ΗΠΑ : Οι κουρείς που προσπαθούν να πείσουν τους Αφροαμερικανούς να κάνουν το εμβόλιο

Στο Shop Spa, ένα κουρείο στο Χάιατσβιλ, μια πόλη λίγο έξω από την Ουάσινγκτον, ο Μάικ Μπράουν, ο 48χρονος ιδιοκτήτης, επιμελείται την κόμη των πελατών του. Οι περισσότεροι είναι Αφροαμερικανοί και προέρχονται από την κομητεία με τα περισσότερα κρούσματα κοροναϊού σε ολόκληρη την πολιτεία. Όμως στην πλειοψηφία τους δεν θέλουν να κάνουν το εμβόλιο.

Ο Μπράουν έχει ακούσει κάθε επιχείρημά τους. Παρά το γεγονός ότι οι Αφροαμερικανοί διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο να πεθάνουν από κοροναϊό σε σχέση με τους λευκούς Αμερικανούς (και εξαπλάσιο στην Ουάσινγκτον), έρευνα του Pew που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο διαπίστωσε ότι μόλις το 42% θέλει να εμβολιαστεί, σε σχέση με το 60% των λευκών και των Ισπανόφωνων και το 83% των Αμερικανών ασιατικής καταγωγής.

Όμως ο Μπράουν προωθεί με ζέση τα εμβόλια στους πελάτες του: «Αυτό που δεν ξέρουν πολλοί άνθρωποι, είναι ότι το εμβόλιο μελετάται εδώ και δεκαετίες», εξηγεί σε έναν δύσπιστο, παρουσία δημοσιογράφου του Economist. «Ο SARS, ο Έμπολα, όλοι αυτοί οι ιοί είναι αδερφάκια του κοροναϊού. Επομένως αυτό το εμβόλιο προκύπτει από αυτό». Φυσικά, αυτό δεν είναι απολύτως αληθές. Ο SARS είναι πράγματι κοροναϊός, ο Έμπολα όμως όχι.

Ένα αποτρόπαιο πείραμα και ένας αιώνας δυσπιστίας

Ο ίδιος ο Μπράουν κάποτε αμφισβητούσε την ασφάλεια του εμβολίου. Όπως και πολλοί άλλοι Αφροαμερικανοί, δεν εμπιστευόταν το ιατρικό κατεστημένο – και δεν είχε άδικο. Πίσω από τη διάχυτη επιφύλαξη των μαύρων των ΗΠΑ, κρύβεται ένα διαβόητο πείραμα: Η Μελέτη του Τάσκιγκι για την Αθεράπευτη Σύφιλη στον Νέγρο Άνδρα. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, η Εθνική Υπηρεσία Υγείας των ΗΠΑ αρνήθηκε τη θεραπεία σε εκατοντάδες μαύρους άνδρες που υπέφεραν από σύφιλη, επειδή οι επιστήμονες ήθελαν να δουν τι θα συνέβαινε στο σώμα τους, καθώς οι νόσος εξελισσόταν. Αν και πολλοί από αυτούς παρουσίασαν φρικτά συμπτώματα και έχασαν τη ζωή τους, η μελέτη συνεχίστηκε σχεδόν επί τριάντα χρόνια, ακόμη και αφότου η νόσος έγινε ιάσιμη μέσω της πενικιλίνης. Σταμάτησε μόνο όταν αποκαλύφθηκε η κακοποίηση των ασθενών, το 1972.

Όλα τα μαύρα παιδιά που μεγαλώνουν στις ΗΠΑ μαθαίνουν αυτή την ιστορία, που περνά από γενιά σε γενιά.

Αυτό ήταν το μόνο που σκεφτόταν και ο Μπράουν, όταν προσπαθούσε να αποφασίσει αν θα κάνει το εμβόλιο. Ακόμη κι εκείνοι που δεν γνωρίζουν τις λεπτομέρειες της μελέτης, ξέρουν ότι «κάτι πολύ κακό διαπράχθηκε εις βάρος αυτών των ανδρών, που παρουσιάστηκε ως κάτι καλό», όπως εξηγεί στον Economist ο Δρ. Στίβεν Τόμας, καθηγητής δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ. Επίσης, γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι που έκαναν όλο αυτό το κακό «φορούσαν λευκές ποδιές και στηθοσκόπια».

Δεν λείπουν και οι σύγχρονες αδικίες που εντείνουν τον φόνο. Οι Αφροαμερικανοί έχουν λιγότερες πιθανότητες να είναι ασφαλισμένη – πολλώ δε μάλλον να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Και έπειτα έχουν να αντιμετωπίσουν «τον καθημερινό ρατσισμό, που οι μαύροι βλέπουν με τα μάτια τους», όπως εξηγεί ο Τόμας. Μελέτες δείχνουν ότι οι μαύροι πολίτες αναγκάζονται να περιμένουν πολύ περισσότερο από τους λευκούς μετά από ένα ατύχημα, στα επείγοντα περιστατικά. Και οι γιατροί χορηγούν λιγότερα παυσίπονα στα μαύρα παιδιά σε σχέση με τα λευκά.

Οι άνδρες δεν ακούνε τους γιατρούς – ακούνε όμως τον κουρέα τους

Ένας συνάδελφος του Μπράουν, ο Γουάλας Γουίλσον, ζει σε μια πολύ φτωχή γειτονιά, όπου κατοικούν κυρίως μαύροι πολίτες, στα νοτιοανατολικά της Ουάσινγκτον. Ο 54χρονος Γουίλσον εξηγεί στον Economist γιατί τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι Αφροαμερικανοί δεν εμπιστεύονται τους γιατρούς. «Ξέρω ανθρώπους που έπεσαν από το κρεβάτι του νοσοκομείου και πέθαναν στο πάτωμα.. αυτό συμβαίνει συχνά στα νοσοκομεία μας. Ή μας δίνουν τα φάρμακα τρίτης κατηγορίας, ούτε πρώτης ούτε δεύτερης».

«Οπότε», συνεχίζει ο Γουίλσον, «τα αδέρφια σκέφτονται, φίλε, δεν θα ασχοληθώ με αυτούς τους γιατρούς. Θα πάω μέχρι την κάβα, φίλε, και θα πάρω ένα μπουκάλι. Και το ένα γίνεται δύο… διώχνουν τον πόνο της καθημερινότητας».

Η υγεία των μαύρων και η υγεία των λευκών στις ΗΠΑ, είναι δυο εντελώς ξεχωριστές υποθέσεις, εξαιτίας του ρατσισμού και της ανισότητας. Ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, οι μαύροι πολίτες είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας και ζουν λιγότερο. Στην Ουάσινγκτον, οι μαύροι πολίτες πεθαίνουν 17 χρόνια πριν από τους λευκούς, κατά μέσο όρο. Η κουλτούρα της δυσπιστίας συμβάλλει επίσης σε αυτή την απόκλιση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Οι μαύροι έχουν μικρότερες πιθανότητες από τους λευκούς να κάνουν εμβόλιο γρίπης και είναι πιο πιθανό να χρειαστεί να νοσηλευτούν για την ασθένεια.

Ο ρόλος των κουρέων

Επιπλέον, οι Αφροαμερικανοί έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο σε σχέση με τους συμπατριώτες τους οποιασδήποτε φυλετικής καταγωγής. Έτσι, ο Δρ. Τόμας και οι συνάδελφοί του αναζήτησαν νέους τρόπους να τους ενθαρρύνουν να φροντίσουν την υγεία τους: Μπορεί οι άνθρωποι να μην πηγαίνουν συχνά στον γιατρό – και σίγουρα να μην ζητούν τις συμβουλές τους – όμως μπορεί να δώσουν κάποια σημασία στο πρόσωπο που κόβει τα μαλλιά τους.

Ο Μπράουν είναι ένας από τους πολλούς κουρείς που στρατολόγησε ο Τόμας πριν από 11 χρόνια, για να ενθαρρύνει τους πελάτες του να κάνουν κολονοσκόπηση. «Σε εμπιστεύονται, ξέρουν ποιος είσαι, νιώθουν άνετα να σου μιλήσουν», λέει ο Μπράουν στον Economist. «Έτσι έχεις την ευθύνη να τους λες τα πράγματα όπως είναι. Δεν το παίρνω ελαφριά».

Ο Μπράουν παραδέχτηκε τον δισταγμό του για το εμβόλιο στον Τόμας, που τον ενθάρρυνε να κάνει την έρευνά του. αφού διάβασε για την επιδημιολογία του ιού και την επιστήμη του εμβολίου, ο Μπράουν συνειδητοποίησε ότι «μιλούσε δυνατά και λανθασμένα». Κανείς δεν θέλει να περάσει τέτοια μηνύματα στους πελάτες του.

Οι τακτικές του διαφέρουν ανάλογα με το άτομο. Σε άλλες περιπτώσεις γίνεται αυστηρός: Και τι θα γίνει αν κολλήσεις και δεν το καταλάβεις, τον μεταδώσεις στη γιαγιά σου και πεθάνει; «Όταν τους το λέω έτσι, ξαφνικά γίνονται πιο ήσυχοι», λέει ο ίδιος. Οι περισσότεροι πελάτες του είναι «πολύ σκληροί και σε θέση άμυνας». Όμως ξέρει ότι πρέπει να κάνει υπομονή. «Όταν θες να καλλιεργήσεις καλούς καρπούς, ο σπόρος δεν αναπτύσσεται σε μια νύχτα».

Πλέον, πολλοί πελάτες του έχουν αλλάξει γνώμη. Αρκετοί του λένε ότι δεν θέλουν να είναι οι πρώτοι που θα κάνουν το εμβόλιο, όμως «θα κάτσουν κι εκείνοι στην ουρά».

Ορισμένοι δεν πρόκειται ποτέ τους να πειστούν, τονίζει ο Μπράουν. Όμως είναι σίγουρος ότι μπορεί να επηρεάσει αρκετούς άλλους. Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του είναι και ο Γουίλσον. Παρά τη δυσπιστία του απέναντι στο εμβόλιο, τον Δεκέμβριο αποφάσισε να το κάνει. Στη διάρκεια των διαφωνιών του με τους πελάτες, ο Γουίλσον φρόντισε να τον τροφοδοτεί σταδιακά με πληροφορίες για τη λειτουργία του εμβολίου, εξηγώντας του ότι η ιλαρά και η πολυομελίτιδα είχαν εξαφανιστεί εξαιτίας των μαζικών εμβολιασμών.

«Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα παραδεχτεί ποτέ ότι εγώ τον έπεισα, όμως ξέρω ότι ο σπόρος φυτεύτηκε», λέει ο Μπράουν.

Ο Γουάλας αποφάσισε ότι θα κάνει το εμβόλιο για να προστατεύσει τους ηλικιωμένους γονείς του. Όπως λέει, τους αποφεύγει γιατί φοβάται μην τους κολλήσει, όμως του έχουν λείψει. Και τελικά, πείστηκε από τους εμβολιασμούς πρώην προέδρων της χώρας. «Αν είναι αρκετά καλό για εκείνους, είναι και για μένα», εξηγεί στον Economist.

Ο Μπράουν μένει έξω από τη λίστα των επιρροών που παραθέτει. Όμως είναι ευχαριστημένος που πέτυχε το επιθυμητό αποτέλεσμα.