Ρένος Αποστολίδης : H Πυραμίδα 67 του Εμφυλίου

Ήταν ξαπλωμένη σ’ ένα βράχο μοναχικό – πώς έφτασε ως εκεί; Ξαπλωμένη ανάσκελα, με τα ξανθά μαλλιά της άταχτα – πιο πολύ γι’ αγάπη παρά για θάνατο, και τώρ’ ακόμη, που όλα έχουν τελειώσει! Πώς έφτασ’ ως εκεί; (Το απόσπασμα δήλωσε πως στάθηκε αδύνατο… Και μένει άθαφτη ακόμα… Το στάγερ το κρατάει σφιχτά – μα κανέναν πια δε σημαδεύει. Βαραίνει μόνο, με την κάννη του στραμμένη κατά τη σάρα, με το κινητό του ουραίο στο κόκκαλο της λεκάνης… Τα μαλλιά της άταχτα – όχι από έρωτα: οι άνεμοι τ’ ανεμίζουν!)

Λαίμαργα μάτια πειναλέων νικητών ώρα πολλή απ’ τ’ αντικρυνό τσουγκάρι την κοίταζαν… (Το φουστάνι της, πολύ ψηλότερα απ’ το γόνατο, και το σώμα της δεμένο, για έρωτα περσότερο παρά για θάνατο – γι’ αγάπη περσότερο παρά για έρωτα! Τόδειχναν τα μαλλιά της…)

Τελευταία, πεντάμορφη στο ματωμένο πείσμα της, στη στυγνή της άρνηση να παραδοθή! Κ’ έσωσε όλες της τις γεμιστήρες! Τα σταυρωτά φισεκλίκια, πάνω στα στήθια της, με τους τροχιοδεικτικούς κρουσιφλεγείς θανάτους, κ’ η ζώνη η αρματωμένη – δύο σμιθ για θάνατο!

– Κορίτσι ατίθασο, πάνω απ’ τη σάρα· τι τόσο αστόχαστο εστάθης; Τι τόσο κόχλαζε το αίμα σου; Πιο καυτά κι απ’ τα βόλια σου τα πυρωμένα, νικάν και πάλι τα πεισματικά σου στήθια – κορίτσι, ω, κορίτσι θυμωμένο, τι σ’ ωφελούν πια τόσες νίκες;

(Τις άγριες νύχτες των χειμώνων θ’ ανασηκώνεται πιο αστραφτερή, πιο πεισματωμένη, όμοια η νίκη, ατόφυα η άρνηση – το ανένδοτο! Θα ορθώνεται, τελευταία και μόνη, στον ακρότατό της βράχο, όλο φωτιά, με το στάγερ της στα χέρια, κρατημένο γερά για πάντα, και θα θερίζη έξαλλη, θα θερίζη, με τα ξανθά της ν’ ανεμίζουν στους ανέμους!)

– Αχ, κορίτσι, κορίτσι θυμωμένο· νάμουν εκεί, κοντά σου, να σου ‘δινα όσες ήθελες γεμιστήρες έτοιμες, γεμάτες, αναρίθμητες, τη δίψα σου να σβήσης, το πείσμα σου να χόρταινες! Αχ, κορίτσι, κοριτσάκι πικραμένο με τα σπίρτα, που δεν τα πούλησες, όσο κι αν παρακάλεσες, έξω απ’ τα κρύσταλλα των βορεινών αρχοντικών – κορίτσι, πεισμωμένο κοριτσάκι, που εκδικήθηκες! Τι ωφέλησε; Τι ωφέλησε;

*Απόσπασμα από το συγγραφικό έργο του Ρένου Αποστολίδη «Πυραμίδα 67 – Το βιβλίο του Εμφυλίου».

Για την ιστορία, η Πυραμίδα 67 ήταν οριοθετική πυραμίδα των ελληνοαλβανικών συνόρων, όπου έλαβαν χώρα οι τελευταίες μάχες της αποτρόπαιης εμφύλιας σύρραξης.

Το βιβλίο του Αποστολίδη, το οποίο είχε κυκλοφορήσει πρώτη φορά από τις εκδόσεις της Εστίας τον Οκτώβριο του 1950 (υπό τον τίτλο «Ρένου: Πυραμίδα 67»), ενόσω οι πληγές του Εμφυλίου ήταν ακόμη χαίνουσες, υπήρξε η πρώτη τυπωμένη μαρτυρία για την αδελφοκτόνα διαμάχη, μια πρωτογενής ιστορική πηγή ιδιαίτερης αξίας.

Ο Ρένος Αποστολίδης, γιος του Ηρακλή Αποστολίδη και της Ελπινίκης Ζαμπέλη, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 2 Μαρτίου 1924.

Ο πατέρας του, δημοσιογράφος το επάγγελμα, υπήρξε αρχισυντάκτης σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες, διευθυντής της Εγκυκλοπαίδειας του Πυρσού και διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Ο Αποστολίδης τέλειωσε το δημοτικό σχολείο το 1935 και το Βαρβάκειο Γυμνάσιο το 1941.

Στα χρόνια της Κατοχής παρέμεινε ανένταχτος.

Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, από το οποίο αποφοίτησε το 1950.

Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, ενόσω ήταν ακόμα φοιτητής, στρατεύτηκε με το βαθμό του οπλίτη.

Μετά την αποφοίτησή του, και επί έντεκα χρόνια, εργάστηκε ως καθηγητής αρχαίων και νέων ελληνικών, ιστορίας και λατινικών σε ιδιωτικά γυμνάσια της Αθήνας.

Στο χώρο των γραμμάτων ο Αποστολίδης πρωτοεμφανίστηκε το 1944 με τη δημοσίευση του δοκιμίου του «Καιρός» στο περιοδικό «Γράμματα» και την έκδοση του έργου του «Τρεις σταθμοί μιας πορείας», ύστερα από ένα χρόνο.

Συνεργάστηκε με πολλές εφημερίδες και περιοδικά της πρωτεύουσας ως συντάκτης και ως κριτικός.

Από το 1951 ανέλαβε την αρχισυνταξία και την κριτική στήλη στο περιοδικό «Ο Αιώνας μας», ενώ το 1959 ίδρυσε μαζί με τον πατέρα του το λογοτεχνικό περιοδικό «Τα Νέα Ελληνικά».

Το 1964 ο Αποστολίδης καταδικάστηκε σε κάθειρξη δυόμισι ετών –εξέτισε τελικά ποινή φυλάκισης τριών μηνών–, επειδή είχε εισβάλει στη Βουλή ηγούμενος μιας ομάδας ακραίων στοιχείων.

Επί απριλιανής δικτατορίας δημοσιεύονταν υποχρεωτικώς σε εφημερίδες της εποχής διηγήματα της «Ανθολογίας Διηγήματος» του Αποστολίδη.

Μετά τη δικτατορία ο Αποστολίδης συνέχισε να ασκεί κριτική από τις σελίδες του περιοδικού «Τετράμηνα», έως το 1979.

Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του έργου του Αποστολίδη είναι η παρεμβολή του συγγραφέα στη ροή της αφήγησης, η έκφραση της προσωπικής άποψης και οπτικής.

Βασική πηγή της θεματολογίας του Αποστολίδη είναι η περίοδος της Κατοχής και του Εμφυλίου, ενώ στα μεταγενέστερα έργα του στρέφεται προς τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, εμμένοντας όμως στην άποψή του για τον προδρομικό χαρακτήρα του Εμφυλίου όσον αφορά τις αλλαγές που συντελέστηκαν κατά τη μεταπολεμική περίοδο στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας.

Από την πληθώρα των έργων του τα σημαντικότερα είναι τα εξής: «Πυραμίδα 67», «Ιστορίες από τις νότιες ακτές», «Ο γρασαδόρος και τα χειρόγραφα του Max Tod», «Κριτική του Μεταπολέμου», «Κατηγορώ», «Ο Α2», «Η άλλη ιστορία», «Η δίνη», «Ουλάν Μπατόρ».

Ο Ρένος Αποστολίδης, γνωστός στη γραμματεία μας απλώς ως Ρένος, απεβίωσε στην Αθήνα στις 10 Μαρτίου 2004.