Εις τον τύπον των ήλων

[…]

Σήμερα λένε πολλοί ότι ζούμε μια νέα χούντα. Εσείς τι λέτε γι’ αυτό;

«Ε, δεν λέω τίποτα. Δεν συζητώ με ανθρώπους που έχουν προκατειλημμένες και παγιωμένες ιδέες, οι οποίες μάλιστα δεν είναι ιδέες που αναλύουν την πραγματικότητα, αλλά ιδέες που θέλουν να επιβληθούν στην πραγματικότητα. Μιλάμε για ανθρώπους που δεν έχουν ζήσει τέτοια πράγματα, που δεν έχουν υποστεί τίποτα, που η δημοκρατία τούς ήλθε σαν θείο δώρο, για την οποία ουδέποτε αγωνίστηκαν και στην οποία κακόμαθαν με τις ανέσεις που τους προσφέρει. Μεγάλωσαν σε συνθήκες που ήταν μόνο διεκδίκηση δικαιωμάτων και καμία τήρηση και ανάληψη υποχρεώσεων. Οι υποχρεώσεις στον δημόσιο διάλογο δεν αναφέρονται ποτέ ή παρουσιάζονται σαν καταναγκασμοί. Έφθασα να πιστεύω αυτό που θεωρείται αυτονόητο –αλλά είναι δύσκολο να φθάσεις στα αυτονόητα–, ότι εκεί που τελειώνει η ελευθερία η δική μου είναι ακριβώς εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Όπως, μαζί με τα όσα διεκδικώ από την Πολιτεία να μου παράσχει, έχω και την υποχρέωση να ανταποδώσω, διότι η Πολιτεία δεν είναι κάποιο απρόσωπο κράτος, είναι το σύνολό μας, το σύνολο των πολιτών. Και το μόνο που προσπαθώ να κάνω ως πολίτης είναι να ελέγξω τη διαχείριση αυτού του κοινού πλούτου, ούτε να τον απαρνηθώ ούτε να τον κατασπαταλήσω».

[…]

Σε τι ελπίζετε σήμερα;

«Ελπίζω σε μια Αριστερά η οποία θα είναι προσηλωμένη στο παρόν και θα προωθεί τις λύσεις για το μέλλον, χωρίς όμως να ισχυρίζεται ότι είναι η μοναδική κάτοχος της αλήθειας και αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα της δημιουργίας συνθέσεων. Είμαστε μια χώρα όπου η λέξη συμβιβασμός έχει πολύ υποτιμητική σημασία, σχεδόν ατιμωτική. Τα βήματα στην Ιστορία όμως γίνονται με συγκερασμό των απόψεων και όχι με την ολοκληρωτική επικράτηση της μιας άποψης εις βάρος της άλλης. Έπειτα, δείτε, τα προγράμματα των κομμάτων σήμερα μοιάζουν με επιστροφή στο παρελθόν. Έχετε δει εσείς κανένα κόμμα να έχει προτάσεις παραγωγικές για τη χώρα; Να μας λέει προς ποια οικονομική παραγωγή πάμε; Λοιπόν σε αυτό το παρελθόν που πολλοί νοσταλγούν σήμερα είχε επικρατήσει ένα μοντέλο υπέρμετρης κατανάλωσης και ει δυνατόν ατομικής, όχι συλλογικής, ει δυνατόν σε βάρος του άλλου και μάλιστα επιθετικά απέναντι στον άλλον. Σήμερα ανακαλύψαμε την έννοια της αλληλεγγύης! Μα αλληλεγγύη τώρα, στην ανάγκη; Όταν δεν είχες ανάγκη τι έκανες, μήπως έφτυνες τον διπλανό σου;»

[…]

Γίνεται πολύς λόγος και για τη βία εσχάτως…

«Πριν από μερικά χρόνια δημοσίευσα ένα ποίημα υπό τον τίτλο «Η βία». Είναι στην σελίδα 66 της συλλογής μου «Η αντίσταση των γεγονότων» (2000). Να σας το διαβάσω κιόλας: Προσπαθώ να πω τα πράγματα / με τ’ όνομά τους / και κάθε τόσο συναντώ / καινούργιες δυσκολίες. / Λόγου χάρη να πω τη βία, βία, / όχι ειρηνευτική επέμβαση / τη βία των πλούσιων και ισχυρών, / ούτε αναπόφευκτες ακρότητες / τη βία των φτωχών και καταπιεσμένων. / Με δυσκολεύουνε οι μεταλλάξεις / αυτού που λέμε αναγκαιότητα της ιστορίας / οι αντιστροφές στις κινήσεις των πολιτικών / οι αναρίθμητες αναλύσεις των δημοσιολόγων / όμως κυρίως με περιπλέκουν / οι δικές μου ερμηνείες κι ενοχές. / Θα ’θελα πλέον να πω ανοιχτά / ότι έφτασα να απεχθάνομαι / την κάθε, όποιου και να ’ναι βία. Αυτό το ποίημα, άρεσε, φαίνεται, πολύ σε μια καθηγήτρια, το φωτοτύπησε και το κόλλησε στις εισόδους των τάξεων του λυκείου όπου δίδασκε. Η διευθύντρια πήγε και τα έσκισε! Τη μάλωσε, την επέπληξε ότι τάχα κάνει αντιδημοκρατικές ενέργειες και ότι βάζει αντιδραστικές απόψεις στα κεφάλια των παιδιών! Όπως καταλαβαίνετε, η διευθύντρια ήταν υπέρ της πολιτικής βίας. Προσωπικώς έχω φθάσει στο εξής, να πιστεύω, να νομίζω καλύτερα, ότι υπάρχει η βία σε επίπεδο ατομικό ή μικροκοινωνικό, στην καθημερινότητά μας. Υπάρχει και η πολιτική βία, που μπορεί να οδηγήσει σε εξοντώσεις τεράστιων πληθυσμών. Στην Καμπότζη, λ.χ., η βία των Ερυθρών Χμερ και του Πολ Ποτ μέσα σε τρία χρόνια εξόντωσε 2.700.000 ανθρώπους, δηλαδή το 1/3 του πληθυσμού της χώρας. Δεν έχει ξαναγίνει! Επίσης υπάρχει και αυτή η περίφημη φράση του Μαρξ, ότι «η βία είναι η μαμή της Ιστορίας». Και επειδή εγώ τον Μαρξ τον είχα μια ζωή ως Θεό περίπου, το λέω επειδή πάντοτε αυτό κάπου μου κόλλαγε. Δεν είναι μόνο διαπιστωτική η φράση αυτή, είναι τελικώς και μια δικαίωση της βίας. Κατέληξα, λοιπόν, να νομίζω το εξής: ότι η πολιτική βία θεμέλιο έχει και πηγή την απόλυτη πίστη στην απόλυτη αλήθεια που έχεις εσύ και πρέπει να επιβληθεί σε όλους γιατί είναι Η Αλήθεια. Είναι αυτό, είναι η θρησκευτική πίστη σε μια αλήθεια, και όποιος δεν την αποδέχεται πρέπει να εξαφανιστεί».

Τα ανωτέρω είναι αποσπάσματα συνέντευξης που είχε παραχωρήσει το 2013 ο σπουδαίος λογοτέχνης Τίτος Πατρίκιος στο συνάδελφο Γρηγόρη Μπέκο (εφημερίδα «Το Βήμα»).

Ένας διανοούμενος πλήρης ημερών και εμπειριών, ένας πνευματικός άνθρωπος χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες, θέτει τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων για μείζονος σημασίας πολιτικοκοινωνικά ζητήματα, που και σήμερα βρίσκονται στο κέντρο της επικαιρότητας.

Για τη «νέα χούντα», ένα σύνθημα που υιοθετείται κατά καιρούς την τελευταία δεκαετία από άφρονες και αμνήμονες.

Για τα ιδεολογήματα που δεν ανατέμνουν την πραγματικότητα, αλλά ποδηγετούν τους αφελείς και τους ανασφαλείς.

Για το ανισοσκελές ισοζύγιο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, για τη νοσηρή σχέση πολίτη και Πολιτείας.

Για όσους ισχυρίζονται ότι είναι οι αποκλειστικοί κάτοχοι της αλήθειας και απορρίπτουν a priori τον καλώς εννοούμενο συμβιβασμό, τη συνεννόηση και τη σύνθεση.

Για τη βία, και δη τη βία σε επίπεδο μικροκοινωνικό, στον καθ’ ημέραν βίο μας.

Για την απόλυτη, τη θρησκευτικού χαρακτήρα πίστη σε μια αλήθεια, στην απόλυτη αλήθεια, που πρέπει να επιβληθεί σε όλους παντί τρόπω και πάση δυνάμει.