Η ρετσινιά του ισαποστάκη

Στις μέρες μας το επικοινωνιακό περιβάλλον έχει καταστεί τόσο τοξικό, με απτή συνέπεια, όχι μονάχα να έχει δυσχεράνει τρομερά τη διάσωση της ευθυκρισίας μας, αλλά να την έχει κυριολεκτικά αναβαθμίσει σε άθλο του Ηρακλή. Φαντάσου το σπίτι σου κτισμένο στην καρδιά μιας επικοινωνιακής χωματερής κι εσένα μολαταύτα να βγαίνεις κάθε μεσημέρι στη βεράντα σου και να διατηρείς στο ακέραιο τις υγιεινές διατροφικές σου συνήθειες: όχι πολύ λάδι, καθόλου αλάτι, ένα ποτηράκι κρασί μάξιμουμ… Αργά ή γρήγορα, δύσκολα θα αποφύγεις τη ρετσινιά της διαστροφής.

Ολο και πιο συχνά, τελευταία, έχω την αίσθηση ότι ζούμε σε έναν ιδιότυπο postmodern Μεσοπόλεμο. Εάν ρίχναμε μια ματιά και τότε στις ναζιστικές και τις σοβιετικές αφίσες, θα διακρίναμε μια σκανδαλώδη ομοιότητα, στα όρια της διπολικής διαταραχής: ο Κακός – ο Αλλος, ο Απέναντι – όφειλε σώνει και καλά να είναι… εντελώς Κακός. Εβραίοι, Μπολσεβίκοι, Καπιταλιστές, Φασίστες, Τροτσκιστές… – όποιοι και αν ήταν οι Κακοί, έπρεπε να είναι αναγνωρίσιμοι, χωρίς δεύτερη σκέψη, σε οποιαδήποτε πινακοθήκη τεράτων. Επρεπε επίσης η εμφάνισή τους να προδίδει αμέσως τον ψυχολογικό τους… εκφυλισμό· η ασχήμια της μορφής να φανερώνει την ασχήμια της ψυχής.

Θα μου πείτε: άλλα τα μέτρα και τα σταθμά της κάθε εποχής. Με διαφορετική μεζούρα μετρούσαμε τον «εκφυλισμό» και την «κανονικότητα» το 1921 και με διαφορετική μεζούρα το 2021. Κατ’ αρχάς, δεν είμαι σίγουρος ότι έχει μεσολαβήσει ένας αιώνας… προόδου. Οι ομοφυλόφιλοι ήταν ευπρόσδεκτοι και στα κουβανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη δεκαετία του 1960, ενώ τον ίδιο καιρό, στην ασυγκρίτως πιο ανεκτική Μεγάλη Βρετανία, εάν ήσουν «αδερφή», μπορούσες κάλλιστα να βρεθείς από την παμπ στο αστυνομικό τμήμα (και όχι επειδή ήπιες παραπάνω). Ωστόσο, εκείνη που δείχνει πιο ανθεκτική στο πέρασμα του χρόνου, είναι η προκατάληψη ότι όποιος είναι σκάρτος πολιτικά -είναι Δεξιός, λόγου χάριν ή είναι Αριστερός ή whatever δεν είσαι εσύ – είναι και σκάρτος… παντού.

Οι διαχειριστές της επικοινωνιακής χωματερής, εκείνοι που εμπορεύονται και αναμοχλεύουν καθημερινά τα σκουπίδια προκειμένου να έρχεται πάντα το «φρέσκο πράμα» στην επιφάνεια, γνωρίζουν πως όποιο ελεεινό υποκείμενο δεν συμμερίζεται αυτόν τον ηθικολογικό μανιχαϊσμό (όποιο ελεεινό υποκείμενο, ακόμη χειρότερα, διαδίδει ότι δεν τον συμμερίζεται) είναι μακροπρόθεσμα και η υπ’ αριθμόν Μία απειλή για διαφυγόντα κέρδη, βάσει του διαχρονικής ισχύος αξιώματος: λιγότεροι ηλίθιοι ισούνται με λιγότερους πελάτες.

Αυτή είναι μια αλγεινή εξέλιξη. Οι διαχειριστές του επικοινωνιακού σκουπιδότοπου δεν σκοπεύουν επ’ ουδενί να την επιτρέψουν. Φροντίζουν από καιρού εις καιρόν να λοιδορούν τους ανεπιθύμητους αποστόλους της ευθυκρισίας  μαρκάροντάς τους με διάφορες ρετσινιές. Παλαιότερα, φερ’ ειπείν, βάφτισαν χλευαστικά ως εκπροσώπους του «ακραίου Κέντρου» όσους δεν ήθελαν να ταυτιστούν με τις ιδεολογικές εμμονές και την υποδόρια συνάφεια των δύο άκρων. Ο νεολογισμός είχε τα πλεονεκτήματά του, καθώς διαχώριζε οριστικά το «Κέντρο» από τη «μετριοπάθεια», αλλά είχε και τις αδυναμίες του: μπορεί μεν να ικανοποιούσε το άκρο της Αριστεράς, που τύχαινε να είναι και η νονά της συγκεκριμένης ρετσινιάς, αλλά άφηνε αδιάφορο το άκρο της Δεξιάς, που ποτέ δεν συγκινήθηκε από αρετές όπως η «μετριοπάθεια».

Μια πρόσφατη ρετσινιά ήρθε για να μείνει: «Ισαποστάκηδες». Υποδηλοί ότι το να μην ενστερνίζεσαι είτε την αριστερή είτε τη δεξιά εκδοχή της μισαλλοδοξίας είναι μια προσωπική σου αναπηρία, όταν δεν είναι ένας ιδιοτελής υπολογισμός σου προκειμένου να τα «έχεις καλά» με αμφότερους. Τι συμβουλεύω με τη σειρά μου τους «ισαποστάκηδες»; Εάν δεν μπορούν να αποστρέψουν το βλέμμα τους από την επικοινωνιακή χωματερή, ας περιορίσουν τουλάχιστον τα γεύματα στη βεράντα.