Το «ένοχο» κράτος

Μια από τις προτάσεις που νομίζω ότι θα πρέπει να έχω ακούσει τις περισσότερες φορές στη ζωή μου είναι το all time classic πλέον «α, φταίει το κράτος». Από το πιο σημαντικό μέχρι το πιο ασήμαντο γεγονός, από το πιο δημόσιο μέχρι το απολύτως προσωπικό, το απολύτως ιδιωτικό, πάντα ακούω ότι φταίει το κράτος. Η πολιτεία. Το σύστημα.

Πέφτει μια δυνατή βροχή, φταίει το κράτος. Εχει μεγάλη ουρά κάποιο ταμείο του Δημοσίου, φταίει το κράτος. Εχει ουρά το σουπερμάρκετ, φταίει το κράτος. Εχει μποτιλιάρισμα στους δρόμους, α, μα εννοείται, φταίει το κράτος. Πάντα φταίει το κράτος.

Και με την πανδημία το κράτος φταίει. Και με την κακοκαιρία «Μήδεια» το κράτος πάλι φταίει. Για όσα έγιναν και για όσα δεν έγιναν πάντα ο ένοχος είναι ένας και μοναδικός: το κράτος.

Ε, όχι βρε παιδί μου, δεν πάει έτσι. Δεν είναι δυνατόν πάντα, μα πάντα να φταίει το κράτος. Αυτή η περίεργη λέξη που, για να πούμε και την αλήθεια, την έννοιά της δεν μπορούμε να την καθορίσουμε πλήρως διότι περιβάλλεται από ένα πέπλο αοριστίας.

Γιατί τι σημαίνει τελικά «κράτος»; Κράτος δεν είμαστε και εμείς; Ολοι μας; Γιατί λοιπόν όταν κάποιος ρίχνει τις όποιες ευθύνες στο κράτος, σου δίνει την εντύπωση ότι με έναν πονηρό – για να μην πω κουτοπόνηρο – τρόπο εννοεί τους πάντες πλην του εαυτού του; Τότε δεν είναι και αυτός κράτος;

Νομίζω ότι μια τέτοια δήλωση, «το κράτος φταίει», όπως και μια άλλη απίστευτη πρόταση, το «όλοι οι πολιτικοί είναι τα ίδια», σήμερα είναι πραγματικά για γέλια, μην πω και για κλάματα. Μπορεί και για τα δύο. Παλαιομοδίτικες κουβέντες του καφενέ που δείχνουν αδυναμία εντοπισμού, θα έλεγα ακόμα, και του ίδιου του προβλήματος. Δεν είναι δυνατόν να διαμαρτυρόμαστε πάντα στο κενό. Δηλώνει προχειρότητα, τεμπελιά και αδυναμία ώριμης σκέψης. Ναι, το κράτος, η πολιτεία, το σύστημα, όπως θέλετε πείτε το, φταίει εκεί που φταίει. Φταίει στο ότι δεν έχει πατάξει ακόμη τον εφιάλτη της γραφειοκρατίας με αποτέλεσμα το πιο απλό, με μαθηματική ακρίβεια, να γίνεται όσο το δυνατόν πιο δύσκολα.

Φταίει στην καθυστέρηση της λήψης αποφάσεων ή στη λήψη άστοχων αποφάσεων που ενδεχομένως να πάρθηκαν υπό την πίεση του χρόνου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το δικαιολογώ.

Εκεί φταίει. Εκεί μαζί σας.

Ομως δεν φταίει το κράτος αν ο πολίτης δεν είχε φροντίσει να έχει στη διάθεσή του τα απαραίτητα εργαλεία για την αντιμετώπιση του κακού που ανά πάσα στιγμή μπορεί να μας βρει όπως είδαμε προσφάτως (και μάλιστα είχαμε προειδοποιηθεί για αυτό).

Δεν φταίει το κράτος αν ο πολίτης δεν είχε μεριμνήσει για το δικό του καλό, στο δικό του το σπίτι, σε περίπτωση, για παράδειγμα, μιας θεομηνίας την οποία γνώριζε ότι ερχόταν.

Δεν φταίει το κράτος αν δεν έχεις μπαταρία για τον φακό σου σε περίπτωση που το ρεύμα πέσει και πρέπει να τον χρησιμοποιήσεις. Και επίσης δεν φταίει το κράτος αν η θεά Τύχη αποφάσισε να ρίξει ένα δέντρο σε μια κολόνα της ΔΕΗ με αποτέλεσμα να κοπεί το ρεύμα.

Οχι. Ορισμένες φορές δεν φταίει κανένας πλην της κακιάς τύχης και ορισμένες φορές φταίει ακόμα και ο πολίτης, αυτή η κουκκίδα που αποτελεί μέλος του κράτους.

Και είτε το παραδέχεται είτε όχι, το σίγουρο είναι ότι τις περισσότερες φορές το ξέρει.

Αν όμως δεν το ξέρει, ποτέ δεν είναι αργά για να το μάθει.