Ιράκ : Βιομηχανία λαθρεμπορίου φλαμίνγκο στα σύνορα με το Ιράν

«Μήπως ψάχνετε για φλαμίνγκο; Ελάτε στο σπίτι μου μετά τη 1 το βράδυ», ψιθυρίζει στους δημοσιογράφους του Guardian ο Μουσταφά Αχμέντ Αλί από το εσωτερικό του μικρού μαγαζιού του που δονείται ολόκληρο από τους ήχους πουλιών κάθε είδους. Είναι πωλητής πουλιών – άγριων και ήμερων – στην αγορά πτηνών της Αμάρα, στην επαρχία Μεϊσάν του Ιράκ, εδώ και πάνω από 30 χρόνια.

Το λαθρεμπόριο πτηνών είναι μια εξαιρετικά επικερδής επιχείρηση στην επαρχία Μεϊσάν, που βρίσκεται μεταξύ των ελών της Αχουάρ, που συγκαταλέγονται στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και στα σύνορα με το Ιράν. Έτσι, έχει μετατραπεί σε πρωτεύουσα της παράνομης διακίνησης πτηνών. Η περιοχή είναι φτωχή, κι έτσι το λαθρεμπόριο αποτελεί τη μοναδική σανίδα σωτηρίας για αμέτρητες οικογένειες.

Στο μικρό τούβλινο σπίτι του στα προάστια της Αμάρα, ο Αλί παραδέχεται ότι πουλά διάφορα είδη πτηνών, κυρίως σε πλούσιους Ιρακινούς ή άτομα από τις χώρες του Κόλπου. «Ταξιδεύουν μέχρι εδώ από χώρες όπως το Κουβέιτ, η Σαουδική Αραβία ή ακόμη και το Κατάρ», εξηγεί στους δημοσιογράφους του Guardian.

Στη στέγη του σπιτιού του, ανοίγει την πόρτα ενός μεγάλου κλουβιού, γεμάτου με ανήσυχα φλαμίνγκο. «Τα θέλουν για να στολίσουν τον κήπο τους ή για να τα βάλουν σε ιδιωτικούς ζωολογικούς κήπους. Εγώ προμηθεύω πολλούς Ιρακινούς αγοραστές».

«Πολλά φλαμίνγκο πεθαίνουν στο κλουβί μου, ειδικά το καλοκαίρι», παραδέχεται, προσθέτοντας: «Πουλάω από ένα έως 10 τέτοια πουλιά κάθε μήνα στη διάρκεια του χειμώνα, όταν υπάρχει και η μεγαλύτερη ζήτηση. Τα αγοράζουν και ζωντανά και νεκρά, επειδή κάποιοι άνθρωποι τα τρώνε».

Στη διάρκεια του χειμώνα, από τον Οκτώβριο μέχρι τον Φεβρουάριο, τα πτηνά μεταναστεύουν προς τα έλη του νότιου Ιράκ, όπου οι θερμοκρασίες είναι πιο ήπιες και η τροφή βρίσκεται σε αφθονία. Εκείνα που αιχμαλωτίζονται, στη συνέχεια πωλούνται έναντι 30-40.000 ιρακινών δηναρίων, δηλαδή περίπου για €17-€23.

Κρατώντας σφιχτά στα χέρια του ένα φλαμίνγκο, ο Αλί εξηγεί ότι η αστυνομία δεν αποτελεί απειλή για την επιχείρησή του, παρά το γεγονός ότι στην περιοχή είναι σε ισχύ διάταγμα που απαγορεύει το εμπόριο φλαμίγνκο. Όμως παραμένει επιφυλακτικός, συμπληρώνοντας: «Δεν φέρνω τα φλαμίνγκο στο κατάστημά μου. Δεν υπάρχει λόγος… οι άνθρωποι ξέρουν πού θα με βρουν, και αν όντως θέλουν να αγοράσουν, έρχονται στο σπίτι μου ή μπορώ να τους παραδώσω το πουλί απευθείας στο σπίτι τους».

Σύμφωνα με τον Σαμίρ Αμπούντ, επικεφαλής της υπηρεσίας περιβάλλοντος της Μεϊσάν, δεν υπάρχει νομοθεσία που να προστατεύει συγκεκριμένα τα φλαμίνγκο. Ωστόσο αρκετές διεθνείς συμφωνίες, που έχουν επικυρωθεί και από το Ιράκ, προστατεύουν τα αποδημητικά πτηνά και απαγορεύουν τη λαθροθηρία στα έλη. Όμως η εξουσία τους παραμένει περιορισμένη. Όπως εξηγεί ο Αμπούντ στον Guardian, «από τη στιγμή που οι περιοχές της λαθροθηρίας βρίσκονται στα σύνορα μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ, υπόκεινται στις αρμοδιότητες της συνοριοφυλακής, πράγμα που σημαίνει ότι η αστυνομική υπηρεσία μας είναι δύσκολο να ελέγξει την περιοχή ή να πραγματοποιήσει επιχειρήσεις σύλληψης».

Υπάρχει, ωστόσο, μια απαγόρευση της επαρχιακής κυβέρνησης για την πώληση των φλαμίνγκο στις αγορές. Το διάταγμα αρχικά εισήχθη μετά από εκστρατεία της κοινωνίας των πολιτών, υπό την ηγεσία του Αχμέντ Σαλέχ, γνωστού και ως Δρ. Χαμουντί, ενός διάσημου περιβαλλοντικού ακτιβιστή από την Αμάρα. Παρά τις επισφαλείς συνθήκες ζωής στην επαρχία, πολλοί κάτοικοι του Μεϊσάν είναι ευαισθητοποιημένοι γύρω από περιβαλλοντικά ζητήματα. Ως εκ τούτου, οι πωλητές είναι αναγκασμένοι να λειτουργούν πλέον με μεγαλύτερη διακριτικότητα.

Άλλος ένας άνδρας με το όνομα Αχμέντ Σαλέχ (πρόκειται για απλή συνωνυμία), πρόσφατα αγόρασε φλαμίνγκο για τον κήπο του. Ένα κιτς σιντριβάνι, με ροζ, μπλε και κόκκινες λάμπες, ρίχνει το φως του στα άγρια πτηνά. Ο αδερφός του του έφερε τα πουλιά δύο μέρες νωρίτερα.

«Όταν μου τα έφερε ήταν σε κακή κατάσταση, δεν μπορούσαν ούτε να σταθούν όρθια. Όμως όταν είδαν το σιντριβάνι, ένιωσαν καλύτερα και άρχισαν να τριγυρνούν. Έψαχνα για φλαμίνγκο εδώ και καιρό, κυρίως επειδή είναι ένα πανέμορφο πουλί για τον κήπο μου», εξηγεί ο Σαλέχ στον Guardian.

Τα φλαμίνγκο δεν μπορούν να δραπετεύσουν από τον κήπο του Σαλέχ, γιατί ο χώρος που έχουν στη διάθεσή τους δεν είναι αρκετός για να απογειωθούν. Μερικές φορές, οι λαθροθήρες ή οι ιδιοκτήτες των πτηνών κόβουν το κύριο φτέρωμά τους για να τα καταστήσουν ανίκανα προς πτήση.

Ο Αλί Αμπού Χουσέιν αγόρασε τρία φλαμίνγκο πριν από επτά χρόνια. «Τα φτερά τους δεν τα έκοψα ποτέ, κι όμως δεν έφυγαν. Νομίζω ότι κατά κάποιο τρόπο μετατράπηκαν σε εξημερωμένα κατοικίδια», εξηγεί, προσθέτοντας ότι τα πτηνά ήταν ελεύθερα να κινούνται σε ολόκληρη τη φάρμα του, στα προάστια της Αμάρα.

Ο Αλί, ο πωλητής πτηνών, αγοράζει τα φλαμίνγκο του από λαθροθήρες από τη Σιμπ, μια μεγάλη ελώδη περιοχή κοντά στα σύνορα με το Ιράν. Αρνήθηκε να μεταφέρει στο σημείο τους δημοσιογράφους του Guardian. «Οι άγνωστοι δεν επιτρέπεται να μπαίνουν στην περιοχή των λαθροκυνηγών», τους εξήγησε.

Ο Δρ. Χαμουντί γνωρίζει καλά την περιοχή. «Κάθε χρόνο, χιλιάδες πτηνά αιχμαλωτίζονται στα έλη. Ξέρω καλά τις περιοχές των λαθροθήρων, κι έτσι μερικές φορές δίνω πληροφορίες στην περιβαλλοντική αστυνομία, για να βοηθήσω στις επιχειρήσεις της. Αλλιώς δεν θα τα κατάφερναν», εξηγεί. Επιπλέον, αγοράζει συχνά πτηνά από τη μαύρη αγορά, με μόνο σκοπό την απελευθέρωσή τους. «Μέχρι στιγμής, έχω απελευθερώσει 17 φλαμίνγκο και άλλα ζώα σε αιχμαλωσία».

Ο Δρ. Χαμουντί δέχεται συχνά απειλές από τους λαθροθήρες. Όπως λέει: «Είναι ένοπλοι και όταν βλέπουν ότι παρακολουθώ τις κινήσεις τους, με απειλούν και με παροτρύνουν να μην επιστρέψω για να μη με σκοτώσουν».

Στην προσπάθειά τους να φτάσουν στη Σιμπ, οι δημοσιογράφοι του Guardian συνάντησαν τέσσερις ένοπλους λαθροθήρες. Ένας έφερε τσεκούρι, ενώ ένας άλλος κουνούσε νευρικά το όπλο του, δίνοντας διαταγές για άμεση αποχώρηση.

Τα έλη του Ιράκ είναι γνωστά ως κέντρο της αντίστασης κατά του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν, έχοντας έρθει σε αντιπαράθεση με τον στρατό του στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στη σύγκρουση που έμεινε στην ιστορία ως Μάχη των Ελών. Τα έλη στα ιρανικά σύνορα έχουν παραμείνει έκτοτε κέντρα ανομίας, όπου ανθούν «επιχειρήσεις» όπως η λαθροθηρία και το λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών.