Γιατί η Κίνα έθεσε τον «μετριοπαθή» στόχο για ανάπτυξη 6%

Η ετήσια περίοδος της «Διπλής Συνόδου» στην Κίνα είναι αυτή στην οποία η κινεζική ηγεσία παρουσιάζει τον πολιτικό της σχεδιασμό για την επόμενη χρονιά. Ο όρος αναφέρεται στη συνεδρίαση της Κινεζικής Λαϊκής Πολιτικής Διαβουλευτικής Συνέλευσης, που είναι το ανώτατο συμβουλευτικό όργανο της χώρας και στην ετήσια σύγκληση του Λαϊκού Εθνικού Κογκρέσου, που είναι το ανώτερο νομοθετικό όργανο της χώρας.

Προφανώς και μέσα στο περίπλοκο κινεζικό σύστημα χάραξης πολιτικής και λήψης αποφάσεων η στιγμή της σύγκλησης αυτών των οργάνων δεν συμπίπτει με αυτή του πραγματικού σχεδιασμού, ο οποίος έχει προηγηθεί. Είναι, όμως, η στιγμή των ανακοινώσεων και των συμβολισμών.

Το φόντο στο οποίο γίνεται αυτή η συζήτηση είναι αυτό μιας Κίνας που παρότι ήταν το αρχικό επίκεντρο της πανδημίας, κατάφερε να την αναχαιτίσει, την ώρα που οι ΗΠΑ μετρούν εκατοντάδες χιλιάδες θύματα και μια μακρά μάχη που συνεχίζεται, και που παρότι ήταν η πρώτη οικονομία που επλήγη από τα περιοριστικά μέτρα, κατάφερε να τελειώσει τη χρονιά με ανάπτυξη2,3%. Είναι ακόμη αυτό μιας νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ, που ρητά αντιμετωπίζει την Κίνα ως τον στρατηγικό ανταγωνιστή και τη μεγαλύτερη στρατηγική πρόκληση. Και βέβαια είναι αυτό ενός κόσμου όπου οι σωρευμένες αποτυχίες στην αντιμετώπιση της πανδημίας από τις δυτικές χώρες, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις ΗΠΑ, έχουν πλήξει σημαντικά το κύρος της «Δύσης».

Γιατί επιλέχτηκε ένας μετριοπαθής στόχος για την ανάπτυξη

Κεντρική πλευρά των εξαγγελιών της κινεζικής ηγεσίας ήταν η επιστροφή σε έναν σαφή στόχο για την ανάπτυξη, σε αντίθεση με την περσινή «Διπλή Σύνοδο». Έτσι ο φετινός στόχος είναι για ανάπτυξη 6%, παράλληλα με το στόχο για μέση ετήσια ανάπτυξη 5% τα επόμενα 15 χρόνια ώστε το μέγεθος του πραγματικού ΑΕΠ να διπλασιαστεί σε σχέση με τα επίπεδα του 2020.

Με δεδομένο ότι το ΔΝΤ στην πρόσφατη πρόβλεψή του μίλησε για ανάπτυξη της Κίνας στο 8,1% για το 2021 δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αναρωτήθηκαν ως προς το γιατί επελέγη ένας σχετικά μετριοπαθής στόχος.

Μία ερμηνεία για αυτή την επιλογή είναι ότι ο χαμηλότερος του αναμενόμενου στόχος για την ανάπτυξη αποτυπώνει την ανησυχία του Πεκίνου για τους περιορισμούς που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ στην εξαγωγή τσιπ υψηλής τεχνολογίας σε κινεζικές εταιρείες. Η κινεζική ηγεσία είχε επενδύσει ιδιαίτερα στην επέκταση των επενδύσεων στα δίκτυα 5G, που είναι αυτές που κατεξοχήν πλήττονται από τους περιορισμούς.

Η Κίνα κάνει έναν πραγματικό αγώνα δρόμου για να μπορέσει να αποκτήσει η ίδια την ικανότητα να παράγει τσιπ υψηλής τεχνολογίας. Προσλαμβάνει μηχανικούς από την Ταϊβάν και εισάγει μαζικά εξοπλισμό και προσπαθεί να παρακάμψει την πίεση που ασκούν οι ΗΠΑ σε χώρες όπως η Ολλανδία σχετικά με την εξαγωγή τελευταίας τεχνολογίας εκτυπωτικών μηχανών για τσιπ στην Κίνα. Ωστόσο ακόμη και έτσι απέχει από το να μπορεί σύντομα να παράγει τα τσιπ πάχους 7 νανομέτρων που παράγουν τα εργοστάσια στην Ταϊβάν.

Στην πραγματικότητα οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι ΗΠΑ και που στην πραγματικότητα ισχύουν και για τα τσιπ που παράγονται στην Ταϊβάν και την Κορέα, σημαίνουν ότι η Κίνα δεν μπορεί απλώς να εισάγει τσιπ και να επενδύει κυρίως στα δίκτυα 5G και όλα τις εφαρμογές που αυτά συνεπάγονται (από τις «έξυπνες πόλεις» μέχρι τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στην ιατρική), αλλά είναι αναγκασμένη να επενδύσει πολύ και στην παραγωγή του εξοπλισμού. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει αναγκαστικά επενδύσεις που δεν θα πυροδοτήσουν αμέσως εκείνες τις αυξήσεις της παραγωγικότητας που θα μεταφράζονταν και σε μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης.

Επομένως, σύμφωνα με αυτό το σχήμα ο «μετριοπαθής» στόχος μπορεί και να σημαίνει την επίγνωση της κινεζικής ηγεσίας για τις δυσκολίες από τον ενεργό αμερικανικό τεχνολογικό πόλεμο.

Πίεση στις περιοχές που θεωρούνται «ατμομηχανές της ανάπτυξης»

Ωστόσο, η επιλογή να τεθεί ένας μετριοπαθής στόχος για το ΑΕΠ, έστω και ως αντανάκλαση των επιπτώσεων του τεχνολογικού πολέμου των ΗΠΑ και της αναπροσαρμογής επενδυτικών κατευθύνσεων, δεν αναιρεί την πίεση προς τις περιοχές που θεωρούνται  «ατμομηχανές» της ανάπτυξης να έχουν ιδιαίτερα υψηλούς αναπτυξιακούς ρυθμούς.

Αυτό αφορά κυρίως τις τέσσερις παραλιακές περιοχές, Γκουαντόνγκ, Τζιανγκσού, Σαντόνγκ, Τσεντσιάνγκ, που συνεισφέρουν σχεδόν το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Κίνας. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι το 2020 το ΑΕΠ της Γκουαντόνγκ, ξεπέρασε αυτό της Νότιας Κορέας, καθιστώντας την με μία έννοια την τρίτη οικονομία της Ασίας, μετά την Κίνα και την Ιαπωνία.

Σε όλες αυτές τις περιφέρειες η κινεζική ηγεσία έχει επιμείνει ιδιαίτερα σε υψηλούς στόχους ανάπτυξης, ώστε να πετύχει το στόχο για ανάπτυξη 6%.

Η αναζήτηση κοινωνικών ισορροπιών

Παρότι η Κίνα δείχνει να βαδίζει πάνω σε έναν συγκεκριμένο σχεδιασμό, είναι σαφές ότι γίνονται συγκεκριμένες αναπροσαρμογές. Αυτές αφορούν τόσο τον προσανατολισμό των επενδύσεων, όπου η στρατηγική «Ένας δρόμος – μία ζώνη» προσαρμόζεται στη μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα στην Ευρώπη, παρά τη επιτυχή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία για τις επενδύσεις ανάμεσα στην Κίνα και την ΕΕ, αλλά τη νέα διεθνή οικονομική πραγματικότητα, όσο και την ούτως έμφαση στην εσωτερική κοινωνική ισορροπία που δίνει η κινεζική ηγεσία.

Αυτό αποτυπώνεται στην επιλογή της «διπλής κυκλοφορίας» που θα μπορούσε να περιγραφεί ως διπλή ή παράλληλη αναπτυξιακή δυναμική, που αποσκοπεί στο να συνεχίσει την εξώστρεφη επενδυτική και εξαγωγική στρατηγική που συγκεφαλαιώνεται στη στρατηγική «ένας δρόμος, μία ζώνη» με την έμφαση στην επέκταση, ανάπτυξη και εμβάθυνση της εσωτερικής κινεζικής αγοράς.

Η έμφαση στην κοινωνική συνοχή είναι όλα τα προηγούμενα χρόνια κομβικός στόχος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος και αφορά ακριβώς την προσπάθεια η έμφαση σε μια δυναμική καπιταλιστική ανάπτυξη, που έκανε την Κίνα να είναι η δεύτερη οικονομία του πλανήτη να μην συνεπάγεται και καταστροφική εκτίναξη των κοινωνικών ανισοτήτων, ιδίως από τη στιγμή που η ανάπτυξη σήμαινε προφανώς και την ανοχή ή ακόμη και ενθάρρυνση του ατομικού πλουτισμού.

Εν μέρει αυτός ο στόχος γίνεται προσπάθεια να προωθηθεί μέσα από την έμφαση στην εσωτερική αγορά, την εσωτερική κατανάλωση και την σημαντική μείωση του αριθμού των ανθρώπων σε συνθήκη φτώχειας. Αποτυπώνεται επίσης στη συστηματική προσπάθεια για δημιουργία 11 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και το 2021.

Όμως, υπάρχει και η πρόκληση της διαμόρφωσης ενός «κράτους πρόνοιας» όπως αποτυπώθηκε στην έμφαση του ίδιου του Σι Τζιπίνγκ που όρισε ως στρατηγική προτεραιότητα την προστασία της υγείας των ανθρώπων και την οικοδόμηση αποτελεσματικών δημόσιων συστημάτων υγείας και εκπαίδευσης. Όμως, αυτό δεν θα είναι ένα εύκολο καθήκον ιδίως εάν συνυπολογιστεί η δυσκολία που μπορεί να υπάρξει σε σχέση την εξεύρεση αυτών των πόρων χωρίς καταφυγή σε υπερφορολόγηση της κινεζικής «μεσαίας τάξης».