Συνεχιστής και όχι εκδικητής

Σε συνέχεια τού άρτι δημοσιευθέντος άρθρου μου για τον Ρένο Αποστολίδη, ορισμένες προσωπικές σκέψεις επί δηλώσεων του Ρένου στον αείμνηστο Μιχάλη Κατσίγερα (1946-2018), ο οποίος διέπρεψε ως «Φιλίστωρ» της «Καθημερινής» (τίτλος άρθρου της εφημερίδας: «Ρένος Αποστολίδης, ο αντάρτης γραφιάς», 3/6/2001).

Κατά πρώτον, οι ερωταποκρίσεις της συνέντευξης:

– Πενήντα χρόνια λοιπόν από την «Πυραμίδα 67»…

– Αυτό το βιβλίο, αλλά και το βίωμα προσδιόρισαν τη μετέπειτα πορεία μου. Ο άνθρωπος είναι η Κόλασή του. Και μένα η Κόλασή μου είναι ο Εμφύλιος.

– Αυτή η Κόλαση προσδιορίζει και την οξύτητα της κριτικής που επί πέντε δεκαετίες ασκείτε;

– Η οξύτητά μου προσδιορίζεται από τους βασικούς κριτικούς άξονες του Ηρακλή Αποστολίδη, του πατέρα μου. Με τον οποίον δεν διαφώνησα ποτέ. Αλλά και από την ιστορία του πατέρα μου και της μάνας μου και την κατέναντι του πατέρα μου κοινωνική αδικία. Μια ζωή τον έβλεπα σκυμμένο δεκατέσσερις ώρες στο γραφείο του να δουλεύει και διαρκώς τα οικονομικά μας ήτανε τσίμα-τσίμα.

Εγώ είμαι ο εκδικητής του πατέρα μου, με τραύμα βαρύ που λέει: «Κερατάδες, σε μένα θα το πληρώσετε». Κι ακόμη με διέπει αυτό.

[…]

– Η «Πυραμίδα 67», καταγγελτική του Εμφυλίου και των από πάσης πλευράς υπευθύνων του, κυκλοφορεί ενώ ακόμα διενεργούνται επιχειρήσεις κατά ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στα Κρούσια και αλλού. Οι επιχειρήσεις κάποτε τελειώνουν. Ο Εμφύλιος έληξε;

– Ο Εμφύλιος δεν έληξε ποτέ, γιατί το αίμα δεν σβήνει και, ό,τι κι αν λένε, επενδύεται κάτω από όλες τις σημερινές επί οιωνδήποτε άλλων θεμάτων αντιθέσεις.

– Και καλά. Η νομιμοποίηση του ΚΚΕ το ’74, η συνεργασία του με τη Ν.Δ. το ’89;

– Όλα αυτά είναι ψευδή επιφαινόμενα. Ούτε πράγματι συνεργάστηκαν σε κυβέρνηση ούτε πράγματι νομιμοποιήθηκε κανείς που τους είναι επικίνδυνος. Και το ξέρουν και οι μεν και οι δε. Εγώ δεν μασάω τέτοια. Έστω και αν κάνουν ότι τα μασάνε και οι «φίλοι» μου κομμουνιστές.

– Οι «φίλοι» σας –αν και σε εισαγωγικά– κομμουνιστές;

– Ακούστε με. Οι δεξιοί με μισούν οργανικά. Οι άλλοι, οι κομμουνιστές, διατάζουν τον εαυτό τους «γραμμητζίδικα» να με «μισούν». Στην ουσία είναι δικοί μου, Κόμμα τους δεν υπάρχει πράγματι. Αλλά και οι τίμιοι δεξιοί δικοί μου είναι. Παντού υπάρχουν και τίμιοι.

– Και όμως τις πιο πολλές επιθέσεις τις έχετε δεχθεί από την Αριστερά…

– Τόσο τους έκοβε…

Και τώρα οι δικές μου σκέψεις:

Η οικογενειακή ιστορία, η ιστορία του πατέρα ή της μάνας ενός εκάστου εξ ημών, όσο στενόχωρη κι αν είναι, πρέπει να μας γεμίζει αξιοπρέπεια και όχι μνησικακία, περηφάνια και όχι εκδικητικότητα.

Η όποια κοινωνική αδικία εξαλείφεται όχι όταν μεταλλάσσεται σε κοινωνική αντιπαλότητα, αλλά όταν συναντά την ομόθυμη και κατηγορηματική αποδοκιμασία πολιτών και πολιτικών, θεσμών και κράτους δικαίου.

Η όξυνση των πολιτικών παθών, η συντήρηση ενός εμφυλιοπολεμικού κλίματος, η διαιώνιση της αιματοχυσίας είναι μια άκρως επικίνδυνη και σκοτεινή ατραπός, που οδήγησε κατά το παρελθόν σε ανείπωτες εθνικές τραγωδίες.

Πράγματι υπάρχουν παντού και τίμιοι, και αυτοί, ως αμερόληπτοι κριτές της ιστορίας και ανυστερόβουλοι πατριώτες, είναι η καλύτερη μαγιά για να ξεφύγουμε από τη μιζέρια τού χθες και να πορευτούμε έναν πιο φωτεινό δρόμο.

Τέλος, μια εκ βαθέων εξομολόγηση:

Βλέποντας σε νεαρή ηλικία το μακαρίτη εδώ και τριάντα ένα χρόνια πατέρα μου, το γιατρό Γιάννη Στεργιόπουλο, να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του χωρίς σταματημό και με πενιχρά οικονομικά ανταλλάγματα, πάντα όμως με ήθος και ταπεινότητα, ήθελα να γίνω ο συνεχιστής του και όχι ο εκδικητής του.