Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Ο ρόλος των μεταναστευτικών κυμάτων και οι προελληνικές γλώσσες

Όσον αφορά ειδικότερα την ελληνική γλώσσα, τα παλαιότερα γραπτά τεκμήρια αυτής είναι οι πινακίδες της Γραμμικής Β, κείμενα που φανερώνουν ότι η ελληνική υφίσταται ως ξεχωριστή γλωσσική οντότητα ήδη από το 14ο αιώνα π.Χ. – τούτο σημαίνει ότι η γένεσή της πρέπει να έλαβε χώρα πολύ παλαιότερα.

Σύμφωνα με την παραδοσιακή θεωρία, που βασίζεται σε σχετικές παραδόσεις των αρχαίων αλλά και σε αρχαιολογικές μαρτυρίες, η ελληνική γλώσσα δημιουργήθηκε και διαμορφώθηκε έξω από τον ελλαδικό χώρο.

Εκείνοι που εισήγαγαν τις βασικές διαλέκτους της αρχαίας ελληνικής στον ελλαδικό χώρο ήταν Αχαιοί, Ίωνες και Δωριείς, που εισέβαλαν σε αυτόν, εν είδει διαδοχικών μεταναστευτικών κυμάτων. Μάλιστα, τα εν λόγω κύματα, σύμφωνα πάντα με την ίδια άποψη, μπορεί να συσχετιστούν με αλλαγές που σημειώθηκαν σε υλικό επίπεδο περί το 2200 π.Χ., το 1600 π.Χ. και το 1200 π.Χ.

Όμως, η υπόθεση αυτή των διαδοχικών μεταναστευτικών κυμάτων τίθεται εν αμφιβόλω από τους ερευνητές εκείνους που ισχυρίζονται ότι τα διαθέσιμα αρχαιολογικά δεδομένα δεν τεκμηριώνουν τις βαθιές τομές που θα έπρεπε να επιφέρουν τέτοιου είδους μετακινήσεις, δηλαδή μαζικού χαρακτήρα.

Τουναντίον –συνεχίζουν οι ίδιοι ερευνητές–, οι όποιες διεισδύσεις πραγματοποιήθηκαν στις αρχές της Ύστερης Εποχής του Χαλκού δεν είχαν, βάσει τουλάχιστον των αρχαιολογικών ευρημάτων, χαρακτήρα μαζικών μεταναστεύσεων. Κατά τη δική τους αντίληψη, λοιπόν, τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης υποστηρίζουν την εκδοχή της πολιτισμικής συνέχειας. Εκκινώντας από αυτόν το συλλογισμό, πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η ελληνική γλώσσα, με τις ιδιαιτερότητές της μέσα στο πλαίσιο της ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας, διαμορφώθηκε μέσα στον ελλαδικό χώρο γύρω στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ.

Εξάλλου, το ζήτημα της διαμόρφωσης της ελληνικής γλώσσας είναι στενά συνυφασμένο με τις λεγόμενες προελληνικές γλώσσες, δηλαδή τις ομιλούμενες στον ελληνικό χώρο γλώσσες πριν από την εμφάνιση της ελληνικής. Με άλλα λόγια, η ελληνική δέχτηκε σημαντικές επιδράσεις και από τις γλώσσες με τις οποίες συναντήθηκε στον ελλαδικό χώρο. Τις γλώσσες αυτές μιλούσαν λαοί που είχαν φιλοξενηθεί στον ίδιο γεωγραφικό χώρο πριν από τους αρχαίους Έλληνες: Πελασγοί, Κάρες, Λέλεγες, Φοίνικες, Δρύοπες, Καύκωνες, Αίμονες κ.ά. Επιγραφικά δείγματα των εν λόγω γλωσσών (κυπρομινωικής, ετεοκυπριακής, ετεοκρητικής, λημνιακής, Γραμμικής Α, κρητικής ιερογλυφικής) έχουν φέρει στο φως οι ανασκαφές.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η «τριμερής θεωρία» και το λεξιλόγιο των ινδοευρωπαϊκών θεσμών