Το Κράτος Δικαίου, η Δημοκρατία και ο Δημήτρης Κουφοντίνας

Από εχθές ο επί μέρες -επικίνδυνα πολλές- απεργός πείνας Δημήτρης Κουφοντίνας, προχώρησε και σε απεργία δίψας. Ο Δημήτρης Κουφοντίνας, καταδικασμένος για την δράση του ως ηγετικό μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης 17Ν, διεκδικεί τα απολύτως νόμιμα δικαιώματά του. Ο Δημήτρης Κουφοντίνας στο παρελθόν λοιδορήθηκε για τις νόμιμες άδειες εξόδου του, ενώ τώρα μεταφέρθηκε εν μία νυκτί στις φυλακές υψίστης ασφαλείας στο Δομοκό, οπότε και υπήρξε η αιτία να ξεκινήσει την απεργία πείνας.

Οι φυλακές Γ’ τύπου, όπως αυτή του Δομοκού, είχαν σηκώσει θύελλα αντιδράσεων από τον προοδευτικό χώρο, καθώς, εγκαταλείποντας κάθε έννοια σωφρονιστικού χαρακτήρα που θεωρητικά υπερασπίζονται τα σύγχρονα κράτη, αυτές οι φυλακές περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τα δικαιώματα των κρατουμένων, κυρίως αυτά που αφορούν τις άδειες εξόδου.

Οι άδειες εξόδου

Η πρώτη άδεια εξόδου δόθηκε στον Δημήτρη Κουφοντίνα το Νοέμβριο του 2017, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων, που όμως προσέκρουσαν στον τοίχο της δικαιοσύνης. Ο δε κατάδικος, όχι μόνο δεν προκάλεσε πρόβλημα κατά τις εξόδους του, αλλά χαρακτηριστικό είναι ότι επέστρεφε ακόμα και νωρίτερα από την προθεσμία λήξης.

Τότε έγινε ανοιχτά η πρώτη σύγκρουση γύρω από τον Δημήτρη Κουφοντίνα: Οι υπερασπιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου απέναντι σε όσους θεωρούσαν ότι ο Κουφοντίνας δεν πρέπει να λάβει ποτέ τα νόμιμα δικαιώματά του, όπως λαμβάνει και κάθε κρατούμενος.

Κοντά στον θάνατο και αντιδράσεις

Η κατάσταση της υγείας του Δημήτρη Κουφοντίνα έχει επιδεινωθεί ραγδαία και είναι γνωστό πως σε αυτό το σημείο της απεργίας πείνας, οι βλάβες που σημειώνονται στον οργανισμό, είναι μη αναστρέψιμες, πολλώ δε μάλλον σε συνάρτηση με την ηλικία του απεργού. 

Με το που ανακοινώθηκε ότι ο απεργός προχωράει και σε απεργία δίψας, αποφασισμένος να φτάσει μέχρι τέλους, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου απηύθυνε εκ νέου έκκληση προς την κυβέρνηση: “Η δημοκρατία θα πρέπει να επιβεβαιώσει ότι αναγνωρίζει ως ύψιστη αξία την ανθρώπινη ζωή, ακόμη και ενός ανθρώπου που την υποτίμησε ασυγχώρητα. Ο θάνατος απεργού πείνας θα είναι μια βαθιά πληγή για την ελληνική δημοκρατία. Ας πρυτανεύσει -επιτέλους- η λογική και το κράτος δικαίου”.

Υπέρ του Δημήτρη Κουφοντίνα στο ακριβώς ίδιο πνεύμα, αυτό της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, είναι και ο Αριστείδης Χατζής, καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου και μέλος της επιτροπής “Ελλάδα 2021”, που προετοιμάζει τον εορτασμό για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση.

Ο δε διάσημος σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς  απηύθυνε έκκληση προς τον ίδιο τον πρωθυπουργό, επικαλούμενος τις αρχές του ανθρωπισμού και επισημαίνοντας την υποχρέωση του Κυριάκου Μητσοτάκη απέναντι στο κράτος δικαίου. Ζητά να επιστρέψει ο απεργός πείνας στις φυλακές Κορυδαλλού.

Κυνισμός

“Ο Κουφοντίνας δεν είναι θύμα, θύμα είναι ο Αξαρλιάν και ο Μπακογιάννης”, απαντά η Γενική Γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής, Σοφία Νικολάου. Μάλιστα, χαρακτήρισε “εκβιασμό προς την Πολιτεία” την απεργία πείνας και διερωτήθηκε, περιμένοντας μάλλον μία αρνητική απάντηση, αν θα στήριζε ο κόσμος την απεργία πείνας των μελών της Χρυσής Αυγής. Αν ένας βιαστής ή δολοφόνος αποφασίσει να κάνει απεργία πείνας για να μεταφερθεί “στην φυλακή που εκείνος επιθυμεί”.

Με τη ζωή ενός ανθρώπου να κρέμεται από μία κλωστή, η κ. Νικολάου προσπάθησε να εκμηδενίσει τη σημασία των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας, ρίχνοντας το επιχείρημα σε ένα απλοϊκό επίπεδο: Ότι η απεργία πείνας γίνεται για να διαλέξει ο Κουφοντίνας τη φυλακή που επιθυμεί.

Ωστόσο, η κατάσταση είναι παταγωδώς διαφορετική. Το πρόβλημα με τις φυλακές τύπου Γ’ είναι η αφαίρεση των δικαιωμάτων των κρατουμένων -οι οποίοι, ας επισημανθεί σε περίπτωση που το ξεχνά κανείς, παραμένουν άνθρωποι. Η στέρηση της νόμιμης άδειας εξόδου και η καταπάτηση κάθε έννοιας σωφρονιστικού χαρακτήρα, μετατρέποντας τη φυλάκιση σε εκδίκηση, αντιβαίνοντας κάθε αρχή του κράτους δικαίου.

Αλλά για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, δεν υπάρχουν διλήμματα.

Απαντώντας στα ψευτοδιλήμματα

Το προφανές ζήτημα με τα δικαιώματα είναι ότι αν τα στηρίζεις, τα στηρίζεις για όλους. Έτσι, σε περίπτωση που κάποιος ναζί στερούνταν τα δικαιώματά του, τότε σαφέστατα θα έπρεπε να ικανοποιηθούν τα δίκαια αιτήματά του. Αυτό δε σημαίνει ότι υπερασπιζόμαστε ούτε το ναζί,ούτε τον βιαστή, όπως αναρωτήθηκε η κ. Νικολάου. Για την ακρίβεια, είναι και οι δύο εχθροί μας, κόντρα σε κάθε μας αξία και σε κάθε έννοια ιδεολογική, ηθική που φέρει ο καθένας. Γιατί η κυρία Νικολάου έθεσε το ερώτημα απευθυνόμενη κυρίως -σχεδόν αποκλειστικά- στον προοδευτικό κόσμο που στηρίζει τα δικαιώματα του Δημήτρη Κουφοντίνα.

Δεν βρίσκω κανένα δίλημμα. Όταν διακυβεύεται η ανθρώπινη ζωή και τα κατοχυρωμένα δικαιώματα, δεν υπάρχουν διλήμματα. Λειτουργεί σαν ντόμινο, μετά, η ύβρις: Κανένας δε μένει αλώβητος από την καταπάτηση του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Είτε εντός, είτε εκτός της φυλακής. Οπότε διλήμματα δεν υπάρχουν όταν διακυβεύονται ζωές ανθρώπων, δεν είμαστε ούτε θεοί, ούτε και δήμιοι να αποφασίζουμε πότε και πώς πρέπει κάποιος να πεθάνει. Και στη χώρα μας η θανατική ποινή έχει καταργηθεί δεκαετίες τώρα.

Ωστόσο, αν κάτι έχει πάντοτε σημασία, αυτό είναι η ιστορική εμπειρία: Η Μάργκαρετ Θάτσερ άφησε τον Ιρλανδό Μπόμπι Σάντς να πεθάνει εξαθλιωμένος, έπειτα από μία μαζική απεργία πείνας κρατουμένων που τους αφαιρέθηκε η ιδιότητα του πολιτικού κρατούμενου. 

Ο Μπόμπι Σάντς έμεινε στην ιστορία με ευγενή χρώματα, αγωνιζόμενος για πλήρη ανεξαρτησία της Ιρλανδίας (δηλαδή και του Βόρειου τμήματός της). Η Μάργκαρετ Θάτσερ, πάλι, όχι και τόσο. Σίγουρα όχι από τους δεκάδες χιλιάδες συμπατριώτες της οι οποίοι γιόρτασαν, μακάβρια και μαζικότατα, την… κηδεία της.