«Ένα από τα μεγαλύτερα ορνιθολογικά αινίγματα»: Η επανεμφάνιση ενός πτηνού σοκάρει τους επιστήμονες

Το πτηνό που… κρυβόταν ίσως για περισσότερα χρόνια από κάθε άλλο πουλάκι στην Ασία, μόλις εμφανίστηκε στα εγκόσμια. Για πρώτη φορά μετά από 170 χρόνια, οι ερευνητές ανέφεραν την περασμένη εβδομάδα ότι εντόπισαν στην Ινδονησία ένα πτηνό του είδους Malacocincla perspicillata. Η ανακάλυψη του μαύρου, γκρι και καφετιού πτηνού λύνει αυτό που περιγράφεται ως «ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της ινδονησιακής ορνιθολογίας», από τον επίσημο ορνιθολογικό οδηγό.

«Όταν είχαμε πράγματι την επιβεβαίωση της ταυτότητάς του, προσευχήθηκα λίγο και γονάτισα για να το γιορτάσω», λέει στους Times της Νέας Υόρκης ο Παντζί Γκουστί Ακμπάρ, ένας ορνιθολόγος και επικεφαλής συγγραφέας του επιστημονικού άρθρου που περιγράφει το νέο είδος. «Αισθάνθηκα ενθουσιασμό, δυσπιστία και πολύ μεγάλη ευτυχία».

Το αινιγματικό πτηνό (Πηγή: New York Times)

Οι ορνιθολόγοι περιέγραψαν για πρώτη φορά το Malacocincla perspicillata περίπου στο 1850, μετά από την αιχμαλώτιση του ενός και μοναδικού γνωστού δείγματος του είδους. Το δείγμα αρχικά θεωρήθηκε λανθασμένα ότι προερχόταν από τη νήσο της Ιάβας και όχι από το Βόρνεο, από όπου έλκει στην πραγματικότητα την καταγωγή του, γεγονός που δημιούργησε εμπόδια στις πρώτες προσπάθειες εντοπισμού και άλλων τέτοιων πτηνών. Όμως ακόμη και αφού οι ορνιθολόγοι αντιλήφθηκαν το λάθος τους, κανείς δεν κατάφερε να εντοπίσει μέχρι τώρα το πτηνό. Άλλος ένας παράγοντας που δημιούργησε προβλήματα, είναι ότι παραδοσιακά ελάχιστοι ορνιθολόγοι και λάτρεις των πτηνών είχαν εξερευνήσει το ινδονησιακό τμήμα του Βόρνεο, ενός νησιού που το μοιράζονται τρία κράτη.

Το 2016, αυτό άρχισε να αλλάζει με την ίδρυση του BW Galeatus, μιας ομάδας παρατήρησης πτηνών στο ινδονησιακό Βόρνεο. Τα μέλη του BW Galeatus απευθύνθηκαν σε ντόπιους ζητώντας τους να τους συστήσουν στα είδη πτηνών των επαρχιών τους. Δυο από αυτούς τους ντόπιους άνδρες, ο Μουχάμαντ Σουράντο και ο Μουχάμαντ Ρίζκι Φαουζάν, εκδήλωσαν έντονη περιέργεια για ένα μαύρο και καφέ πτηνό που είχαν δει μερικές φορές να φτερουγίζει γύρω τους, στις επισκέψεις τους στο δάσος του Νότιου Καλιμαντάν, μιας από τις ινδονησιακές επαρχίες στο Βόρνεο. Πέρσι τον Οκτώβριο, ο Σουράντο και ο Φαουζάν κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν ένα τέτοιο πτηνό και έστειλαν φωτογραφίες στον Γιόκο Σαΐντ Τρισιγιάντο, ένα μέλος του BW Galeatus.

«Μπερδεύτηκα όταν έλαβα τις εικόνες, γιατί ενώ έμοιαζε λίγο με το Turdinus sepiarius, είχε και μεγάλες διαφορές», εξηγεί στους Times της Νέας Υόρκης ο Τρισιγιάντο. Οι φωτογραφίες θύμιζαν περισσότερο το Malacocincla perspicillata, ένα πτηνό που σύμφωνα με τον οδηγό του Τρισιγιάντο κατά πάσα πιθανότητα είχε εξαφανιστεί.

Μη μπορώντας να καταλάβει τι συμβαίνει, ο Τρισιγιάντο έδειξε τις φωτογραφίες στον Ακμπάρ. Εκείνος σοκαρίστηκε.

«Άρχισα να περπατάω πέρα-δώθε στο σπίτι μου, προσπαθώντας να συγκρατήσω τον ενθουσιασμό μου», εξηγεί ο ίδιος στους Times.

Ο Ακμπάρ έστειλε τις φωτογραφίες και σε άλλους ειδικούς, ανάμεσά τους και στον Ντινγκ Λι Γιονγκ, έναν οικολόγο της Birdlife International στη Σιγκαπούρη και τοπικό απεσταλμένο του Oriental Bird Club, μιας βρετανικής ομάδας παρατήρησης πτηνών. Ο Γιονγκ αρχικά νόμιζε ότι ήταν κάποιου είδους φάρσα και ότι κοιτούσε μια φωτογραφία που είχε υποστεί επεξεργασία.

«Μου πήρε λίγη ώρα να συνειδητοποιήσω περί τίνος επρόκειτο», τονίζει ο Γιονγκ. Όταν κατάλαβε ότι οι φωτογραφίες ήταν πραγματικές «ένιωσα ένα δάκρυ στα μάτια μου».

«Είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ινδονησιακή ορνιθολογία, εξίσου σοκαριστικό με την εκ νέου ανακάλυψη του Ectopistes migratorius και του Conuropsis carolinensis», τόνισε, αναφερόμενος σε δύο είδη πτηνών που έχουν εξαφανιστεί. «Όμως αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό για μένα, γιατί είναι ένα πτηνό από το μέρος του κόσμου όπου κατοικώ».

Μετά την επιβεβαίωση της ταυτότητας του πτηνού, ο Τρισιγιάντο έπεισε τον Σουράντο και τον Φαουζάν να απελευθερώσουν το αιχμαλωτισμένο πτηνό πίσω στο δάσος. Ο ίδιος και ο Ακμπάρ ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν την ανακάλυψη του πτηνού για να ενισχύσουν το τοπικό ενδιαφέρον για τη φύση – αλλά και για να προσελκύσουν τα χρήματα των τουριστών. Επίσης σχεδιάζουν να εκπαιδεύσουν τους Σουράντο και Φαουζάν ως οδηγούς για παρατήρηση πτηνών.

«Οι παρατηρητές πτηνών από όλο τον κόσμο ήδη έχουν αρχίσει να με προσεγγίζουν για να ρωτήσουν αν υπάρχει η δυνατότητα να επισκεφθούν την περιοχή και να δουν αυτό το πτηνό», εξηγεί στους Times ο Ακμπάρ, μέλος των Birdpacker, μιας ομάδας παρατήρησης πτηνών με έδρα την Ανατολική Ιάβα.

Από τη στιγμή της άρσης των μέτρων για τον κοροναϊό, ο ίδιος και οι συνάδελφοί του σχεδιάζουν να ξεκινήσουν επιχείρηση έρευνας και μελέτης του μαυροκαφέ πτηνο΄. «Βασικά, δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτό το πτηνό», λέει ο Ακμπάρ.

Όμως ήδη κάποια κενά έχουν αρχίσει να συμπληρώνονται. Για παράδειγμα, το δείγμα που είχε αιχμαλωτιστεί πριν από 170 χρόνια έχει μάτια από λαμπερό κίτρινο γυαλί, ενώ τα πόδια του έχουν ξεβάψει και είναι πλέον ανοιχτά καστανά. Βάσει των φωτογραφιών του ζωντανού πτηνού, όμως, οι ερευνητές πλέον γνωρίζουν ότι το πτηνό έχει σκούρα κόκκινα μάτια και γκρίζα πόδια.

«Πλέον βλέπουμε αυτό το πτηνό ζωντανό για πρώτη φορά, σε όλη τη φυσική του ομορφιά», τονίζει ο Γιονγκ. «Το Βόρνεο είναι ένα νησί γεμάτο εκπλήξεις και υπάρχουν πολλά που μπορούμε να ανακαλύψουμε και να μάθουμε».