Ο ελληνικός πολιτισμός εμπνέει τους μεγάλους της μόδας

της Ντιάνας Καρτσαγκούλη

Λευκό φόρεμα από φίνο μετάξι και πτυχώσεις που δένει στον έναν ώμο με ένα εντυπωσιακό χρυσό κόσμημα. Αυτή είναι η επιτομή του «Grecian Chic» που αγαπήθηκε και φορέθηκε από τις ωραιότερες γυναίκες του κόσμου, ανάμεσά τους οι Γκρέις Κέλι, Γκρέτα Γκάρμπο, Μάρλεν Ντίτριχ, Αντζελίνα Τζολί, Μπιγιονσέ, Σαρλίζ Θέρον και Μάργκο Ρόμπι. Ο ελληνικός πολιτισμός έχει αποτελέσει άλλωστε έμπνευση για όλους τους σημαντικούς σχεδιαστές μόδας στον πλανήτη.

Ο μεγάλος Καρλ Λάγκερφελντ, λίγο πριν φύγει από τη ζωή, μας άφησε άφωνους όταν «έφερε» την αρχαία Ελλάδα στο παρισινό Grand Palais. Η κολεξιόν Chanel Cruise 2018 με θέμα «La Modernité de l’Antiquité» (ο μοντερνισμός της αρχαιότητας), ξεδιπλώθηκε ανάμεσα σε κίονες, τείχη και ελαιόδεντρα, σε ένα σκηνικό που έμοιαζε με αρχαία αγορά και μάλιστα με φόντο ένα ζωγραφισμένο αθηναϊκό ηλιοβασίλεμα. Σανδάλια σε διάφορα παιχνιδιάρικα χρώματα, με τακούνια που παρέπεμπαν σε κολόνες ιωνικού ρυθμού που έδεναν μέχρι λίγο πριν από το γόνατο, τουαλέτες σε γήινα χρώματα με πτυχώσεις, με χρυσές λεπτομέρειες, αλλά και σε αποχρώσεις του κόκκινου και του μαύρου (των ερυθρόμορφων και μελανόμορφων αγγείων), είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του στυλ που παρουσίασαν τα μοντέλα της Chanel στο ενθουσιασμένο κοινό.

Ο ίδιος ο σχεδιαστής, μιλώντας για το γιατί επέλεξε να αντλήσει έμπνευση από την Αρχαία Ελλάδα για τη συλλογή του, δήλωσε: «Τα κριτήρια της ομορφιάς της αρχαίας και μετά της κλασικής Ελλάδας παραμένουν επίκαιρα. Ποτέ δεν έχουν υπάρξει πιο όμορφες αναπαραστάσεις γυναικών. Ή πιο όμορφοι κίονες. Μάλιστα, ολόκληρη η Αναγέννηση βασίστηκε στην αρχαιότητα. Εχει να κάνει στην πραγματικότητα με τη νεότητα ολόκληρου του κόσμου σε όλη της τη δύναμη και τον αυθορμητισμό». Επίσης, εξήρε την απλότητα του «Grecian Chic» και την αγάπη των Αρχαίων Ελλήνων για το ανθρώπινο σώμα, το οποίο τα ρούχα είχαν ως στόχο να αναδεικνύουν και όχι να κρύβουν.

Η ίδια η Κοκό Σανέλ, ήδη το 1922, είχε σχεδιάσει ρούχα εμπνευσμένη από την Αρχαία Ελλάδα, αφού υπέγραψε τα κοστούμια για την παράσταση της «Αντιγόνης», μια συνεργασία του ελβετού συνθέτη Αρθουρ Χόνεγκερ και του πολυσχιδούς λογοτέχνη, εικαστικού και σκηνοθέτη Ζαν Κοκτό, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο «Théâtre de l’ Atelier» του Παρισιού σε σκηνικά με τη σφραγίδα του Πάμπλο Πικάσο, με Κρέοντα τον Αντονέν Αρτό.

Ακόμη πιο εντυπωσιακή από αυτή του Kαρλ Λάγκερφελντ υπήρξε η παρουσίαση της κολεξιόν των Dolce & Gabbana τον Ιούλιο του 2019 στον αρχαιοελληνικό, δωρικού ρυθμού ναό της Ομόνοιας που βρίσκεται στην Kοιλάδα των Ναών στην πόλη Αγκριτζέντο (Ακράγας) της Σικελίας. Οι σχεδιαστές προσπαθούσαν επί δύο χρόνια να πείσουν τις Αρχές να τους παραχωρήσουν τον χώρο, ο οποίος αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Το συγκεκριμένο fashion show Υψηλής Ραπτικής (Alta Moda), ήταν μια πραγματική ωδή στo αρχαιοελληνικό παρελθόν της Σικελίας. Κάθε φόρεμα έφερε το όνομα κάποιας μούσας ή θεότητας, ενώ κορυφαία στιγμή υπήρξε η εμφάνιση του top model Ελενα Κρίστενσεν, με ένα μαύρο φόρεμα από μεταξένιο τούλι και χρυσά μοτίβα σχεδιασμένα στο χέρι. Στο τέλος, τα 125 μοντέλα που συμμετείχαν στην παρουσίαση στάθηκαν στα σκαλιά του ναού, δημιουργώντας ένα φαντασμαγορικό θέαμα.

Παρότι όμως είναι η πιο θεαματική, αυτή δεν είναι η μοναδική φορά που οι δύο διάσημοι ιταλοί σχεδιαστές εμπνεύστηκαν από την αρχαιοελληνική ομορφιά. Η κολεξιόν Ανοιξη/Καλοκαίρι 2014 ήταν επίσης αφιερωμένη σε αρχαίους ναούς και θεότητες και ειδικά στην Αφροδίτη και στην Αρτεμη, προστάτιδες της ομορφιάς, του έρωτα και του κυνηγιού. Ο επίσης κορυφαίος ιταλικός οίκος Gucci είχε ζητήσει ως γνωστό πριν λίγα χρόνια από τις Ελληνικές Αρχές να του παραχωρήσουν τον Παρθενώνα με σκοπό να παρουσιάσει κολεξιόν του. Η επιθυμία αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Ο «έλληνας» Gaultier

Εχει ντυθεί με μπλουζάκι που ο ίδιος σχεδίασε και απεικονίζει την ελληνική σημαία, έχει φορέσει τη δική του εκδοχή της φουστανέλας, ενώ αποθεώνει την ελληνική κουλτούρα και τον τρόπο ζωής όπου βρεθεί και όπου σταθεί. «Είναι τιμή μου», είχε δηλώσει το 2017 όταν το Μουσείο Μπενάκη φιλοξένησε επίδειξη μόδας με δημιουργίες του εμπνευσμένες από την Ελλάδα, «γιατί η Ελλάδα αποτελεί κομμάτι της ζωής μου και αυτή η συλλογή είναι ο μόνος τρόπος να επιβραβεύσω την έμπνευση που το Μουσείο Μπενάκη και η Ελλάδα μού έχουν προσφέρει… Η Ελλάδα ανέκαθεν αποτελούσε έμπνευση για εμένα: το φως, ο ουρανός, τα νησιά, οι άνθρωποι».

Το εισιτήριο για την κολεξιόν που ονομαζόταν «Paris-Athens», κόστιζε χίλια ευρώ, έσοδα τα οποία ο σχεδιαστής δώρισε στο Μουσείο. Μερικές από τις δημιουργίες, οι οποίες εκτός από την Αρχαία, αντλούσαν έμπνευση και από τις εθνικές ενδυμασίες της νεότερης Ελλάδας και ιδιαίτερα από τις φουστανέλες, παρουσιάστηκαν από τις καλλίγραμμες Κατερίνα Λέχου, Βίκυ Καγιά και Ζέτα Δούκα. Ο φιλέλληνας γάλλος σχεδιαστής είχε επίσης δεχθεί πρόταση από το Ιδρυμα Μελίνα Μερκούρη να δημιουργήσει δύο κομμάτια εμπνευσμένα από τη μεγάλη ελληνίδα ηθοποιό και πολιτικό. Επέλεξε να σχεδιάσει τη δική του εκδοχή της κλασικής μαρινιέρας που αγαπούσε να φοράει η Μελίνα Μερκούρη και ακόμη ένα μπλουζάκι, τα έσοδα από τις πωλήσεις των οποίων επίσης χάρισε στο Ιδρυμα.

Οι Kαρυάτιδες και ο Dior

Τη μεταπολεμική Ελλάδα και τον Παρθενώνα επέλεξε το 1951 ο Κριστιάν Ντιόρ, έξι χρόνια πριν από τον πρόωρο θάνατό του το 1957 από καρδιακή προσβολή, για τη φωτογράφιση της τότε συλλογής του. Ο γάλλος σχεδιαστής αγάπησε τη χώρα μας μέσα από τις επισκέψεις του στη Μύκονο, ενώ εντυπωσιάστηκε και από τα ιδιαίτερα υφάσματα που βρήκε στο νησί, σε τέτοιο σημείο που να τα χρησιμοποιήσει για τα ρούχα των κολεξιόν του τη δεκαετία του ’50.

Η φωτογράφιση στην Ακρόπολη έμεινε στην ιστορία, ειδικά γιατί ήταν από τους πολύ λίγους οίκους που κατάφεραν να πάρουν έγκριση για τη χρήση του αρχαιολογικού χώρου (οι Gucci και Chanel δεν το κατόρθωσαν, παρά τις προσπάθειές τους). Κλασική είναι η φωτογραφία των μοντέλων του με τα εντυπωσιακά ρούχα κάτω από τις Καρυάτιδες στο Ερέχθειο, που τράβηξε ο διάσημος γαλλοελβετός φωτογράφος Ζαν-Πιερ Πεντραζινί για λογαριασμό του περιοδικού «Paris Match».

Σχεδόν 70 χρόνια αργότερα, ο διάσημος οίκος, με επικεφαλής πλέον τη Μαρία Γκράτσια Κιούρι, εμπνέεται και πάλι από την Ελλάδα και ειδικότερα από τις θεότητες της αρχαιότητας για τη συλλογή Ανοιξη/Καλοκαίρι 2020. Με έντονο φεμινιστικό κλίμα – η κολεξιόν ονομάστηκε «Τι θα γινόταν αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» (What if women ruled the world?) -,
οι θεές Αθηνά και Αρτεμις είχαν την τιμητική τους στο παρισινό Μουσείο Ροντέν όπου έγινε η παρουσίαση. «Θέλουμε να τιμήσουμε τη θεϊκή πλευρά των γυναικών και της δύναμής τους» είχε δηλώσει σχετικά η ιταλίδα σχεδιάστρια.

Από τη Madame Grès στη ZEUS+ΔIONE

Oίκοι που έχουν επίσης «τιμήσει» αρχαιοελληνικούς μύθους και μοτίβα για τις δημιουργίες τους είναι μεταξύ άλλων οι Valentino, Chloé, Madame Grès και φυσικά ZEUS+ΔIONE. Συγκεκριμένα, το 2017 ο σχεδιαστής Πιερπάολο Πιτσιόλι επέλεξε, για λογαριασμό του Valentino, να εμπνευστεί από συγκεκριμένους μύθους και θεές, δίνοντας μάλιστα το όνομά τους σε κάθε ρούχο (π.χ. Πανδώρα, Αθηνά, Πασιθέα, κ.ά.). Η Νατάσα Ράμσεϊ-Λεβί, η οποία έως τον περασμένο Δεκέμβριο σχεδίαζε για την Chloé, στόλισε το 2019 τις δικές της «Grecian Chic» δημιουργίες με πολύτιμους λίθους και τις συνδύασε με μεγάλα κολιέ από κοράλλια και κοχύλια – σημαντικά αξεσουάρ τα statement σκουλαρίκια και τα «gladiator» σανδάλια με χρυσές, ασημένιες και μπρονζέ λεπτομέρειες. Οσο για τη Madame Grès, που θεωρείται η διάδοχος της Μαντλέν Βιονέ ακριβώς γιατί και οι δύο αντλούσαν την έμπνευσή τους αποκλειστικά από την αρχαία Ελλάδα, προτού γίνει σχεδιάστρια ήθελε να γίνει γλύπτρια. «Για εμένα», είχε πει χαρακτηριστικά, «είναι το ίδιο να δουλεύω με ύφασμα ή με την πέτρα». Μάλιστα, οι δημιουργίες της το 2011 εκτέθηκαν στο Musée Bourdelle στο Παρίσι – με τίτλο «Madame Grès: Couture at Work» –
δίπλα στα γλυπτά του Αντουάν Μπουρντέλ, από τον οποίο το Μουσείο πήρε το όνομά του.

Φτιαγμένα στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο Αργος, στο Μέτσοβο, στην Αττική, στις Κυκλάδες και στην Κρήτη, με μετάξι από το Σουφλί, τα ρούχα του brand ZEUS+ΔIONE είναι «δωρικά», σε απλά γεωμετρικά σχέδια και καθαρές γραμμές – το τελευταίο διάστημα υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μάριου Σουάμπ. Πέρα από τη μυθολογία, έμπνευση για τη δημιουργία τους αποτελούν οι παραδόσεις της Ελλάδας και οι συμβολισμοί – το χαρακτηριστικό «Δ» παραπέμπει στην αρμονία, στη δημιουργικότητα και στην πνευματικότητα.

Το ελληνικό κόσμημα

Τέλος, όταν μιλάμε για «Grecian Chic», από τη συζήτηση δεν μπορούν να λείπουν τα κοσμήματα και δη των ιστορικών οίκων Zolotas και Lalaounis. Αρχαία και βυζαντινά σχέδια που φορέθηκαν από προσωπικότητες όπως η Καρολίνα του Μονακό και η σύζυγος του πρώην προέδρου της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, Αν-Αϊμόν, αλλά και από τις Μαρία Κάλλας, Τζάκι Κένεντι-Ωνάση, Ελίζαμπεθ Τέιλορ και την τελευταία αυτοκράτειρα του Ιράν, την πανέμορφη Φαράχ (Ντιμπά) Παχλαβί, χήρα του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί. Μάλιστα, είναι τέτοια η αξία τους για τον ελληνικό πολιτισμό, που ο οίκος Λαλαούνη έχει ιδρύσει και το Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη, όπου εκτίθενται τα πιο σπουδαία κομμάτια.