Στην αρχή της διανομής των πρώτων εμβολίων, τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Γιούργκεν Στοκ, γενικός γραμματέας της Interpol, τα αποκάλεσε «τον υγρό χρυσό του 2021, το πιο πολύτιμο αντικείμενο που μπορεί να διανείμει κανείς». Και όταν κάτι είναι πολύτιμο – και ταυτόχρονα σε έλλειψη – η εξαπάτηση, η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα συνήθως δεν απέχουν πολύ.

Μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί τουλάχιστον 11 εμβόλια κοροναϊού από τουλάχιστον μία χώρα το καθένα, και ακόμη περισσότερα παίρνουν σταδιακά «σειρά» για την αξιολόγηση.

Οι κατασκευαστές αυτών των εμβολίων υποστηρίζουν πως θα μπορούσαν, θεωρητικά, να παράγουν περίπου 12,2 δισεκατομμύρια δόσεις μέχρι το τέλος του 2021. Δηλαδή, υπεραρκετά ώστε και τα 5,8 δισεκατομμύρια του ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη να κάνουν και τις δύο αναγκαίες δόσεις του εμβολίου.

Όμως οι καθυστερήσεις στην παραγωγή ήδη επιβραδύνουν τις εξελίξεις και τα εμβόλια που όντως παράγονται, δεν διανέμονται ισότιμα. Τουλάχιστον το 40% των παραγγελιών για εμβόλια προέρχεται από τις πλούσιες χώρες, όπου κατοικεί μόλις το 18% του παγκόσμιου πληθυσμού. Στο εσωτερικό αυτών των χωρών, ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες έχουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό: οι ηλικιωμένοι, οι αναγκαίοι εργαζόμενοι και οι άνθρωποι που υποφέρουν από συγκεκριμένα νοσήματα. Όλοι οι υπόλοιποι, είτε πρόκειται για άτομα είτε για κράτη, μαθαίνουν ότι απλώς θα πρέπει να κάνουν υπομονή. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν είναι διατεθειμένοι να συμμορφωθούν.

Οι υπόγειοι τρόποι με τους οποίους επιχειρούν να αποκτήσουν ένα εμβόλιο, μπορούν λίγο-πολύ να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες.

Η πρώτη περιλαμβάνει νόμιμες, αλλά ηθικά αμφιλεγόμενες δραστηριότητες: Οι εύποροι επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τα «παραθυράκια» σε χώρες που διαθέτουν εμβόλια. Στην Αμερική, για παράδειγμα, οι πολιτείες έχουν το δικαίωμα να χαράξουν τις δικές τους στρατηγικές εμβολιασμού, πράγμα που έχει οδηγήσει σε σημαντικές αποκλίσεις. Η Φλόριντα αρχικά ανακοίνωσε ότι θα παρείχε εμβόλια σε όλους τους πολίτες άνω των 65 ετών που τα επιθυμούσαν. Έκτοτε, η πολιτεία έχει θέσει πιο αυστηρές προδιαγραφές, απαιτώντας ταυτότητα που να αποδεικνύει ότι οι ενδιαφερόμενοι ζουν στην επικράτειά της, για να ανακόψει το φαινόμενο των Αμερικανών που ταξιδεύουν μέχρι εκεί για να εμβολιαστούν. Όμως η Φλόριντα μέχρι στιγμής έχει χορηγήσει περισσότερες από 80.000 δόσεις, από τις 3 εκατ. που διαθέτει συνολικά, σε άτομα που ζουν σε άλλες πολιτείες, σύμφωνα με τα επίσημα πολιτειακά στοιχεία.

Ταυτόχρονα, ο Άρθουρ Κάπλαν, καθηγητής βιοηθικής στη Σχολή Ιατρικής Grossman του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, έχει ακούσει ότι ορισμένες ιατρικές υπηρεσίες πολυτελείας, που χρεώνουν στους ασθενείς τους ετήσια συνδρομή προκειμένου να τους προσφέρουν την καλύτερη περίθαλψη σε οποιαδήποτε στιγμή, έχουν αποκτήσει δόσεις εμβολίων για τους πελάτες τους.

«Ο τουρισμός των εμβολίων» που βίωσε η Φλόριντα έχει λάβει και διεθνείς διαστάσεις.

Τον Ιανουάριο, ο βρετανικός τύπος δημοσίευσε ότι το Knightsbridge Circle, ένα κλαμπ πολυτελούς τρόπου ζωής, πραγματοποιεί πτήσεις που μεταφέρουν τα μέλη του στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου εμβολιάζονται με το εμβόλιο που ανέπτυξε η Sinopharm, μια κινεζική εταιρεία, το οποίο προς το παρόν δεν έχει εγκριθεί στη Βρετανία.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν μοιάζουν να έχουν αντιρρήσεις στη χρήση των εμβολίων τους, αν αυτή πρόκειται να τους εξασφαλίσει καλύτερη φήμη στο εξωτερικό. Μια καμπάνια της κυβέρνησης που αποσκοπεί να προσελκύσει «ψηφιακούς νομάδες» (τηλεργαζόμενους), στο Ντουμπάι, τονίζει ότι όλοι οι κάτοικοι έχουν τη δυνατότητα να εμβολιαστούν.

Και η Κούβα δείχνει προετοιμασμένη να χρησιμοποιήσει το εμβόλιο ως δέλεαρ. Η χώρα, η οικονομία της οποίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, έχει δηλώσει ότι οι παραθεριστές θα λαμβάνουν ως δώρο το εμβόλιο που παράγεται στην επικράτειά της, το Soberana 02, όταν αυτό εγκριθεί (προς το παρόν βρίσκεται σε στάδιο κλινικών δοκιμών).

Η δεύτερη κατηγορία των ατασθαλιών με τα εμβόλια αφορά τις πολιτικές χάρες.

Τον Ιανουάριο, η γερουσία των Φιλιππίνων ξεκίνησε έρευνα γύρω από τον εμβολιασμό των φρουρών του Ροντρίγκο Ντουτέρτε, του προέδρου της χώρας, με δόσεις που εισήχθησαν λαθραία από την Κίνα, πριν καν οι Φιλιππίνες προχωρήσουν σε έγκριση του οποιοδήποτε εμβολίου. Τα γηραιότερα στελέχη του υπουργικού συμβουλίου φέρονται επίσης να έχουν εμβολιαστεί.

Και τα στοιχεία για τέτοιου είδους «παρακάμψεις» της ουράς για το εμβόλιο έχουν σημειωθεί σε πολλές περισσότερες χώρες. Στις 23 Φεβρουαρίου, η Παγκόσμια Τράπεζα απείλησε να αποσύρει τη χρηματοδότησή της από το εμβολιαστικό πρόγραμμα του Λιβάνου, όταν 16 βουλευτές εμβολιάστηκαν εντός του κτιρίου του κοινοβουλίου, δυνητικά παραβιάζοντας τους όρους της Παγκόσμιας Τράπεζας. Προκειμένου να αποφευχθεί η διαφθορά, η τράπεζα είχε απαιτήσει όλοι οι πολίτες του Λιβάνου να εγγράφονται πρώτα online προκειμένου να εμβολιαστούν.

Ο υπουργός υγείας της Αργεντινής παραιτήθηκε, μετά από δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι πολίτες της χώρας που διέθεταν κάποια επιρροή, κατάφεραν να εμβολιαστούν χωρίς να ακολουθήσουν την τυπική διαδικασία.

Οι υπουργοί υγείας και εξωτερικών του Περού επίσης παραιτήθηκαν μετά από καταγγελίες ότι εκατοντάδες αξιωματούχοι εμβολιάστηκαν πριν καν ξεκινήσει το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Σε άλλες χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, έχει θεωρηθεί ότι ορισμένοι πολιτικοί έχουν προτεραιότητα στη σειρά των εμβολίων.

Τρίτη έρχεται η μαύρη αγορά, που έχει ακμάσει σε όλα τα στάδια της πανδημίας. Τον Μάρτιο του 2020, εν μέσω ελλείψεων προστατευτικού εξοπλισμού, οι αρχές της Ταϊλάνδης κατέστειλαν επιχείρηση πώλησης… χρησιμοποιημένων μασκών. Η ρεμδεσιβίρη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του κοροναϊού και το οποίο βρίσκεται σε έλλειψη, ήταν διαθέσιμο στην Ινδία και τη Βενεζουέλα, πολλές φορές σε τιμή κόστους. Στην Κίνα, οι αγοραστές προμηθεύονταν αντίστοιχα φάρμακα που προορίζονται για τη θεραπεία ενός άλλου κοροναϊού που προσβάλλει τις γάτες. Στο Πακιστάν, οι γιατροί έγιναν αυτόπτες μάρτυρες μιας βιομηχανίας τεραστίων διαστάσεων, που εμπορευόταν πλάσμα ιαθέντων ασθενών και το οποίο διαφημιζόταν ως σύντομος δρόμος προς την ανοσία.

Όσον αφορά τα εμβόλια, στις 2 Δεκεμβρίου, την ημέρα που η Βρετανία έγινε η πρώτη χώρα που ενέκρινε ένα πλήρως ελεγμένο εμβόλιο κοροναϊού για χρήση έκτακτης ανάγκης, η Interpol ενημέρωσε τις κυβερνήσεις ότι θα πρέπει να προετοιμαστούν απέναντι σε ένα κύμα εγκληματικότητας «που θα σχετίζεται με τις απομιμήσεις, τις κλοπές και την παράνομη προώθηση» εμβολίων.

Μέχρι στιγμής, είναι λίγα τα σχετικά περιστατικά που έχουν καταγραφεί. Τον Ιανουάριο, η ουκρανική αστυνομία ξεκίνησε έρευνα σε άτομα που κατέβαλλαν $3.000 ανά δόση για να λάβουν μη εγκεκριμένα εμβόλια, τα οποία θεωρήθηκε ότι προέρχονταν από το Ισραήλ.

Τον Φεβρουάριο, οι ιταλικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα για προσφορές που είχαν γίνει σε αξιωματούχους της επαρχίας Βενέτο από «ανώνυμους μεσάζοντες», για την πώληση 27 εκατ. δόσεων εμβολίων της Pfizer/BioNTech, πλέον εκείνων που θα λάμβανε η χώρα μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος. Και αυτή την εβδομάδα, η αστυνομία στην ανατολική Κίνα συνέλαβε περισσότερα από 80 άτομα, αφού πρώτα κατέσχεσε χιλιάδες δόσεις ψεύτικων εμβολίων που προορίζονταν για εξαγωγές. Εκατοντάδες αντίστοιχα φιαλίδια εντοπίστηκαν και στη Νότια Αφρική. Η Interpol αναφέρει ότι οι κατασχέσεις δεν είναι παρά η «κορυφή του παγόβουνου» του εγκλήματος που σχετίζεται με τον κοροναϊό.

Τα εμβόλια της μαύρης αγοράς μπορούν να αποδειχθούν επικίνδυνα. Ενδέχεται να αποθηκεύονται και να χορηγούνται με λανθασμένο τρόπο ή μπορεί απλώς να μην είναι αυτό που δηλώνουν.

Η παράκαμψη της σειράς για το εμβόλιο έχει πιο υπόγειες παρενέργειες, αν και γίνονται εμφανείς όταν εκείνοι που έχουν ισχυρές διασυνδέσεις ή εξουσία λαμβάνουν πρώτοι τις πολύτιμες δόσεις, όσο οι αδύναμοι υποφέρουν. Και για όσο καιρό τα εμβόλια βρίσκονται σε έλλειψη σε διάφορα μέρη του κόσμου, οι επιτήδειοι και οι απελπισμένοι θα επινοούν σχέδια που υπόσχονται να επιταχύνουν την πορεία προς την ανοσία.

Πηγή: Economist

Headlines