Υπόθεση Κασόγκι : Ο Τζο Μπάιντεν πατά… reset στις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία

«Στη διπλωματία, όπως και στη φυσική, κάθε δράση έχει αντίδραση», γράφει ο διαπιστευμένος στον Λευκό Οίκο συντάκτης του CNN, Στίβεν Κόλινσον. Κι αυτό ακριβώς συμβαίνει τώρα στις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας.

Ειδικά για τον 35χρονο πρίγκιπα-διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν – που ήταν όχι απλά ευνοημένος, αλλά και προστατευόμενος του Αμερικανού πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην υπόθεση της φρικαλέας δολοφονίας του Σαουδάραβα δημοσιογράφου, Τζαμάλ Κασόγκι- ήλθε η ώρα της αλήθειας.

Η δημοσιοποίηση της αποχαρακτηρισμένης έκθεσης των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών για τη βάρβαρη δολοφονία του Κασόγκι, μέσα στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη, το 2018, τον βάζει ακριβώς εκεί όπου θεωρείτο ότι ήταν εξ αρχής: στο «κάδρο».

Παράλληλα, αποτελεί ένα τεστ αντοχής για τους στενούς δεσμούς δεκαετιών μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Ριάντ. Και, μάλιστα, σε μία κρίσιμη για τη Μέση Ανατολή συγκυρία…

Ανάμικτα μηνύματα

Ένα μήνα από την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων του, ο Τζο Μπάιντεν έχει ήδη στείλει πολλαπλά μηνύματα για την εφεξής πολιτική του στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Η τακτική του δείχνει να είναι «μαστίγιο και καρότο».

Δηλώνει έτοιμος να επαναφέρει τις ΗΠΑ στο τραπέζι των συνομιλίων για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, τρία χρόνια μετά την απόφαση Τραμπ να αποχωρήσει η Ουάσιγκτον από τη διεθνή συμφωνία JCPOA και να επιβληθούν αμερικανικές κυρώσεις στην Τεχεράνη.

Παρ΄όλα αυτά, μέσα στο τελευταίο 24ωρο, έστειλε σαφές μήνα στην ιρανική ηγεσία ότι δεν θα μείνει άπραγος απέναντι σε προσκλήσεις. Τα ξημερώματα της Παρασκευής, διέταξε αεροπορικά πλήγματα κατά φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών στην ανατολική Συρία, σε απάντηση των τελευταίων επιθέσεων κατά θέσεων αμερικανικών και συμμαχικών δυνάμεων στο γειτονικό Ιράκ.

Στο μεσοδιάστημα, ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου είχε ήδη αποσύρει την υποστήριξη των ΗΠΑ στις στρατιωτικές επιχειρήσεις που συνεχίζονται υπό το πρόσταγμα του Ριάντ, για έκτη συνεχή χρονιά, στην Υεμένη: τη φτωχότερη χώρα του αραβικού κόσμου, σημείο αναφοράς του χειρότερου σύγχρονου λιμού και θέατρο ενός «πολέμου δια αντιπροσώπων», όπου στο αντίπαλο στρατόπεδο βρίσκονται οι φιλοϊρανοί αντάρτες Χούθι.

Ο Μπάιντεν έβαλε, επίσης, στον «πάγο» συμβόλαια πώλησης όπλων στο Ριάντ. Στο αμερικανικό Κογκρέσο, εν τω μεταξύ, Δημοκρατικοί βουλευτές προωθούν προς ψήφιση νομοσχέδιο για «σημαντική μείωση της αμερικανικής βοήθειας στη Σαουδική Αραβία, μέχρι το αραβικό βασίλειο να αποδείξει ότι πραγματικά λογοδοτεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και πυρηνικά ζητήματα».

«Η πρόθεση του προέδρου, όπως και της κυβέρνησης, είναι ο επανακαθορισμός των σχέσεων με το Ριάντ», είχε προαναγγείλει ήδη η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζεν Ψάκι, δίνοντας το στίγμα του κλίματος στην πρώτη τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Τζο Μπάιντεν και τον Σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν. Όχι τυχαία, αυτή έγινε αργά το βράδυ της Πέμπτης, λίγες ώρες πριν από την δημοσιοποίησης της έκθεσης για τη δολοφονία Κασόγκι.

Αν και αμφότερες οι πλευρές χαρακτήρισαν την επικοινωνία των δύο ηγετών καλή και εποικοδομητική, το γεγονός ότι το τηλεφώνημα καθυστέρησε τόσο για να γίνει -πέρασε πάνω από ένας μήνας μετά την ορκωμοσία Μπάιντεν- λέει από μόνο του πολλά.

Η επόμενη ημέρα

«Πιστεύω ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να καταστήσει σαφές ότι βρισκόμαστε στην επόμενη ημέρα της προεδρίας Τραμπ», εκτιμά ο Ντένις Ρος, βετεράνος διπλωμάτης, με μακρά θητεία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, κυρίως σε πόστα στη Μέση Ανατολή.

«Είναι, εξάλλου, δύσκολο να φανταστεί κανείς οποιοδήποτε περιφερειακό ζήτημα στην περιοχή, όπου δεν κρίνεται σημαντική η συνεργασία και η υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας», επισημαίνει. «Ωστόσο, πρέπει να χαραχθούν σαφείς κόκκινες γραμμές, ώστε να μετριαστούν εφεξής οι συμπεριφορές του Ριάντ που ξεπερνούν τα όρια».

Ορισμένοι αναλυτές μιλούν για εξ αντανακλάσεως «δώρο» στο σιιτικό Ιράν. Άλλοι μιλούν για το ενδεχόμενο η δημοσιοποίηση της έκθεσης Κασόγκι να αποσκοπεί σε εξαναγκασμό του γηραιού  βασιλιά Σαλμάν (είναι πια 85 ετών) να εγκαταλείψει τον «εκλεκτό» γιό του και να διορίσει άλλον, πιο αρεστό στη Δύση ως διάδοχό του.

«Δεν θεωρώ πάντως ότι ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα βρίσκεται στο διπλωματικό “κολαστήριο» της νέας αμερικανικής κυβέρνησης», εκτιμά ο Ρόμπερτ Σάτλοφ, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ουάσινγκτον για την Πολιτική στην Εγγύς Ανατολή.

Θα πρέπει να δούμε, υπογραμμίζει, «τα βήματα που θα γίνουν και θα καθορίσουν, αφενός τα νέα όρια» στις διμερείς σχέσεις, «αφετέρου τι συνιστά τελικά “λογοδοσία”, όπως έχει ζητήσει ο Μπάιντεν, για τη δολοφονία Κασόγκι».

Προς το παρόν, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Δύναμης Ταχείας Επέμβασης της Σαουδικής Αραβίας – αρμόδια για την προστασία του μπιν Σαλμάν-, καθώς και του πρώην υπαρχηγού των υπηρεσιών πληροφοριών της χώρας, Άχμεντ αλ Ασίρι (ο οποίος είχε κατηγορηθεί από την Τουρκία ότι ήταν εκ των βασικών ενόχων για τη δολοφονία Κασόγκι, δικάστηκε αό τις σαουδαραβικές αρχές, αλλά τελικά αθωώθηκε).

«Εάν πράγματι ο Μπάιντεν δεν παραπέμψει το θέμα στον ΟΗΕ, εάν δεν πει δημόσια ότι δεν στηρίζει τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν για τη διαδοχή στον θρόνο και, αντί αυτών, παραμείνει στη γραμμή του προκατόχου του, του Ντόναλντ Τραμπ», γράφει σε ανάλυσή του στον ιστότοπο Middle East Eye o αρχισυντάκτης του, Ντέιβιντ Χερστ, «θα είναι για έναν και μοναδικό λόγο: το Ισραήλ».

«Με τις “Συμφωνίες του Αβραάμ”», εξηγεί – αναφερόμενος στις πρόσφατες, επί προεδρίας Τραμπ συμφωνίες εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και αραβικών κρατών (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν)-, «οι ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν τη αργή και μακρά αποχώρησή τους από τη Μέση Ανατολή… Η κορύφωση αυτής της επιχείρησης θα είναι η αναγνώριση του Ισραήλ από τη Σαουδική Αραβία».