Δασικό το 60% της ελληνικής επικράτειας – Τι δείχνει η ανάρτηση των Δασικών Χαρτών

Οι αναρτήσεις των πρώτων 29 αναμορφωμένων Δασικών Χαρτών (οι οποίοι καλύπτουν κάτι λιγότερο από το 50% της ελληνικής επικράτειας) αναστρέφουν την επικρατούσα εικόνα ότι οι πράσινες εκτάσεις στην Ελλάδα διαρκώς συρρικνώνονται.

Με εξαίρεση την Αττική, την Πιερία, την Αιτωλοακαρνανία, τη Ζάκυνθο και τη Ροδόπη, όπου δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις έχουν περιοριστεί σημαντικά, στους υπόλοιπους νομούς της χώρας διαρκώς επεκτείνονται.

Επί της συνολικής έκτασης (ήτοι 60,5 εκατ. στρέμματα) που καταλαμβάνουν οι 29 Δασικοί Χάρτες που είχαν αναρτηθεί έως την περασμένη Πέμπτη, τα δάση καλύπτουν σήμερα το 60% ενώ το 1945 το 55,4%, με τη διαφορά να «μεταφράζεται» σε επιπλέον 2.774.456 στρέμματα… υψηλού πρασίνου. Οσον αφορά τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, αναπτύσσονται σήμερα στο 1,8% (από 0,24% το 1945) και έχουν αυξηθεί κατά 944.000 στρέμματα.

Ειδικότερα, οι δασικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 35,4% (ή κατά 52.000 στρέμματα) στη Λευκάδα, 20,5% (500.000 στρέμματα) στην Αρκαδία, 19,3% (160.000 στρέμματα) στη Φλώρινα, 19% (191.000 στρέμματα) στην Καστοριά, 17% (88.000 στρέμματα) στην Κεφαλλονιά, 14% (106.000 στρέμματα) στο Λασίθι, 12,6% (17.600 στρέμματα) στην Κέρκυρα, 11,4% (54.000 στρέμματα) στη Σάμο, 10,7 (69.000 στρέμματα) στη Λέσβο, 10,6% στα Δωδεκάνησα (162.000 στρέμματα) και 10,6% στη Φωκίδα (163.000 στρέμματα).

Συρρίκνωση στην Αττική

Αρνητικό πρόσημο είχε η Αττική, όπου τα δάση της τα τελευταία 76 χρόνια συρρικνώθηκαν κατά 44,12% και οι χορτολιβαδικές εκτάσεις κατά 99,5%. Ωστόσο, για την περιοχή του Λεκανοπεδίου εκκρεμεί η ανάρτηση του χάρτη της Ανατολικής Αττικής, ο οποίος θα δώσει τη συνολική εικόνα.

Εντυπωσιακά είναι τα νούμερα που προκύπτουν για τις χορτολιβαδικές εκτάσεις, καθώς από το 1945 έως σήμερα σε ορισμένες περιοχές αυξήθηκαν πάνω από 1.000%. Ειδικότερα, στον νομό Λέσβου από 27.028 στρέμματα το 1945 αυξήθηκαν σε 340.213 στρέμματα (ήτοι αύξηση 1.158,7%), στον νομό Φωκίδας από 206 στρέμματα φθάνουν σήμερα τα 2.926 στρέμματα (1.320%) και στον νομό Σάμου τα 1.044 στρέμματα έγιναν 12.000 στρέμματα (1.045%). Συνολικά, στους 29 Δασικούς Χάρτες οι χορτολιβαδικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 652%. Δηλαδή από 144.870 στρέμματα το 1945 φθάνουν σήμερα τα 1.089.467 στρέμματα.

Οι εκπλήξεις για Κρήτη και Δωδεκάνησα Οι Δασικοί Χάρτες έκρυβαν ιδιαίτερες εκπλήξεις στις περιοχές όπου αναρτήθηκαν για πρώτη φορά. Για παράδειγμα, οι πολίτες του Λασιθίου διαπίστωσαν ότι, από το σύνολο των 1,7 εκατ. στρεμμάτων του νομού, τα δάση καταλαμβάνουν σήμερα το 50% (από 44% το 1945) και οι χορτολιβαδικές το 12% (από 2%). Ηδη οι θιγόμενοι, κυρίως αγρότες, έχουν ξεσηκωθεί, με τους αρμοδίους των δασικών υπηρεσιών να αναφέρουν ότι οι διαφορές θα επιλυθούν μέσω της διαδικασίας των αντιρρήσεων.

Οι μεγάλες καλύψεις γης από δάση ήταν αναμενόμενες π.χ. στη Φωκίδα (80%), στη Δράμα (78%), στα Γρεβενά (73%), στην Εύβοια ή στην Καστοριά (70%), ωστόσο είναι αξιοπερίεργο ότι στα Δωδεκάνησα το 65% καλύπτεται από δασικές εκτάσεις και το 8% από χορτολιβαδικές. Και αν για λόγους οικονομίας αθροιστούν δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις διαπιστώνεται μια αύξηση με την πάροδο των ετών (από το 1960 που υπάρχουν πρώτες αεροφωτογραφίες των Δωδεκανήσων) από 59% σε 73%.

Τι λένε τα στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας

Οπως εξηγούν στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας, αυτό οφείλεται εν μέρει στη δάσωση αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων, εξαιτίας της εγκατάλειψης των χωραφιών με τη σταδιακή στροφή στον τουρισμό ή τη μετανάστευση των ντόπιων, αλλά και λόγω των τοπικών εδαφοκλιματικών συνθηκών στο Αιγαίο που ευνοούν τη γρήγορη ανάπτυξη φρυγανικής και θαμνώδους δασικής βλάστησης. Είναι αξιοσημείωτο ότι στα Δωδεκάνησα (κυρίως σε Πάτμο, Σύμη, Αρκιούς) το ζήτημα είχε αναδειχθεί ήδη από τα μέσα του 2019, οπότε το υπουργείο Οικονομικών είχε αποστείλει εκατοντάδες αγωγές σε ιδιοκτήτες γης διεκδικώντας τις περιουσίες τους, καθώς στα συγκεκριμένα νησιά ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου. Τότε, το ΥΠΕΝ είχε εκδώσει απόφαση, κάνοντας αποδεκτή γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, ώστε οι θιγόμενοι να μπορούν να απευθύνονται στις Επιτροπές Δασολογίου ή στις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) για τους κυρωμένους και αναρτημένους χάρτες αντίστοιχα, αν και, όπως αναφέρουν τοπικοί παράγοντες, ελάχιστοι έχουν κάνει χρήση του δικαιώματος.

Ωστόσο, στην Κρήτη, όπως επίσης και σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Ιόνια και Μάνη, δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου, δηλαδή το βάρος της απόδειξης της ιδιοκτησίας πέφτει εξίσου σε ιδιώτη και Δημόσιο. Εκεί τα λάθη θα πρέπει να διορθωθούν με τη διαδικασία των αντιρρήσεων, όποτε συσταθούν οι νέες Επιτροπές. Η αναμόρφωση δεν έλυσε τα προβλήματα.

Δεν έλυσε τα προβλήματα

Οσον αφορά την αναμόρφωση των Δασικών Χαρτών, τελικά δεν φαίνεται ότι επέλυσε τα προβλήματα. Στα μέσα του 2020 το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε να τους αναθεωρήσει στο σύνολό τους (συμπεριλαμβανομένου και του 55% που είχε ήδη κυρωθεί) με στόχο να εξαιρεθούν από τους περιορισμούς της δασικής νομοθεσίας διάφορες εκτάσεις (εκχερσωμένα, παλιοί αναδασμοί, ακίνητα με οικοδομικές άδειες του δασαρχείου κ.λπ.). Στόχος ήταν να μειωθεί ο τεράστιος αριθμός των αντιρρήσεων πολιτών (περί τις 180.000) που με βάση τον ρυθμό εξέτασής τους από τις ΕΠΕΑ θα απαιτούσε μια 15ετία για τη διευθέτησή τους. Η επανανάρτησή τους που ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου και ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες, κατέδειξε ότι τα περισσότερα «αγκάθια» παραμένουν.

Οπως αναφέρουν στο «Βήμα», στελέχη από διάφορες Διευθύνσεις Δασών, από τις αιτήσεις πολιτών που κατατέθηκαν στο πλαίσιο της αναμόρφωσης των Δασικών Χαρτών, μικρό ποσοστό έχει συμπεριληφθεί, ειδικά σε περιοχές όπου ο αριθμός των φακέλων ήταν τεράστιος και δεν υπήρχε επαρκής χρόνος ελέγχων, όπως στη Χαλκιδική (3.500 αιτήματα) ή στην Αττική (πάνω από 4.000). Οσο για τις λεγόμενες «οικιστικές πυκνώσεις» που αναρτώνται για πρώτη φορά στους Δασικούς Χάρτες, προετοιμάζεται η δημιουργία της πλατφόρμας, στην οποία οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων σε δάση θα τα δηλώνουν για να τα σώσουν προσωρινά από την κατεδάφιση, μεταφέροντας το πρόβλημα στο μέλλον, όταν και εάν βρεθεί λύση, συνταγματικά ανεκτή. Σε κάθε περίπτωση, το… ωστικό κύμα αναμένεται σε 3,5 μήνες, οπότε λήγει η τελευταία ευκαιρία για όσους ιδιοκτήτες θεωρούν ότι θίγονται να υποβάλουν αντιρρήσεις.

Παράλληλα, εντός του Μαρτίου αναμένεται η κρίσιμη εκδίκαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας προσφυγών που αφορούν τις αναθεωρήσεις των Δασικών Χαρτών. Πάντως, οι κατευθύνσεις του υφυπουργού Περιβάλλοντος κ. Γιώργου Αμυρά προς την ομάδα εργασίας που συστάθηκε στο υπουργείο είναι να βρεθούν σύντομα λύσεις που εναρμονίζονται με τις αποφάσεις του ΣτΕ