«Σαν ταινία τρόμου»: Η περίπτωση των σαλιγκαριών που επιζούν χωρίς σώμα

Μια μάλλον τυχαία παρατήρηση σε ένα ιαπωνικό εργαστήριο που πειραματίζεται με θαλάσσιους γυμνοσάλιαγκες οδήγησε στην ανακάλυψη ενός φαινομένου αναγέννησης που «μοιάζει με ταινία τρόμου», όπως λένε οι ίδιοι οι ερευνητές.

Η Σαγιάκα Μίτο, οικολόγος του Πανεπιστημίου Νάρα στην Ιαπωνία, κοιτούσε μια μέρα στο ενυδρείο του εργαστηρίου της όταν είδε έναν ακέφαλο γυμνοσάλιαγκα, με το κομμένο κεφάλι του να σέρνεται λίγο πιο πέρα.

Στην αρχή όλοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για κάποιου είδους ατύχημα. «Νομίζαμε ότι σύντομα θα πέθαινε, δεδομένου ότι του έλειπε η καρδιά και άλλα σημαντικά όργανα» λέει η Μίτο.

Το ακέφαλο σώμα πράγματι πέθανε, όμως το ασώματο κεφάλι σύντομα άρχισε να τρέφεται ατάραχο. Είκοσι μέρες αργότερα, ένα νέο σώμα είχε φυτρώσει στη θέση του παλιού, αναφέρει η Μίτο και οι συνεργάτες της στην έγκριτη επιθεώρηση Current Biology.

Το φαινόμενο του αυτο-ακρωτηριασμού είχε παρατηρηθεί σε σκουλήκια, υδρόζωα και άλλες απλούστερες μορφές ζωής, ήταν όμως ανήκουστο στην περίπτωση ανώτερων ζώων όπως τα μαλάκια.

«Αναδεικνύει το γεγονός ότι ακόμα και στον 21^ο αιώνα δεν γνωρίζουμε πραγματικά τι είναι δυνατό στη βιολογία και τι όχι» σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Science ο Αλεχάντρο Σάντσεζ Αλβαράντο, μοριακός βιολόγος στο Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας «Στάουερς» στο Κάνσας Σίτι, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Εμβρόντητοι από το πρώτο περιστατικό, η Μίτο και οι συνεργάτες της αποφάσισαν να εξετάσουν δύο συγγενικά είδη θαλάσσιου γυμνοσάλιαγκα με τις ονομασίες Elysia marginata και Elysia atroviridis.

Στη διάρκεια της μελέτης, 5 από τους 15 γυμνοσάλιαγκες E. marginata καρατόμησαν τον εαυτό τους, όπως συνέβη και σε τρεις από τους 82 γυμνοσάλιαγκες του δεύτερου είδους.

Τα ασώματα κεφάλια άρχισαν και πάλι να τρέφονται με φύκια μέσα σε λίγες ώρες, πριν καν προλάβει να κλείσει το τραύμα στον λαιμό.

Όλα τα πειραματόζωα είχαν παρασιτιστεί από μικρά καρκινοειδή που ονομάζονται κωπήποδα, οδηγώντας τους ερευνητές στην υπόθεση ότι η αυτο-καρατόμηση επιτρέπει στα σαλιγκάρια να ξεφορτώνονται τα παράσιτα.

Πράγματι, κανένα κρούσμα αυτο-ακρωτηριασμού δεν παρατηρήθηκε μεταξύ 64 ατόμων E. atroviridis που δεν έφεραν παράσιτα.

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης το ενδεχόμενο τα σαλιγκάρια να καρατομούνται προκειμένου να αποφύγουν θηρευτές –ή τουλάχιστον να σώσουν το κεφάλι τους. Όμως η διαδικασία καρατόμησης διαρκεί αρκετές ώρες, και κανένα σαλιγκάρι δεν ξεφορτώθηκε το σώμα του όταν οι ερευνητές το τσίμπησαν ή το τρύπησαν με βελόνες, μιμούμενοι μια επίθεση στη φύση.

Σε κάθε περίπτωση, παραμένει μυστήριο πώς οι γυμνοσάλιαγκες μπορούν να επιζούν επί σχεδόν ένα μήνα χωρίς καρδιά και άλλα ζωτικά όργανα.

Το πιθανότερο, λένε οι ερευνητές, είναι ότι οι ασώματες κεφαλές επιβιώνουν χάρη στην ικανότητά τους να κλέβουν χλωροπλάστες –οργανίδια που φωτοσυνθέτουν- από τα φύκη που τρώνε.

Με άλλα λόγια, οι ασώματες κεφαλές ίσως τρέφονται με φως και διοξείδιο του άνθρακα, όπως τα φυτά.

Και μόνο αυτή η ικανότητα κλοπής κυτταρικών εξαρτημάτων από τα φύκη θα αρκούσε για να χαρακτηρίσει κανείς αλλόκοτα αυτά τα θαλάσσια μαλάκια.

Η πραγματικότητα αποδεικνύεται τώρα ακόμα πιο αλλόκοτη με μια επιπλέον δόση γκροτέσκου.

Για την επιστήμη της Βιολογίας, το φαινόμενο της αναγέννησης μόλις απέκτησε νέες διαστάσεις.