Νέα αντιπαράθεση για τα έργα στην Ακρόπολη

Στις 2 Φεβρουαρίου 2021, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα πρόταση της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ) και του καθηγητή Μανόλη Κορρέ, για την αποκατάσταση της δυτικής προσπέλασης της Ακροπόλεως.

Όπως ανέφερε η ανακοίνωση του υπουργείου, «σκοπός της πρότασης είναι η βελτίωση της πρόσβασης στην Ακρόπολη, προκειμένου να αρθούν εσφαλμένες επεμβάσεις του παρελθόντος, να αναδειχθεί ο μνημειακός χαρακτήρας της πρόσβασης στον Ιερό Βράχο και να επιλυθούν τα θέματα διαχείρισης της κυκλοφορίας των επισκεπτών. Θα ακολουθήσει η σύνταξη ολοκληρωμένης μελέτης επί της εφαρμογής των επεμβάσεων αποκατάστασης».

Όπως υπενθυμίζει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, «η πρόσβαση στην Ακρόπολη και η κύρια είσοδος σε αυτήν κατά την αρχαϊκή εποχή ήταν στη δυτική πλευρά του ιερού Βράχου λόγω των ομαλότερων κλίσεων του εδάφους στην περιοχή αυτή. […] Πριν από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., με την αναδιοργάνωση των εορτής των Παναθηναίων, κατέστη αναγκαία η δημιουργία μιας ανετότερης πρόσβασης κατευθείαν από τα δυτικά για την διευκόλυνση της διακίνησης ενός μεγάλου πλήθους πιστών, αλλά και για τη μεταφορά των τεράστιων λίθων και ξύλων για την κατασκευή των ναών.»

» Έτσι κατασκευάστηκε μια αναβάθρα πλάτους 12 μ., η οποία κατά την κλασική εποχή διευρύνθηκε σχεδόν στο διπλάσιο. Τον 1ου αιώνα μ.Χ. η αναβάθρα, με μικρή αλλαγή κλίσης, μετασκευάσθηκε σε μαρμάρινη κλίμακα πλάτους 21.7μ (23μ. στο κάτω μέρος), της οποίας μεγάλα τμήματα αποκαλύφθηκαν μέσω των ανασκαφών, κυρίως από το 1835 έως το 1850. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, η κλίμακα αυτής της περιόδου περιείχε ένα ευρύ πλατύσκαλο τεσσάρων μέτρων σε όλο το πλάτος της, συνεχόμενο προς Β με το άνδηρο επί του οποίου στέκει το Βάθρο του Αγρίππα και προς Ν με έναν δρόμο ανερχόμενο από τα νότια και διερχόμενο μπροστά από τον πύργο της Αθηνάς Νίκης.»

» Από το ευρύ πλατύσκαλο έως τα Προπύλαια υπήρχαν 36 βαθμίδες και δύο στενά πλατύσκαλα, ένα τερματικό και ένα ενδιάμεσο, ενώ πριν από το μεγάλο πλατύσκαλο υπήρχε μια ακόμη κλίμακα με 26 βαθμίδες και προ αυτής ένα πλατύσκαλο τριών μέτρων. Τον 3ου αι. μ.Χ. ολόκληρος ο χώρος στα δυτικά των Προπυλαίων περιελήφθη σε οχύρωμα με δύο πύλες, μια στα δυτικά (πύλη Beulé) και μια κάτω από τον πύργο της Νίκης. Κατά τους Μέσους και Νεώτερους Χρόνους τα Προπύλαια και τα προ αυτών μέρη μεταμορφώθηκαν σε ένα πολυσύνθετο οχυρό»

Η πρόταση της ΕΣΜΑ

Η πρόταση της ΕΣΜΑ αποτυπώνει τη φιλοσοφία την οποία έχει υποστηρίξει κατ’ επανάληψη ο καθηγητής Μ. Κορρές, επιμένοντας ότι «η εκ μέρους του επισκέπτη ορθή πρόσληψη της μορφής και των λειτουργικών χαρακτηριστικών των αρχαίων μνημείων είναι στόχος υψηλός και αυτοτελής». Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται:

«1) όλα τα εσφαλμένα μέρη των παλαιότερων επεμβάσεων (τα οποία ήδη έχουν τεκμηριωθεί με σχέδια, φωτογραφίες και έγγραφες παρατηρήσεις) θα καθαιρεθούν και οι λίθοι τους θα χρησιμοποιηθούν στα επόμενα κατά τον πλέον αρμοστό τρόπο.

2) το μεγάλο πλατύσκαλο, του οποίου ικανό μέρος σώζεται, θα αποκατασταθεί σε όλη την έκτασή του.

3) η επιφάνεια του προς Β ανδήρου θα αποκατασταθεί (με διάστρωση σύμφωνη προς τα δοκιμασμένα πρότυπα) σε συνέχεια προς το πλατύσκαλο και με ελαφρά προς τα έξω κλίση τάξεως 1:80 έως 1:64.

4) η από τα νότια ανερχόμενη οδός θα αποκατασταθεί σε συνέχεια προς το πλατύσκαλο. Τούτο θα συνδυασθεί με την άρση ενός ακόμη σφάλματος των εργασιών του 1957. Την καθαίρεση μέρους της βάσης της παλαιάς περίφραξης, στα νότια του πύργου, το οποίο αποτελείται από μια έντεχνη σώρευση βράχων, μιμούμενη κυκλώπεια λιθοδομή και δη (κατά την αντίληψη κάποιων) τόσον επιτυχώς, ώστε να παραπλανά ακόμη και αρχαιολόγους.

5) το άνω μέρος της κλίμακας, περιέχον στο μέσον σειρά ελαφρώς κεκλιμένων πλατυσκάλων θα αποκατασταθεί στο σύνολό του, σύμφωνα προς την αρχαιολογική μαρτυρία.

6) το έσω της δυτικής πύλης πλατύσκαλο θα αποκατασταθεί στην κανονική στάθμη του και τα υποκάτω αυτού ξένα προς το μνημείο μάρμαρα της αναστυλώσεως του 1934 θα αφαιρεθούν. Τούτο θα καταστήσει ορατή την εκεί συνέχεια του μετώπου της αρχαϊκής αναβάθρας.

7) η κλίμακα έως το μεγάλο πλατύσκαλο θα αποκατασταθεί κατά το ήμισυ του πλάτους της περίπου, ώστε στο απομένον κενό να παραμένουν ορατά ικανά τμήματα των αναλημματικών τοίχων της αναβάθρας της αρχαϊκής εποχής και εκείνης της κλασικής εποχής, με τον μεταξύ αυτών αρχαϊκό βωμό.

8) η νυν νότια είσοδος θα καταργηθεί η θα συμπτυχθεί, ώστε να αποκατασταθεί η συνέχεια της λαξευτής επιφάνειας του τεμένους της Αφροδίτης και να αναδειχθεί ο οικείος ναός με κατάλληλη έκθεση του διακοσμημένου με περιστερές θριγκού του (ο οποίος τώρα περνά απαρατήρητος σε ασύχναστο μέρος στα νότια της δυτικής πύλης).

9) Με δεδομένη την παρουσία της δυτικής πύλης, η αύξηση της κυκλοφοριακής ικανότητας της μεγάλης κλίμακας εξαρτάται από την προσπελασιμότητα των δύο ευρύτερων πλατυσκάλων της από τη μόνη δυνατή κατεύθυνση, δηλαδή από τα νότια. Εξ αυτών το μεγάλο πλατύσκαλο θα γίνει καλύτερα προσπελάσιμο με την ενεργοποίηση της νότιας οδού.»

Η μελέτη που θα εκπονηθεί και θα παρουσιαστεί σε συνέδριο

Όπως πληροφορούμαστε από ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων «ο Γενικός Γραμματέας και πρόεδρος του ΚΑΣ κ. Γ. Διδασκάλου και ο Πρόεδρος της ΕΣΜΑ και μέλος του ΚΑΣ κ. Ε. Κορρές, διαβεβαίωσαν τους συμμετέχοντες ότι μετά τη συγκεκριμένη πρόταση της ΕΣΜΑ θα ακολουθήσει εκπόνηση μελέτης για την δυτική πρόσβαση της Ακρόπολης, η οποία θα παρουσιαστεί σε Διεθνές Συνέδριο για τις επεμβάσεις στην Ακρόπολη, το οποίο η ΕΣΜΑ δεσμεύεται να πραγματοποιήσει τον Σεπτέμβριο 2021.».

Σε αυτό το πλαίσιο η πρόεδρος του Συλλόγου, κ. Δέσποινα Κουτσούμπα, υπογράμμισε στη συνεδρίαση ότι «θεωρούμε επιβεβλημένο να μην θεωρούνται δεδομένες ούτε οι επεμβάσεις που έχουν ήδη γίνει. Θα πρέπει να μη συνεχιστεί η ονομαζόμενη «δεύτερη φάση» των έργων, που δεν είναι σαφές πώς και αν εγκρίθηκε, και να παρουσιαστούν ως σύνολο οι επεμβάσεις για την πρόσβαση στην Ακρόπολη στο επερχόμενο Διεθνές Συνέδριο, όπου θα κριθούν, θα συζητηθούν και οι τελικές αποφάσεις θα παρθούν αφού ωριμάσει αυτή η συζήτηση. Σε κάθε περίπτωση, εκφράζω την ευαρέσκεια για την δέσμευση αυτή, που ανταποκρίνεται στο αίτημα που είχε διατυπώσει ο ΣΕΑ και αναμένουμε ότι το Συνέδριο αυτό θα πρέπει να παρουσιαστούν και οι ως τώρα επεμβάσεις στις προσβάσεις, ως ενιαίο σύνολο, για να κριθούν και να αξιολογηθούν επιστημονικά. Δηλώνουμε την συμμετοχή του Συλλόγου σε κάθε βοήθεια τυχόν χρειαστεί για την διοργάνωση του συνεδρίου. Δεν κατανοούμε το λόγο που σήμερα θα παρθεί μια απόφαση του ΚΑΣ πάνω σε μια «πρόταση» και όχι Μελέτη. Να εκπονηθεί η μελέτη, να παρουσιαστεί, να συζητηθεί και να εισαχθεί στο ΚΑΣ μετά από όλη αυτή τη διαδικασία.»

Οι παρατηρήσεις αυτές έχουν να κάνουν και με τη συζήτηση και αντιπαράθεση που υπήρξε σε σχέση με τα έργα στην Ακρόπολη για τη διαμόρφωση «διαδρομών στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης για άτομα με δυσκολία στην κίνηση». Τότε αρκετοί είχαν υποστηρίξει ότι ένα από τα προβλήματα ήταν η γενικότητα που είχε η σχετική απόφαση και τον τρόπο που παρέπεμπε σε επόμενες μελέτες για την εξειδίκευση των σχετικών έργων.

Η φόρτιση γύρω από την Ακρόπολη

Γύρω από την Ακρόπολη που είναι το πιο γνωστό διεθνώς αρχαιοελληνικό μνημείο, ένα παγκόσμιας εμβέλειας πολιτιστικό σημείο αναφοράς και ταυτόχρονα το πιο προσοδοφόρο από τα μνημεία του υπουργείου Πολιτισμού, είναι εύλογο να υπάρχει μεγάλη φόρτιση. Αυτή αφορά τόσο τα ζητήματα που αφορούν την προσβασιμότητα στο μνημείο, όσο όμως και το πώς προσεγγίζεται. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα μνημείο όπου μπορεί κανείς να διακρίνει αλλεπάλληλα στρώματα ιστορίας, αλλεπάλληλες παρεμβάσεις και χρήσεις και όπου η επιλογή αποκατάστασης με αφετηρία μια ιστορική περίοδο μπορεί να σημαίνει ότι δεν θα αποτυπώνονται πλέον οι μεταγενέστερες ή οι προηγούμενες. Πάνω σε αυτό είναι που επικεντρώνονται οι κριτικές στην αντίληψη του καθηγητή Μανόλη Κορρέ για την κατά το δυνατό διευκόλυνση της πρόσληψης του μνημείου όσο πιο κοντά στο πώς ήταν, χωρίς κανείς να αμφισβητεί την τεράστια προσφορά του στη μελέτη και αποκατάσταση της Ακρόπολης.

Η «Έκκληση για τις παρεμβάσεις στην Ακρόπολη»

Σε αυτό το πλαίσιο δόθηκε στη δημοσιότητα πρόσφατα δημόσια έκκληση αρχαιολόγων και άλλων ειδικών που εκφράζουν τη διαφωνία τους με τα σε εξέλιξη έργα στην Ακρόπολη και με τις προτάσεις για τη Δυτική Πύλη, υποστηρίζοντας ότι οι παρεμβάσεις είναι «αντίθετες στις διεθνώς αναγνωρισμένες και θεσπισμένες αρχές διαχείρισης αρχαιοτήτων». Το κείμενο της έκκλησης έχει ως εξής:

ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Ακρόπολη: SOS

 Στα τέλη Οκτωβρίου 2020, αιφνιδιαστήκαμε από την είδηση ότι στην Ακρόπολη είχαν ήδη αρχίσει έργα εκτεταμένων διαστρώσεων από οπλισμένο σκυρόδεμα, ενώ παράλληλα η επίσημη ενημέρωση ήταν πως οι παρεμβάσεις αυτές γίνονται ώστε να εξυπηρετούνται άτομα με αναπηρία.

Διατυπώθηκαν αντιρρήσεις για το υλικό, την έκταση και το αισθητικό αποτέλεσμα της επέμβασης, καθώς θεωρήθηκε ότι ανταγωνίζονται και απαξιώνουν την αρχιτεκτονική και γλυπτική αξία των μνημείων καθώς και το περιεχόμενο του αρχαιολογικού χώρου. Επίσης, επικρίθηκαν το μη αναστρέψιμο της κατασκευής και η καταστροφή βράχου και αρχαίων καταλοίπων, ενώ εκφράστηκαν φόβοι ότι η εκτεταμένη χρήση σκυροδέματος, η διαμόρφωσή του και η υδροφοβική επίστρωση της επιφάνειάς του θα προκαλούσαν, μεταξύ άλλων, απρόβλεπτες μεταβολές στο σύστημα απορροής των ομβρίων υδάτων.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) απάντησε ότι η νέα παρέμβαση ήταν απαραίτητη, όχι μόνο για να εξυπηρετηθούν άτομα με αναπηρία, αλλά και για την μεταφορά όγκων μαρμάρου με βαρέα μηχανήματα, και δήλωσε ότι δεν θα άλλαζε η εικόνα του αρχαιολογικού χώρου.

Ο πρόεδρος, πάλι, της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ), καθηγητής Μανώλης Κορρές, δικαιολόγησε την πρώτη φάση των διαστρώσεων στην Ακρόπολη ως προοίμιο μεγαλύτερης επέμβασης: οικοδόμηση οριζόντιων δαπέδων σε διαφορετικές στάθμες (ταράτσες), προς αποκατάστασιν, κατά την κρίση του, της διαμόρφωσης του εδάφους του 5^ου αιώνα π. Χ., και της «ορθής θέασης» των μνημείων.

Διατυπώθηκε, τότε, η ένσταση ότι η εγκατάσταση των νέων αυτών οικοδομών και επεμβάσεων θα κατέλυε κάθε αίσθηση ιστορικής ενότητας και συνέχειας, επιβάλλοντας διαμορφώσεις για τις οποίες, αφ’ ενός, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, ενώ, αφ’ ετέρου, θα καθιστούσαν απρόσιτα τα πολύτιμα αρχαιολογικά τεκμήρια. Επισημάνθηκε, επίσης, ότι τόσο για τις τετελεσμένες, όσο και για τις μελλοντικές νέες κατασκευές, έχει αγνοηθεί το ελληνικό και το διεθνές νομικό και θεσμικό πλαίσιο.

Πλημμυρικά φαινόμενα στον αρχαιολογικό χώρο που ακολούθησαν τον Δεκέμβριο του 2020, ενίσχυσαν την αρνητική απήχηση που είχε διαμορφωθεί στην κοινή γνώμη για τις διαστρώσεις. Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι οι νέες διαστρώσεις δεν εξυπηρετούν, τελικά, τον αρχικό, βασικό σκοπό τους, δηλαδή την αυτόνομη κίνηση των ΑμεΑ. Θα περίμενε, κανείς, όλα αυτά να οδηγήσουν σε συζητήσεις, ζυμώσεις και συγκλίσεις για καλλίτερη διαχείριση των προβλημάτων. Αντιθέτως, όμως, στις 2 Φεβρουαρίου, κατατέθηκε αιφνιδιαστικά στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, πρόταση της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως για την «αποκατάσταση» της δυτικής προσπέλασης της Ακροπόλεως, που θα «επαναποδώσει», όπως δηλώνεται, «μνημειακότητα» και «αυθεντικότητα» στο Μνημείο και «θα επιλύσει θέματα διαχείρισης κυκλοφορίας των επισκεπτών». Αποτέλεσμα, η πρόταση εγκρίθηκε παμψηφεί ενώ, κανονικά, το ΚΑΣ  ψηφίζει πλήρεις και συγκροτημένες μελέτες, και όχι απλές προτάσεις. Επομένως, στην περίπτωση αυτή, επιβλήθηκε πρωθύστερη διαδικασία.

Συγκεκριμένα, το δελτίο τύπου του ΥΠΠΟΑ δηλώνει ότι θα κατασκευασθεί μαρμάρινη κλίμακα, κατά το πρότυπο της ρωμαϊκής του 2^ου μ. Χ. αιώνα, σε όλο το πλάτος των Προπυλαίων. Πρόκειται για μια κεκλιμένη βαθμιδωτή πλατεία που θα αρχίζει από την βάση της δυτικής πλαγιάς της Ακρόπολης και θα καταλήγει στα Προπύλαια, επιτρέποντας στους επισκέπτες να  διασχίσουν τις κιονοστοιχίες σε όλο το πλάτος τους για να εισέλθουν στα Προπύλαια και, τελικά, στην Ακρόπολη.

Όσον αφορά την υστερορρωμαϊκή πύλη Beulé στην βάση της δυτικής πρόσβασης, η διατύπωση του ΥΠΠΟΑ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο της καθαίρεσής της, για να αναστηλωθούν τα αρχιτεκτονικά της μέλη στην αρχική τους θέση, στο χορηγικό μνημείο του Νικία. Το νέο πνεύμα διαχείρισης των αρχαιοτήτων της Ακρόπολης, που διαγράφεται απειλητικό τους τελευταίους μήνες, καθώς αυθαίρετα χρίζει «αυθεντικές» και «ορθές» τις οικοδομικές παρεμβάσεις που θέλει να επιβάλει, δεν θα απέκλειε παρόμοιες, ακραίες επεμβάσεις.

Είναι βέβαιο ότι οι δομές αυτές θα αλλάξουν δραματικά την μορφή και το περιεχόμενο του Μνημείου της Ακρόπολης ως αρχαιολογικού τόπου, στην παγκόσμια συνείδηση.

Θα δημιουργήσουν, δε,  σοβαρότατα τεχνικά και λειτουργικά προβλήματα, καθώς

1. Ο φυσικός βράχος και τα αρχαία λείψανα θα καλυφθούν σε μεγάλη έκταση, από μια γιγαντιαία βαθμιδωτή επιφάνεια από νέο υλικό, με αποτέλεσμα να απαξιώνεται το φυσικό τοπίο και ο βράχος ως γεωλογικό μνημείο και φυσικό οχυρό. Επί πλέον, παραμένει ανεξήγητο γιατί στην δυτική προσπέλαση της Ακρόπολης, προκρίνεται ο 2^ος μ. Χ. αιώνας, ενώ στην κορυφή του βράχου, προκρίνεται, σύμφωνα με τις εξαγγελίες, ο 5^ος αιώνας π. Χ. Εκτός εάν επιβάλλονται συνυπάρξεις που προσπαθούν να οικοδομήσουν μια εικόνα «αρχαίου κλέους»!
2. Αρχαιότητες διαφόρων εποχών θα καταχωθούν και θα είναι απρόσιτες.
3. Η επίχωση σε ορισμένες θέσεις θα ξεπεράσει τα 3 μέτρα, ενώ για την στήριξη των βαθμίδων και την στερέωση της εκτεταμένης νέας κατασκευής θα χρειαστούν πυκνές, ογκώδεις θεμελιώσεις που θα εδράζονται στον βράχο και στις αρχαιότητες που θα καλυφθούν.
4. Η πρόσβαση στην Ακρόπολη δια μέσου των Προπυλαίων καθ’ όλο το πλάτος τους, θα επιβάλει τον συνωστισμό των επισκεπτών τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την έξοδο, και θα θέσει σε μεγάλο κίνδυνο την ασφάλεια του μνημείου. Είναι αναπόφευκτη, δε, η κατασκευή νέων πρόσθετων βαθμίδων (σκαλοπατιών) για να διευκολυνθεί η ανάβαση και η κάθοδος των επισκεπτών.
5. Το πρόβλημα της διακίνησης μεγάλου πλήθους επισκεπτών θα παραμείνει και, μάλιστα, θα αυξηθεί.

Με βάση τα παραπάνω

Εκφράζουμε την απόλυτη αντίθεσή μας στις διαδρομές που έχουν ήδη διαστρωθεί και σε όσες έχει εξαγγελθεί ότι θα γίνουν στην Ακρόπολη, καθώς και στην προτεινόμενη ανακατασκευή της ρωμαϊκής κλίμακας στην δυτική προσπέλαση του ιερού.

Τέτοιου είδους επεμβάσεις είναι αντίθετες στις διεθνώς αναγνωρισμένες και θεσπισμένες αρχές διαχείρισης αρχαιοτήτων, και δεν έχουν καμία σχέση με την έννοια της διατήρησης, συντήρησης και διαφύλαξης αρχαιοτήτων. Αντίθετα, ισοδυναμούν με υποβάθμιση, απόκρυψη και απαξίωση του μεγαλύτερου αρχαιολογικού και καλλιτεχνικού θησαυρού που έχει κληροδοτηθεί στη σύγχρονη Ελλάδα, στην οποία η ανθρωπότητα έχει εμπιστευθεί την διαφύλαξή του.

Ζητούμε να αρθούν τα βλαπτικά χαρακτηριστικά των διαστρώσεων που έχουν γίνει στην Ακρόπολη, να μην πραγματοποιηθούν τα έργα τα οποία έχουν εξαγγελθεί  για την κορυφή του βράχου και την δυτική πρόσβαση της Ακρόπολης, και να προγραμματισθούν επεμβάσεις που θα σέβονται το φυσικό τοπίο, την συνύπαρξη βράχου και αρχιτεκτονημάτων, για την βελτίωση της επισκεψιμότητας και της διακίνησης των ατόμων με αναπηρία, όσο και της εξυπηρέτησης των έργων. Η εξυπηρέτηση αυτών των αναγκών δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για αυθαίρετους σχεδιασμούς.

Ζητούμε να γίνει άμεσα οργάνωση διοικητικού μηχανισμού για τον έλεγχο της ροής των επισκεπτών, ούτως ώστε, κατά την μελέτη αυτών των επεμβάσεων, να είναι γνωστός εκ των προτέρων ο μέγιστος αριθμός επισκεπτών που θα εξυπηρετούνται.

Ζητούμε να συγκροτηθούν οι κατάλληλες διαδικασίες, ώστε να αναπτυχθούν ζυμώσεις και συγκλίσεις απόψεων, για να μην επιβάλλονται προσωποπαγείς θεωρήσεις.

Γενικότερα, επισημαίνουμε πως η πεποίθηση ότι κάποιος σήμερα μπορεί να «επαναποδώσει τα  χαρακτηριστικά και  τις αξίες» στην Ακρόπολη και να «συνεισφέρει απολύτως αποφασιστικά στην ορθή πρόσληψη» και  «αυθεντικότητα» του μνημείου, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη οδός.

Υπογραφές

Αλατζόγλου Γραμματική, Καθηγήτρια Φιλοσοφίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Αλεξοπούλου Αλέκα, Αρχιτέκτων, Ομότιμη Καθηγήτρια Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ.

Αληθεινός Δημήτρης, Ζωγράφος

Βαλαβάνη Νάντια, Συγγραφέας & Οικονομολόγος, πρώην Αν. Υπουργός & Βουλευτής

Βαρώτσος Κώστας, Γλύπτης, Καθηγητής τμήματος Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ.

Βέττας Απόστολος, Αρχιτέκτων Σκηνογράφος, Ομότιμος Καθηγητής Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ.

Βίττης Νίκος, Συνθέτης, Ειδικός Επιστήμων στον Συνήγορο του Πολίτη

Βλασσοπούλου Χριστίνα, Αρχαιολόγος στην Α’  ΕΠΚΑ το διάστημα  1987-2011

Δεκουλάκου Ιφιγένεια, Αρχαιολόγος, Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων

Δίγκα Κλεοπάτρα, Ζωγράφος και Σκηνογράφος

Ζαφειροπούλου Φωτεινή, Αρχαιολόγος, Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων

Ζέη Ελευθερία,  Ιστορικός, Επίκουρη καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Καββαδίας Γιώργος, Αρχαιολόγος, Προϊστάμενος του Τμήματος των Συλλογών Αγγείων και έργων Μικροτεχνίας και Μεταλλοτεχνίας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Καμπούρη Ευαγγελία, Αρχιτέκτων Μηχ., επίτιμη Προϊσταμένη Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων Μακεδονίας-Θράκης, ΥΠΠΟΑ

Κατζουράκης Κυριάκος, Ζωγράφος, Ομότιμος Καθηγητής  Σχολής Καλών Τεχνών – Α.Π.Θ.

Κάτια Γέρου, Ηθοποιός

Κατσαρός Βασίλης, Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.

Κονταράτος Γιάννης, Εικαστικός, Επίκουρος Καθηγητής, Α.Σ.Κ.Τ.

Κουκουλάς Γιάννης, Ιστορικός Τέχνης, Διδάκτωρ Α.Σ.Κ.Τ.

Λαζαρίδης Λάζαρος (Άρης), Αρχαιολόγος, Επιμελητής Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Πολιτισμού, 1979-88, Υπουργείο Παιδείας, 1995-2013, αποσπασμένος στα Πανεπιστήμια Αλ Άζχαρ και Χελουάν, Κάιρο, Αίγυπτος, 2002-06, και Ραμκαμχαίνγκ, Μπανγκόκ, Ταϊλάνδη, 2006-12

Λινάρδου Καλλιρρόη, Ιστορικός της Βυζαντινής Τέχνης, Επίκ​ουρη Καθηγήτρια, Α.Σ.Κ.Τ.

Μακροπούλου Δέσποινα, Αρχαιολόγος

Μαραγκού Μαρία, Κριτικός Τέχνης, Καλλιτεχνική Διευθύντρια Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης

Μπόμπου Πρωτοπαπά Ελένη, Αρχαιολόγος

Παπακωσταντίνου Λήδα, Καλλιτέχνις

Παπαφιλίππου Αιμιλία, Kαλλιτέχνις

Πεγιούδης Νίκος, Ιστορικός της Τέχνης, Πανεπιστημιακός υπότροφος, Α.Σ.Κ.Τ.

Πλιάτσικα Βασιλική, Επιμελήτρια Αρχαιοτήτων, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Πολίτης Νίκος, Σκηνογράφος

Σαμέλα Αντιγόνη, Ιστορικός της Ύστερης Αρχαιότητας

Σαριλάκη Βασιλίκα, Ιστορικός Τέχνης

Σκούρτης Άγγελος, Εικαστικός

Σοφία Δουκατά, συνταξιούχος Αρχαιολόγος ΥΠΠΟ

Στεφανίδης Μάνος, Ιστορικός Τέχνης, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΚΠΑ

Σωτηρίου Θανάσης, Ιστορικός Τέχνης ΥΠΠΟΑ

Τζαχίλη Ίρις, Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης, Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας

Τριάντη Αλίκη-Ισμήνη, επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων, πρώην Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Χαρβαλιάς Γιώργος, Καθηγητής, πρώην Πρύτανης Α.Σ.Κ.Τ.

Χατζηαργυρού Έρση, Γλύπτρια, Ζωγράφος