Συμβαίνει κάθε χρόνο την ίδια εποχή, όταν η άνοιξη καταφθάνει στο νότιο ημισφαίριο του Άρη: ένα σύννεφο μήκους 1.800 χιλιομέτρων εμφανίζεται κάθε πρωί πάνω από ένα ανενεργό ηφαίστειο.

Το φαινόμενο είχε παρατηρηθεί για πρώτη φορά το 2018, παρέμενε ωστόσο μυστηριώδες μέχρι σήμερα. Παρατηρήσεις του ευρωπαϊκού δορυφόρου Mars Express δίνουν τώρα απαντήσεις στο διαπλανητικό αίνιγμα.

Το Mars Express, σε τροχιά γύρω από τον Άρη από το 2003, βρισκόταν στην κατάλληλη τροχιά για να παρατηρήσει το ασυνήθιστο μετεωρολογικό φαινόμενο, αναφέρει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA).

Μεγάλη, διεθνής ερευνητική ομάδα αξιοποίησε μια κάμερα του Mars Express που είχε χρησιμοποιηθεί για λίγο το 2003 προκειμένου να επιβεβαιωθεί ότι ο δορυφόρος απελευθέρωσε με επιτυχία το Beagle-2, μια άκατο προσεδάφισης που τελικά χάθηκε λόγω τεχνικού προβλήματος.

Έκτοτε η κάμερα παρέμενε απενεργοποιημένη, πρόσφατα όμως τέθηκε εκ νέου σε λειτουργία για να αξιοποιηθεί σε επιστημονικές μελέτες.

Άλλοι δορυφόροι που γυροφέρνουν τον Άρη διαθέτουν πολύ ισχυρότερες κάμερες, οι οποίες όμως βασίζονται σε τηλεφακούς και έχουν πολύ μικρό πεδίο όρασης. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι παρατηρήσεις προγραμματίζονται από πριν, κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορούν να καταγράψουν απρόβλεπτα μετεωρολογικά φαινόμενα.

Πώς δημιουργείται το σύννεφο

Στη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο Journal of Geophysical Research, οι ερευνητές συνδυάζουν παρατηρήσεις του Mars Express με δεδομένα άλλων αποστολών.

Όπως αναφέρουν, το σύννεφο εμφανίζεται λίγο πριν από την ανατολή του ήλιου πάνω από την κορυφή του Arsia Mon, ενός ανενεργού ηφαιστείου με ύψος γύρω στα 20 χιλιόμετρα.

Το ηφαίστειο αναγκάζει τον άνεμο να κινηθεί ανοδικά στη δυτική πλαγιά του, οπότε ψύχεται και ο λιγοστός υδρατμός που περιέχει συμπυκνώνεται.

Το σύννεφο συνεχίζει να μεγαλώνει για περίπου δυόμισι ώρες, κινούμενο δυτικά σε ύψος 45 χιλιομέτρων με την εντυπωσιακή ταχύτητα των 600 χιλιομέτρων ανά ώρα.

Στη συνέχεια σταματά να διογκώνεται, αποσπάται από το ηφαίστειο και παρασύρεται δυτικά πριν τελικά διαλυθεί εντελώς.

Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται καθημερινά για αρκετούς μήνες κάθε άνοιξη, αναφέρουν οι ερευνητές.

Τα σύννεφα αυτού του είδους ονομάζονται «ορογραφικά» επειδή σχηματίζονται πάνω από βουνά, εξηγεί η ομάδα.

«Ορογραφικά σύννεφα παρατηρούνται συχνά στη Γη, δεν φτάνουν όμως σε τέτοια τεράστια μεγέθη ούτε έχουν τόσο ζωηρή δυναμική» λέει ο Άγκουστιν Σάντσεθ-Λαβέγκα του Πανεπιστημίου της Χώρας των Βάσκων, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Η κατανόηση του μηχανισμού αυτού του νέφους μάς δίνει τη συναρπαστική ευκαιρία να αναπαράγουμε τον σχηματισμό του με μαθηματικά μοντέλα –μοντέλα που θα βελτιώσουν τις γνώσεις μας για τα κλιματικά συστήματα τόσο του Άρη όσο και της Γης».

Headlines