Κοροναϊός : Πώς μια επιδημία των χοίρων ενδέχεται να οδήγησε στην εξάπλωση του ιού στον άνθρωπο

Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση για την προέλευση του νέου κοροναϊού, η έξαρση μιας φονικής ασθένειας των χοίρων ίσως διευκόλυνε το πέρασμα της Covid-19 από τα ζώα στον άνθρωπο. Πρόκειται για τον αφρικανικό πυρετό των χοίρων, που έπληξε σφοδρότατα την Κίνα το 2018, δημιουργώντας ελλείψεις στις προμήθειες χοιρινού και αυξάνοντας, κατά τους επιστήμονες, τις ευκαιρίες του ιού να προσβάλλει τον άνθρωπο, καθώς οι πολίτες της χώρας αναζητούσαν άλλες ζωικές τροφές ως εναλλακτική λύση.

Το χοιρινό είναι το κυριότερο κρέας της κινεζικής διατροφής, και η χώρα εκτρέφει τους μισούς χοίρους όλου του πλανήτη, παράγοντας περίπου 55 εκατ. τόνους χοιρινού ανά έτος, στο πλαίσιο μιας βιομηχανίας με αξία που ξεπερνά τα $128 δισεκατομμύρια. Η επιδημία του αφρικανικού πυρετού είχε εξαπλωθεί, μέχρι το τέλος του 2019, στο μεγαλύτερο μέρος της κινεζικής επικράτειας. Η ασθένεια είναι ανίατη και, από τη στιγμή που ένα ζώο προβάλλεται από αυτή, η μόνη λύση είναι η θανάτωσή του.

Η δραματική μείωση στις προμήθειες χοιρινού, μετά και από την επιβολή περιορισμών στην κίνηση των χοίρων και τις μαζικές σφαγές, οδήγησε σε εκτίναξη των τιμών και κλιμάκωση της ζήτησης για εναλλακτικές πηγές κρέατος σε όλη τη χώρα.

Αυτές οι πηγές περιλάμβαναν και άγρια ζώα, πράγμα που θα μπορούσε να έχει δώσει στον κοροναϊό αυξημένες ευκαιρίες επαφής με τον άνθρωπο, σύμφωνα με ομάδα επιστημόνων από την Κίνα και τη Βρετανία, που έχουν προδημοσιεύσει τη σχετική ανάλυσή τους, η οποία προς το παρόν δεν έχει αξιολογηθεί από ομότιμους.

«Αν αυξηθούν τα άγρια ζώα που εντάσσονται στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα, είτε μέσω ατόμων που κυνηγούν είτε μέσω επισκέψεων σε αγορές και αναζήτησης διαφορετικών πηγών κρέατος, απλώς θα αυξηθούν και οι ευκαιρίες για επαφή», υποστηρίζει ο συγγραφέας της μελέτης, Ντέιβιντ Ρόμπερτσον, καθηγητής ιικής γονιδιωματικής και βιοπληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης μιλώντας στον Guardian. «Απλώς αυξάνονται οι ευκαιρίες που έχει ο Sars-CoV-2 να μπει στον ανθρώπινο οργανισμό».

Ένα από τα κλειδιά για την αποτροπή άλλης μιας πανδημίας από ζωονόσο, είναι η δύσκολη δουλειά της αποκρυπτογράφησης της προέλευσης της σημερινής πανδημίας.

Ερευνητές ασθενειών, ανάμεσά τους και μια ομάδα του ΠΟΥ, ιχνηλατούν ακόμη τα πρώτα βήματα του ιού, όμως πολύ υποπτεύονται ότι προήλθε αρχικά από τις νυχτερίδες και έσπασε το φράγμα των ειδών περνώντας στον άνθρωπο, πιθανώς χρησιμοποιώντας ένα τρίτο ζώο ως «γέφυρα».

Η πρώτη συρροή κρουσμάτων κοροναϊού εντοπίστηκε στην Ουχάν, όμως δεν είναι απίθανο η ασθένεια να «γεννήθηκε» άλλού. Τον Ιανουάριο του 2020, Κινέζοι επιστήμονες δημοσίευσαν την αλληλουχία του γονιδιώματος του ιού, που έκτοτε ονομάστηκε Sars-CoV-2. Στο διάστημα που μεσολάβησε, οι επιστήμονες έχουν ανακοινώσει ότι ο ιός έλκει τουλάχιστον τη μακρινή προέλευσή του από ένα είδος νυχτερίδας που ζει στην επαρχία Γιουνάν της Κίνας.

Σε ένα δείγμα 41 από τα πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα κοροναϊού, το 70% των ανθρώπων που προσβλήθηκαν από τον ιό ήταν ιδιοκτήτες στάβλων, υπάλληλοι ή τακτικοί πελάτες της αγοράς Χουανάν, όπου πωλούνταν ψάρια, αλλά και ζωντανά ζώα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις είχαν αιχμαλωτιστεί παράνομα από το φυσικό τους περιβάλλον και τα οποία σφάζονταν ενώπιον των καταναλωτών. Όμως το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα δεν φαίνεται να έχει καμία σύνδεση με την αγορά.

Η πρόσφατα δημοσιευμένη ανάλυση, που εμπλέκει τον αφρικανικό πυρετό των χοίρων στους παράγοντες που οδήγησαν στο ξέσπασμα της πανδημίας, παρουσιάζει μια πιθανή εξήγηση για την πορεία των γεγονότων, σύμφωνα με τον Ρόμπερτσον, ο οποίος επισημαίνει ότι η συγκεκριμένη νόσος θα μπορούσε να έχει προκαλέσει απώλειες ακόμη και της τάξης του 40%-60% στον συνολικό πληθυσμό των χοίρων της Κίνας, προκαλώντας τεράστιες δυσκολίες στην εγχώρια βιομηχανία κρέατος.

«Και έτσι αυτό θα μπορούσε να εξηγεί γιατί δεν υπάρχει άμεση σύνδεση με την αφορά των προηγούμενων ερευνών, γιατί δυσκολευόμαστε να βρούμε αυτή τη σύνδεση», υποστηρίζει στον Guardian.

«Γιατί με αυτού του είδους το πέρασμα της νόσου στον άνθρωπο, θα περίμενε κανείς ότι πηγαίνοντας στην αγορά, θα μπορούσε να βρει ζώα που να φέρουν τον ιό – και αυτό δεν συνέβη. Κι έτσι, υπάρχει ένας γρίφος, κάποιος κρίκος λείπει».

Μέχρι στιγμής, η ιδέα ότι η έλλειψη χοιρινού συνέβαλε στο πέρασμα του κοροναϊού στον άνθρωπο, δεν είναι παρά μια υπόθεση, παραδέχεται ο επιστήμονας. «Αποδεικνύουμε ότι υπήρξαν προβλήματα… φανταστείτε έναν τοίχο, είναι σαν ένας τοίχος από στοιχεία. Είναι κάτι που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας για να καταλάβουμε τι εκτυλίχθηκε».

«Όπως συμβαίνει συχνά με τέτοιου είδους έρευνες – μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να ανακαλύψουμε όλα τα πιθανά μονοπάτια. Το πιθανότερο είναι ότι ποτέ δεν θα μάθουμε τι ακριβώς συνέβη, όμως φαίνεται πιθανό να ανακαλύψουμε έναν ιό που να μοιάζει πολύ με τον Sars-CoV-2 σε κάποια νυχτερίδα ή ίσως σε κάποιο άλλο είδος», προσθέτει.

«Και από εκεί, μπορούμε να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε: Πώς πέρασε στον άνθρωπο;»