Διονύσης Γραμμένος: Ο Ιδρυτής και καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣΟΝ σε μια μοναδική συνέντευξη

O κλαρινετίστας και αρχιμουσικός Διονύσης Γραμμένος έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως ως ένας από τους πιο χαρισματικούς καλλιτέχνες της γενιάς του. Σημείωσε την πρώτη του μεγάλη επιτυχία το 2008, όταν κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Νέων Μουσικών της EBU και τον τίτλο του «Νέου ευρωπαίου μουσικού της χρονιάς», συμπράττοντας με τη Vienna Symphony Orchestra στην τελετή έναρξης του Φεστιβάλ της Βιέννης μπροστά σε 50.000 θεατές και σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση για περισσότερες από 20 χώρες. Είναι ο πρώτος μουσικός πνευστού οργάνου (κλαρινέτο) στην ιστορία του διαγωνισμού που έχει τιμηθεί με τη διάκριση αυτή.

Εμφανίζεται τακτικά σε μεγάλα συμφωνικά κέντρα της Νέας Υόρκης, του Βερολίνου, του Άμστερνταμ, του Λονδίνου, της Βιέννης και του Παρισιού, ενώ έχει δώσει ζωντανές συναυλίες που μεταδόθηκαν από μεγάλα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα της Ευρώπης.

Έκανε το ντεμπούτο του ως αρχιμουσικός σε ηλικία 21 ετών με την Ορχήστρα Δωματίου της Βιέννης. Έκτοτε έχει συνεργαστεί με σύνολα και πολιτιστικούς φορείς διεθνούς κύρους, όπως η Όπερα του Καναδά́ (Ευγένιος Ονιέγκιν του Tchaikovsky [Τσαϊκόφσκι], Η απαγωγή από το σεράι του Mozart [Μότσαρτ]), η Ορχήστρα Δωματίου της Σκάλας του Μιλάνου με σολίστ τη διάσημη πιανίστα Khatia Buniatishvili [Κάτια Μπουνιατισβίλι] (Δεύτερο κοντσέρτο του Rachmaninoff [Ραχμάνινοφ]), η Ορχήστρα του Φεστιβάλ της Λουκέρνης, η Ορχήστρα Δωματίου του Βελγίου (Μαγικός Αυλός του Mozart), η Φιλαρμονική́ Ορχήστρα της Μάλτας (στο καθιερωμένο πρωτοχρονιάτικο προεδρικό́ γκαλά́), αλλά́ και οι Φιλαρμονικές Ορχήστρες της Οδησσού και Ταϊλάνδης (Συμφωνίες των Nielsen [Νίλσεν] και Βrahms [Μπραμς] αντίστοιχα).

Tη σεζόν 2020 – 21 ο Διονύσης Γραμμένος είναι κορυφαίος αρχιμουσικός της English Touring Opera στην παρουσίαση της όπερας Λα Μποέμ του Puccini [Πουτσίνι] και διευθύνει, μεταξύ άλλων, την Κρατική́ Ορχήστρα Αθηνών στην πρώτη της επετειακή συναυλία για τα 200 χρόνια από́ την Ελληνική́ Επανάσταση. Επίσης, είναι ο πρώτος Έλληνας μαέστρος που κλήθηκε να συμμετάσχει στο Μουσικό Φεστιβάλ του Άσπεν.

Με αφορμή  την διαδικτυακή συναυλία της ΕΛΣΟΝ με το «Οκτέτο» του Σούμπερτ, όπου το νεανικό σύνολο θα ερμηνεύσει σε δωρεάν live streaming, με τη δική του φρέσκια ματιά, το Οκτέτο σε φα μείζονα, D. 803 του Franz Schubert, ένα από τα πλέον αριστουργηματικά έργα της ευρωπαϊκής μουσικής δωματίου, το οποίο εξακολουθεί να γοητεύει το κοινό σε όλο τον κόσμο, σχεδόν 200 χρόνια μετά τη σύνθεσή του. Μιλήσαμε μαζί του για την συναυλία, την ΕΛΣΟΝ και τα επόμενα του βήματα

Στις 11 Μαρτίου θα δώσετε μια διαδικτυακή συναυλία από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μετά από πολύ καιρό απουσίας από τις συναυλίες λόγω της πανδημίας. Έχετε μείνει ποτέ ξανά σε τόση αποχή από τη μουσική έκφραση;

Πως φαντάζεστε την επαφή με το κοινό ηλεκτρονικά, μέσα από μια άδεια αίθουσα;

Η ζωντανή αναμετάδοση μιας συναυλίας δεν είναι και κάτι τόσο καινούργιο. Ήταν αρκετές οι φορές μέχρι σήμερα που συναυλίες μου, κυρίως στο εξωτερικό, αναμεταδίδονταν ζωντανά και το θεωρούσα αυτό ως μια υπέροχη ευκαιρία να με ακούσουν οι δικοί μου άνθρωποι, οι γονείς μου, η οικογένεια μου και οι φίλοι μου, οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα να βρίσκονται πάντα κοντά μου στις σημαντικές αυτές καλλιτεχνικές μου στιγμές. Ένιωθα μια ιδιαίτερη συγκίνηση γνωρίζοντας ότι κατά τη διάρκεια της συναυλίας βρίσκονταν όλοι τους πίσω από την οθόνη ενός υπολογιστή για να μας παρακολουθήσουν ζωντανά. Βέβαια, σήμερα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά, καθώς η συναυλία μας θα αναμεταδοθεί από μια άδεια αίθουσα, από έναν χώρο που θα λείπει η ζεστασιά και η φυσική παρουσία του κοινού. Κατά συνέπεια, θα λείπει και η μαγεία της στιγμής που δημιουργείται, ως έναν βαθμό, από την ενέργεια των ανθρώπων που βρίσκονται στον χώρο. Και την ατμόσφαιρα αυτή δεν μπορείς να την δημιουργήσεις με κανέναν άλλο τρόπο… Βέβαια, αντί να σκεφτόμαστε όλα όσα δεν έχουμε ή δεν είναι ιδανικά, μπορούμε να σκεφτούμε πως σε μια περίοδο τόσο δύσκολη και πρωτόγνωρη βρίσκουμε τρόπους να συνυπάρχουμε μουσικά και να επικοινωνούμε τις ιδέες μας με το κοινό. Καταφέρνουμε παράλληλα να διατηρούμε τη μηχανή του πολιτισμού ενεργή και την καλλιτεχνική μας φλόγα άσβεστη.

Είστε ο Ιδρυτής και καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣΟΝ. Στο χρόνο λειτουργίας της ποια θεωρείτε ότι είναι τα επιτεύγματα της;

Ένα πρώτο επίτευγμα θεωρώ πως ήταν η ίδια η δημιουργία της ορχήστρας. Αν και η ύπαρξη της σήμερα θεωρείται αυτονόητη, η ίδρυση μιας Ορχήστρας Νέων με εθνικά χαρακτηριστικά στην Ελλάδα, ένα όνειρο μου πολλών ετών που πήρε σάρκα και έγινε πραγματικότητα, δεν ήταν και κάτι τόσο απλό. Ξέρετε, η μουσική νεολαία στη χώρα μας είχε εδώ και πολλά χρόνια ανάγκη από την ύπαρξη ενός τέτοιου συνόλου. Ενός συνόλου που σε άλλες χώρες είναι, εδώ και δεκαετίες, καθιερωμένος θεσμός. Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα η ΕΛΣΟΝ έλαβε διεθνή αναγνώριση και έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εθνικών Ορχηστρών Νέων (European Federation of National Youth Orchestras). Προσκλήθηκε επίσης να δώσει την εναρκτήρια συναυλία στο διεθνές φεστιβάλ Young Euro Classic, στο Konzerthaus του Βερολίνου – σημείο συνάντησης των κορυφαίων Ορχηστρών Νέων από όλον τον κόσμο. Πραγματικά μια πολύ μεγάλη τιμή για ένα νεοσύστατο σύνολο ηλικίας μόλις 3 ετών. Έπειτα, σε συνεργασία μας με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, μουσικοί μας έδωσαν συναυλίες υπό την μπακέτα του Ρικάρντο Μούτι, σε Αθήνα και Ραβέννα. Το πιο πρόσφατο επίτευγμα της ορχήστρας μας βέβαια είναι η εγκατάστασή της ως Ορχήστρα in Residence στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Στο Μέγαρο, στη νέα μας στέγη, έχουμε τη μεγάλη τύχη να συνεργαζόμαστε με ανθρώπους, οι οποίοι στηρίζουν έμπρακτα το έργο και την εξέλιξη της ΕΛΣΟΝ. Ειλικρινά όμως, το σπουδαιότερο επίτευγμα είναι η ίδια η αγάπη των νέων μουσικών για την ορχήστρα, η ανυπομονησία τους να βρεθούν και πάλι μαζί, να κάνουν πρόβα σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον και να ανακαλύψουν τα δικά τους όρια, βάζοντας τον πήχη όλο και πιο ψηλά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανταμοιβή για κανέναν μας από αυτή την αίσθηση.

Η ορχήστρα περιλαμβάνει εξαιρετικούς νέους μουσικούς. Είστε ικανοποιημένος από το επίπεδο των νέων μουσικών; Είναι εύκολη ή δύσκολη η πλαισίωση

Είμαι πολύ ικανοποιημένος, όχι μόνο από το επίπεδο των νέων μουσικών αλλά κυρίως από τους χαρακτήρες τους και από τη θέληση τους για συνεχή εξέλιξη. Κάθε χρόνο διεξάγουμε ακροάσεις για την προσθήκη νέων μελών, μουσικών με ταλέντο, που έχουν ανάγκη την επαφή με την ορχήστρα και που η συμμετοχή τους σε αυτήν θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα επαγγελματική τους εξέλιξη. Στον πρώτο χρόνο λειτουργίας, ξεκινήσαμε με έναν σχετικά μικρό αριθμό μουσικών, ο οποίος σταδιακά κάθε χρόνο μεγάλωνε. Αυτό γιατί θέλαμε να στήσουμε πρώτα έναν δυνατό πυρήνα από νέους, μια βάση, στην οποία οι υπόλοιποι θα έρθουν να πατήσουν. Στο ερώτημα αν είναι εύκολη ή δύσκολη η πλαισίωση της, θα έλεγα πολύ απλά πως εξαρτάται από τους στόχους τους οποίους θέτει κανείς και το επίπεδο το οποίο θέλει να διατηρήσει.

Πρόσφατα διηυθύνατε την Ορχήστρα Δωματίου του Θεάτρου της Σκάλας του Μιλάνου, με σολίστ την περίφημη πιανίστα Κάτια Μπουνιατισβίλι. Τι σας έκανε εντύπωση από την συνεργασία της μαζί της;

Από τη συνεργασία μου με την Ορχήστρα της Λα Σκάλα κρατώ το όμορφο κλίμα που υπήρχε με τους μουσικούς της, την ευκολία και αμεσότητα στην επικοινωνία μας και τον πολύ ζεστό ήχο της ορχήστρας, ήχος που έμοιαζε να βγαίνει απευθείας από την καρδιά τους, και όχι από τα όργανα. Από την Κάτια Μπουνιατισβίλι θα μου μείνει αξέχαστη η γεμάτη ένταση και οίστρο ερμηνεία της στο 2ο Κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ, η εντυπωσιακή δεξιοτεχνία της καθώς και η ευγένεια και καλοσύνη της ως άνθρωπος.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα και σχέδια της ΕΛΣΟΝ;

Στο αμέσως επόμενο διάστημα θα υλοποιήσουμε ένα νέο πρότζεκτ, το οποίο συνδυάζει μουσική και τεχνολογία αιχμής. Είναι κάτι το οποίο ετοιμάζαμε περίπου δύο χρόνια και θα ανακοινωθεί μέσα στους επόμενους μήνες. Θεωρώ πως πρόκειται για ένα μεγάλο άνοιγμα της συμφωνικής μουσικής στο ευρύ κοινό και σε όσους έχουν περιέργεια να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο. Παράλληλα σχεδιάζουμε, για όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να βρεθούμε εκτός των συνόρων και να συμμετέχουμε και σε άλλα διεθνή φεστιβάλ στα οποία η ορχήστρα μας έχει προσκληθεί να δώσει συναυλίες.