eCNY : Γιατί θα πρέπει να μας ανησυχεί το νέο κινεζικό ψηφιακό νόμισμα

Η Άνναμπελ Χουάνγκ πρόσφατα κέρδισε μια κρατική λοταρία, η οποία της έδωσε την ευκαιρία να δοκιμάσει το τελευταίο οικονομικό πείραμα της Κίνας: Ένα εθνικό ψηφιακό νόμισμα.

Αφού έλαβε μέρος στη λοταρία μέσα από την εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης WeChat, η 28χρονη Χουάνγκ, σχεδιάστρια επιχειρηματικής στρατηγικής στην Σενζέν, έλαβε έναν ψηφιακό φάκελο με 200 ηλεκτρονικά κινεζικά γουάν, ή eCNY, που αντιστοιχούν περίπου σε $30. Επέλεξε να τα ξοδέψει σε ένα σουπερμάρκετ κοντά στο γραφείο της, αγοράζοντας ξηρούς καρπούς και γιαούρτι. Έλαβε έναν QR code για τα ψηφιακά νομίσματα μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής της τράπεζάς της, τον οποίο στη συνέχεια σκάναρε το κατάστημα προκειμένου να πληρωθεί.

«Ο τρόπος που πληρώνεις μοιάζει πολύ» με άλλες κινεζικές εφαρμογές πληρωμών, εξηγεί η Χουάνγκ στους Times της Νέας Υόρκης, αν και προς το παρόν η διαδικασία δεν είναι εξίσου ομαλή με άλλες.

Η Κίνα έχει θέσει σε εφαρμογή το φιλόδοξο σχέδιό της να αλλάξει τη λειτουργία των χρημάτων που εκδίδει η κυβέρνηση, προσδίδοντας στα ψηφιακά της νομίσματα διαφορετικές ποιότητες σε σχέση με τα μετρητά ή τις ηλεκτρονικές καταθέσεις. Η κεντρική τράπεζα της χώρας άρχισε να δοκιμάζει τα eCNY πέρσι σε τέσσερις πόλεις και πρόσφατα επέκτεινε αυτές τις δοκιμές σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα, όπως το Πεκίνο και η Σαγκάη, σύμφωνα με παρουσιάσεις της κυβέρνησης.

Σε όλο τον κόσμο γίνονται πολλές αντίστοιχες προσπάθειες εκ μέρους κεντρικών τραπεζών, που εξετάζουν νέες μορφές ψηφιακών χρημάτων που μπορούν να κυκλοφορήσουν πιο γρήγορα και να προσφέρουν ακόμη και στους λιγότερο προνομιούχους πολίτες πρόσβαση σε online οικονομικά εργαλεία. Πολλές χώρες έχουν αναλάβει δράση εξαιτίας της εκτόξευσης της αξίας των κρυπτονομισμάτων, όπως των Bitcoin που συνόδευσε την αύξηση της δημοτικότητάς τους.

Όμως ενώ το Bitcoin είναι σχεδιασμένο ώστε να παραμένει αποκεντρωμένο και να μην ελέγχεται από καμία εταιρεία ή κυβέρνηση, τα ψηφιακά νομίσματα που σχεδιάζονται από κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τον κυβερνητικό οικονομικό έλεγχο.

Αυτά τα νομίσματα επιτρέπουν άμεσες μεταβιβάσεις χρημάτων που λήγουν αν δεν χρησιμοποιηθούν μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία, διευκολύνοντας την κυβερνητική επιτήρηση των τραπεζικών συναλλαγών και δυσκολεύοντας την φοροδιαφυγή αλλά και την πιθανή δράση αντιφρονούντων.

Στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, περισσότερες από 60 χώρες έχουν πειραματιστεί με εθνικά ψηφιακά νομίσματα. Πρόκειται για 40 περισσότερες σε σχέση με την περσινή χρονιά, σύμφωνα με την Τράπεζα για τους Διεθνείς Διακανονισμούς. Στις χώρες αυτές συμπεριλαμβάνεται η Σουηδία, που πραγματοποιεί δοκιμές σε πραγματικό περιβάλλον για την ηλεκτρονική της κορώνα, αλλά και οι Μπαχάμες, που έχουν καταστήσει το ψηφιακό νόμισμα «Δολάριο της Άμμου» διαθέσιμο σε όλους τους πολίτες.

Αντιθέτως οι ΗΠΑ κινούνται με αργούς ρυθμούς και μέχρι στιγμής βρίσκονται στο στάδιο των αρχικών ερευνών. Σε εκδήλωση των Times της Νέας Υόρκης την περασμένη εβδομάδα, η υπουργός οικονομικών Τζάνετ Λ. Γιέλεν σημείωσε ότι αυτό ενδέχεται να αλλάξει, λέγοντας ότι ένα ψηφιακό αμερικανικό νόμισμα είναι κάτι που «σίγουρα αξίζει διερεύνηση» επειδή «θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερες, ασφαλέστερες και φθηνότερες πληρωμές».

Όμως καμιά μεγάλη δύναμη δεν έχει προχωρήσει τόσο αυτό το σχέδιο όσο η Κίνα. Οι πρώτες κινήσεις της, όμως, ίσως δείχνουν το πώς θα κινηθεί και ο υπόλοιπος πλανήτης σταδιακά.

«Δεν είναι απλώς ζήτημα χρημάτων», εξηγεί στους Times η Γιάγια Φανούσι, υπότροφος του Κέντρου για την Οικονομική και Χρηματοπιστωτική Ισχύ, μια δεξαμενή σκέψης, και συγγραφέας πρόσφατου επιστημονικού άρθρου γύρβ από το κινεζικό νόμισμα. «Είναι ζήτημα ανάπτυξης νέων εργαλείων συλλογής δεδομένων και αξιοποίησής τους με τρόπο που θα καταστήσει εξυπνότερη την κινεζική οικονομία, επιτρέποντάς της να έχει πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο».

Αν και η κινεζική κυβέρνηση δεν έχει ανακοινώσει αν και πότε θα εισάγει το eCNY σε όλη την επικράτεια της χώρας, αρκετοί κρατικοί αξιωματούχοι έχουν αναφέρει ότι το νόμισμα θα είναι έτοιμο για την επίσκεψη των τουριστών στους Ολυμπιακούς του 2022 στο Πεκίνο. Πρόσφατα άρθρα και ομιλίες αξιωματούχων της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας, της κεντρικής τράπεζας της χώρας, έχουν υπογραμμίσει τις φιλοδοξίες του προγράμματος αλλά και την πρόθεση της Κίνας να γίνει η πρώτη χώρα που θα εισάγει επίσημα ένα τέτοιο νόμισμα.

«Το δικαίωμα έκδοσης και ελέγχου ψηφιακών νομισμάτων πρόκειται να γίνει το νέο πεδίο μάχης του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών», ανέφερε άρθρο στο περιοδικό China Finance, το οποίο εκδίδεται από την κεντρική τράπεζα, τον Σεπτέμβριο. «Η Κίνα έχει πολλά πλεονεκτήματα και ευκαιρίες για την έκδοση παραστατικών ψηφιακών χρημάτων, επομένως θα πρέπει να επιταχύνει για να καταφέρει να πιάσει την πρωτιά».

Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας δεν ανταποκρίθηκε σε σχετική ερώτηση των Times.

Οι προσπάθειες ανάπτυξης εθνικού ψηφιακού νομίσματος ξεκίνησαν το 2014, όταν η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας συνέστησε διεθνή ομάδα για να εργαστεί επάνω στο ζήτημα, λίγο καιρό αφού το Bitcoin τράβηξε την προσοχή της χώρας. Το 2016, η κεντρική τράπεζα δημιούργησε παράρτημα που αποκαλείται Ινστιτούτο Ψηφιακού Νοσμίσματος. Πέρσι, ξεκίνησαν οι δοκιμές του eCNY στις πόλεις Σενζέν, Σουζού, Σιονγκάν και Τσενγκτού, σύμφωνα με έρευνα της Sino Global Capital, μιας εταιρείας οικονομικών επενδύσεων.

Οι πολίτες κλήθηκαν να πάρουν μέρος στη λοταρία μέσω εφαρμογών που τους επέτρεπαν να κάνουν κλικ επάνω σε έναν σύνδεσμο και να αποκτήσουν 200 ηλεκτρονικά γουάν, που εμφανίζονταν στην τραπεζική τους εφαρμογή πάνω από μια εικόνα του παραδοσιακού χαρτονομίσματος, με το πρόσωπο του Μάο Τσετούνγκ

Ο σχεδιασμός του eCNY μοιάζει με το Bitcoin μόνο σε ασήμαντες τεχνικές λεπτομέρειες και δεν χρησιμοποιεί την τεχνολογία blockchain στην οποία στηρίζονται τα περισσότερα κρυπτονομίσματα, σύμφωνα με αξιωματούχους της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας.

Δυνατότητες….

Ένα από τα χαρακτηριστικά της ασυνήθιστης φύσης του νέου νομίσματος, είναι ότι οι πολίτες μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν εντός λίγων εβδομάδων, ενώ στη συνέχεια εξαφανίζονται. Μέχρι στιγμής ελάχιστα καταστήματα δέχονται το νόμισμα. Όμως οι πρώτοι χρήστες αναφέρουν ότι μοιάζει με άλλες κινεζικές δυνατότητες ηλεκτρονικής πληρωμής, όπως το Alipay, επομένως η μετάβαση σε αυτό δεν αναμένεται να είναι δύσκολη.

Ο Εσγουάρ Πρασάντ, πρώην επικεφαλής του παραρτήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Κίνα, αναφέρει ότι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την εκκίνηση του eCNY ήταν ακριβώς η επιτυχία τέτοιων εφαρμογών. Οι δύο βασικότερες έχουν οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου, εναλλακτικού χρηματοοικονομικού συστήματος που έχει ανησυχήσει τους κρατικούς αξιωματούχους και έχει οδηγήσει πρόσφατα στην δίωξη του Τζακ Μα, ιδρυτή της Alibaba και της Ant Financial, στην οποία ανήκει η Alipay.

«Το eCNY στην πραγματικότητα είναι ένας αμυντικός μηχανισμός για να μην υποπέσουν σε αχρηστία τα τραπεζικά χρήματα», εξηγεί ο Πρασάντ.

…και κίνδυνοι

Αν κριθεί επιτυχές, η κεντρική τράπεζα θα δει την ισχύ της να διευρύνεται, καθώς θα είναι σε θέση να χαράξει νέες μορφές νομισματικών πολιτικών που θα επιτρέψουν την οικονομική ανάπτυξη. Ένα ενδεχόμενο που συζητείται από τους οικονομολόγους είναι η κεντρική τράπεζα να προγραμματίσει το ψηφιακό της νόμισμα με τρόπο που σταδιακά να χάνει την αξία του, προκειμένου οι καταναλωτές να ενθαρρύνονται να δαπανούν άμεσα τα χρήματά τους.

Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι το ψηφιακό νόμισμα θα επιτρέψει στο δεύτερο κινεζικό νόμισμα, το ρενμίμπι, να ανταγωνιστεί το δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα, αφού θα μπορεί να κυκλοφορήσει σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζοντας λιγότερα εμπόδια. Όμως οι Κινέζοι αξιωματούχοι και αναλυτές έχουν δηλώσει ότι απαιτούνται πολλές ακόμη αλλαγές προκειμένου να συμβεί κάτι τέτοιο.

Εκτός από αυτές τις φιλοδοξίες, το eCNY πρόκειται να δώσει άμεσα περισσότερη δύναμη στην κινεζική κυβέρνηση, που πλέον θα μπορεί να επιτηρεί με μεγαλύτερη ακρίβεια τις ροές χρημάτων, αφού ένα σύστημα ψηφιακού νομίσματος θα καταγράφει κάθε συναλλαγή. Αυτό, φυσικά, δημιουργεί ανησυχίες γύρω από τη διαφύλαξη της ιδιωτικότητας, με την Κίνα να έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν πολλά εργαλεία για να καταστείλει τους αντιφρονούντες.

«Αν δεν μπορώ να σου πάρω έναν καφέ χωρίς να το ξέρει η κυβέρνηση, με ανησυχεί το τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό», τονίζει ο Πρασάντ.

Η Χουανγκ, πάντως, δηλώνει ότι ήδη λειτουργεί έχοντας στο νου της ότι τα περισσότερα δεδομένα της καταγράφονται, με αποτέλεσμα να το έχει πια συνηθίσει.

«Επιλέγω να θυσιάσω λίγη από την ιδιωτικότητά μου για χάρη της άνεσής μου», εξηγεί στους Times.