Φανταστικός διάλογος με τον Καποδίστρια

-Εξοχώτατε κόμη, υπουργέ και κυβερνήτα,
Με μεγάλο δέος στέκομαι απέναντί σας, προκειμένου ευγενικά να σας ζητήσω,  εάν έχετε την καλοσύνη,  να μου απαντήσετε σε ορισμένα ερωτήματα που με απασχολούν εμένα προσωπικά αλλά και πολλούς άλλους απογόνους σας συνέλληνες…
-Παρακαλώ, πείτε μου.
-Αρχικά ήθελα να γνωρίζω κάποια βασικά πράγματα για την προσωπικότητα σας, εάν δεν γίνομαι αδιάκριτος…
– Δεν μου αρέσει να μιλώ για το πρόσωπό μου..
– Με συγχωρείτε…ούτε δύο λόγια για το βιογραφικό σας;
– Ας πούμε δυο λόγια. Κατάγομαι από ευγενή οικογένεια της Κέρκυρας, είχα την τύχη να ανατραφώ σε ένα υψηλού μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου περιβάλλον, με αξίες και αρχές. Το περιβάλλον αυτό ήταν περισσότερο ευρωπαϊκό, καθώς το νησί μας είχε την τύχη να μη γνωρίσει την κυριαρχία των Οθωμανών. Έχοντας και οικονομική άνεση, η οικογένειά μου μού εξασφάλισε τη δυνατότητα να σπουδάσω ιατρική στην Πάδοβα. Εκεί έγινα κοινωνός όχι μόνον της επιστήμης αλλά και των φιλοσοφικών και πολιτικών ρευμάτων της εποχής, που με ενδιέφεραν πάρα πολύ. Αυτό το ενδιαφέρον μου με οδήγησε στη συνέχεια στον χώρο της πολιτικής διπλωματίας. Πρέπει βέβαια να πω ότι όλο αυτό δεν ήταν άσχετο με το ενδιαφέρον μου για την κατάσταση και την τύχη της πατρίδας μου, τόσο της ιδιαίτερης όσο κυρίως της Ελλάδας, που στέναζε κάτω από τον οθωμανικό ζυγό και στερούνταν την ανεξαρτησία και την ελευθερία, που τα άλλα έθνη της Ευρώπης είχαν κατακτήσει μετά από τις γνωστές επαναστάσεις. Είχα έπισης γίνει κοινωνός, πέραν των εθνικών αιτημάτων, και των κοινωνικών, που συχνά συνδέονταν άρρηκτα μεταξύ τους. Εμένα, πάντως,  μου έτρωγε τα σωθικά ο καημός της Ελλάδας και δεν έφευγε από το νου μου η ιδέα πώς να βοηθήσω σε αυτή την υπόθεση. Πώς το ελληνικό έθνος θα αποκτήσει ανεξάρτητη και ελεύθερη κρατική υπόσταση.
– Βρεθήκατε, κατά έναν θαυμαστό τρόπο, στην αυλή του Τσάρου της Ρωσίας και υπηρετήσατε από την κορυφαία θέση,  αυτή του υπουργού εξωτερικών. Θέλετε να μου πείτε κάτι για αυτό το γεγονός, γι’ αυτή σας την εμπειρία;
– Ήταν μια μοναδική εμπειρία αλλά ήταν και πολύ δύσκολο για μένα,  έχοντας διαρκώς το νου μου στο ελληνικό ζήτημα. Έπρεπε παράλληλα με τα συμφέροντα της χώρας που υπηρετούσα να σκέφτομαι συνεχώς και τις συνέπειες κάθε εξέλιξης στη διεθνή σκηνή όσον αφορούσε την πολυαγαπημένη μου πατρίδα, την Ελλάδα. Ασκώντας διπλωματία ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις και ευρισκόμενος κυρίως ανάμεσα στον σεβαστό μου Τσάρο και τον ισχυρό Μέτερνιχ, ήταν εξόχως δύσκολο να βρίσκω ισορροπίες. Αυτό γινόταν ακόμη πιο δύσκολο από το γεγονός ότι η συνείδηση μού υπαγόρευε να υπολογίζω σε όλα τα άλλα και την πατρίδα μου, η οποία έπρεπε να απελευθερωθεί και αυτή η απελευθέρωση εξαρτώνταν πολύ από τον διεθνή παράγοντα, από τις διεθνείς ισορροπίες…
– Αλήθεια, πώς διαχειριζόσασταν το ελληνικό ζήτημα, όντας έμπιστος του Τσάρου; Δεν είχατε εσωτερικές συγκρούσεις με δεδομένο ότι ο Τσάρος δεν ήταν θετικός με την ελληνική επανάσταση;
– Σπουδαία ερώτηση… Αυτό ακριβώς με ταλάνιζε διαρκώς. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση,  παρά το γεγονός ότι κι εγώ δεν ήμουν απόλυτα πεπεισμένος μέσα μου κατά πόσο οι συνθήκες ήταν ώριμες για ένοπλη εξέγερση. Είχα και ο ίδιος επιφυλάξεις.  Δεν ήταν μόνο ότι έπρεπε να ακολουθώ πιστά τη γραμμή του Τσάρου,  την οποία άλλωστε μαζί χαράζαμε. Μου είχε μεγάλη εμπιστοσύνη και μοιραζόταν μαζί μου τα πάντα . Ήταν, με άλλα λόγια,  το μεγάλο μου δίλημμα, εξαιτίας του οποίου συχνά έχανα τον ύπνο μου…
– Αυτός ήταν και ο λόγος που είπατε όχι και στη Φιλική Εταιρεία ;
– Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα.  Από τη μια η γραμμή της Ρωσίας κι από την άλλη η δική μου αβεβαιότητα σχετικά με το πόσο συνετό ήταν να άρχιζε εκείνη τη στιγμή ο Αγώνας της ανεξαρτησίας. Είχα επιφυλάξεις. Αυτή είναι η αλήθεια. Πίστευα εκείνη τη στιγμή στη διπλωματία και στις διεθνείς ισορροπίες περισσότερο.  Φοβόμουν μήπως η εξέγερση φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Μιλώ για επιφυλάξεις, όχι για εντελώς αρνητική στάση.  Δεν είχα πειστεί μέσα μου, γι’ αυτό και δεν αποδέχτηκα την πρόταση της Φιλικής Εταιρείας να ηγηθώ του Αγώνα. Χάρηκα, ωστόσο, που αυτόν το ρόλο τον ανέλαβε ο Υψηλάντης, με τον οποίο είχα διαρκή επικοινωνία και καλή σχέση.
-Έγινε ό,τι έγινε, η επανάσταση ξεκίνησε νικηφόρα και τελικά κληθήκατε να αναλάβετε κυβερνήτης της χώρας. Ηταν εύκολη μια τέτοια απόφαση;
– Ήταν εύκολη με την έννοια ότι ήθελα πάρα πολύ να προσφέρω στην πατρίδα. Γνώριζα, ωστόσο, τι θα αντιμετώπιζα. Γνώριζα όχι μόνο τις έριδες και τις συγκρούσεις ανάμεσα σε διάφορες ομάδες, φατρίες, συμφέροντα κ.λπ. αλλά και το μορφωτικό επίπεδο του λαού, το οποίο για μένα ήταν το πιο σημαντικό. Γι’ αυτό είχα επιφυλάξεις πριν. Πίστευα ότι, πέρα από όλα τα άλλα, έπρεπε να εξυψωθεί το επίπεδο του λαού. Να βγει από τις ανατολίτικες ξεπερασμένες νοοτροπίες, τις δεισιδαιμονίες, την αγραμματοσύνη. Να φωτιστεί, για να μπορέσει να υποδεχτεί και να αφομοιώσει τα μηνύματα της νέας εποχής, του νέου κόσμου που ερχόταν από την Ευρώπη.  Χωρίς αυτή την προϋπόθεση ήξερα ότι πολλά πράγματα ήταν δύσκολο να γίνουν. Δεν χρειάστηκε πάντως δεύτερη σκέψη.  Ήμουν έτοιμος…
– Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο στη διακυβέρνηση;
– Οι φατριασμοί, οι ανταγωνισμοί, οι έριδες για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι, ποιος τελικά θα με έχει του χεριού του. Το δικό μου όραμα, τα δικά μου κριτήρια, ο δικός μου τρόπος σκέψης δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος στο νεοπαγές κράτος. Η κάθε ομάδα προσπαθούσε να εξαργυρώσει τη συμβολή της στον αγώνα απαιτώντας προνόμια. Κυρίως οι πρόκριτοι. Τα μεγάλα τζάκια που είχαν έτσι κι αλλιώς προνόμια, τα οποία ήθελαν να διατηρήσουν. Οι καπεταναίοι άλλη περίπτωση. Πραγματικά αδικημένοι που περίμεναν δικαίωση και με το δίκιο τους…Εγώ επιθυμούσα να φτιάξουμε ένα σύγχρονο κράτος με ελευθερία,  ισοτιμία και δικαιοσύνη. Να ξεφύγουμε από τις εξαρτήσεις αναπτύσσοντας τη δική μας οικονομία,  νοικοκυρεύοντας τα δημοσιονομικά, προχωρώντας σε μια αγροτική μεταρρύθμιση και λύνοντας το ζήτημα των εθνικών γαιών. Πάνω από όλα, αναπτύσσοντας ένα σύγχρονο  σύστημα παιδείας, αφού ιδρύσουμε σχολεία, εκπαιδευτικούς θεσμούς γενικά, που θα έβγαζαν το λαό από την αμάθεια και θα διαμοπόρφωναν και ένα επιστημονικό δυναμικό μοχλό ανάπτυξης και ευημερίας.
– Τελικά γιατί δεν μπορέσατε να υλοποιήσετε το όραμά σας;
– Διοτι δεν με άφησαν….