημία του κορωνοϊού και οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί έχουν παρουσιάσει ένα απροσδόκητο εμπόδιο για τα κόμματα που θέλουν να κάνουν εκστρατεία από σπίτι σε σπίτι για να παρακάμψουν το εμπάργκο των μέσων ενημέρωσης. Ένα άλλο ζήτημα είναι η χρηματοδότηση. «Όλοι μας πληρώνουμε τα δικά μας έξοδα», δήλωσε ο Κανί Τορούν, γενικός γραμματέας του κόμματος Γκέλετσεκ.

Οι αναλυτές είναι διχασμένοι όσον αφορά τις προοπτικές των κομμάτων. Ο Σαζάκ πιστεύει ότι ο Νταβούτογλου – ο οποίος έχει εκπλήξει ορισμένους παρατηρητές με τις λεκτικές επιθέσεις εναντίον του Ερντογάν – αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τον πρώην σύμμαχό του. «Παρά τον θόρυβο για τον Μπαμπατζάν, το κόμμα του φαίνεται να έχει ξεθωριάσει», είπε ο Σαζά. «Είναι ο Νταβούτογλου που κάνει βήματα. Θα πάρει 10-15%; Πιθανώς όχι. Αλλά θα μπορούσε να πάρει ένα σταθερό 5%», είπε. «Αυτό θα μπορούσε να του επιτρέψει να διαμορφώσει τις εξελίξεις».

Ο Οζέρ Σενκάρ, επικεφαλής της εταιρείας δημοσκοπήσεων Metropoll, έχει την αντίθετη άποψη. Τα οικονομικά δεινά της Τουρκίας κάνουν τον Μπαμπατζάν – ο οποίος διοικούσε την τουρκική οικονομία σε μια περίοδο υψηλής ανάπτυξης και αυξανόμενης ευημερίας – μια πιο πιθανή εκλογική απειλή, είπε, υποστηρίζοντας ότι έχει τη δυνατότητα να κερδίσει ένα ευρύ φάσμα ψηφοφόρων.

Ωστόσο, ο Σενκάρ πιστεύει ότι ο προσεκτικός, ήπιων τόνων πρώην υπουργός πρέπει να ενστερνιστεί την επιθυμία του κοινού για έναν ισχυρό ηγέτη και να προβληματιστεί περισσότερο για τα δικά του λάθη κατά τη διάρκεια της πολυετούς θητείας του στο AKP. «Πρέπει να κάνει κάποια αυτοκριτική ενώπιων των πολιτών και να ομολογήσει τις αμαρτίες του», είπε ο Σενκάρ.

Τι γίνεται με τις δημοσκοπήσεις

Στελέχη και από τα δύο κόμματα υποστηρίζουν ότι οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις δεν αντικατοπτρίζουν την πλήρη δυναμική τους. Ο Εκμέν εκτιμά ότι περίπου το 50% της χώρας εξακολουθεί να «μην γνωρίζει» την ύπαρξη του κόμματος Ντέβα. Η αύξηση αυτού του αριθμού «θα πάρει χρόνο», σημείωσε.

Ακόμη και η αποχώρηση ενός μικρού αριθμού ψηφοφόρων από το ΑΚΡ στις επόμενες εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για το 2023, θα μπορούσε να δημιουργήσει πονοκέφαλο για τον Ερντογάν, ο οποίος πρέπει να λάβει τουλάχιστον το 50% των ψήφων. Κέρδισε τις εκλογές του 2018 με 52,6% και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι υπάρχει ένα αυξανόμενο τμήμα αναποφάσιστων ψηφοφόρων του AKP.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα δύο νέα κόμματα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη αντιπολίτευση, σύμφωνα με την Σερέν Σελβίν Κορκμάζ, επικεφαλής της δεξαμένης σκέψης IstanPol. «Δεν είναι εύκολο για έναν συντηρητικό ψηφοφόρο να ψηφίσει το κοσμικό, φιλοαριστερό) CHP, αλλά μπορεί να ψηφίσει τον Μπαμπατζάν ή τον Νταβούτογλου επειδή είναι παιδιά της δικής τους γειτονιάς», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι η εμφάνισή τους είχε ενθαρρύνει άλλους επικριτές του Ερντογάν να μιλήσουν.

Ο Οζντάγκ, ο οποίος εξακολουθεί να αναρρώνει από την επίθεση, υπογράμμισε ότι αυτός και το κόμμα του δεν θα αποθαρρυνθούν από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. «Υπάρχει μια έκφραση στα τουρκικά: Ανεξάρτητα από το πόσο ψηλό είναι το βουνό, το μονοπάτι θα οδηγήσει στην κορυφή», είπε.

«Παρά όλα τα εμπόδια, όλες τις επιθέσεις, θα συνεχίσουμε».