Φουκουσίμα, δέκα χρόνια μετά…

Παρασκευή απόγευμα στην Ιαπωνία, 11 Μαρτίου του 2011. Ένας καταστροφικός υποθαλάσσιος σεισμός, τόσο ισχυρός που μετακίνησε τον άξονα της γης κατά 10 εκατοστά, χτυπά τις ανατολικές ακτές της.

Η τραγωδία από τα 9 Ρίχτερ ήταν τριπλή. Μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου, προκλήθηκε τσουνάμι. Οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών είχαν περιθώριο μόλις 10 λεπτών να τρέξουν για να σωθούν.

Τόσο χρόνο χρειάστηκε το γιγαντιαίο κύμα των 14ρων μέτρων για να σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του. Σε αυτό, βρέθηκε και ο πυρηνικός σταθμός της Φουκουσκίμα, 220 χλμ βορειοανατολικά του Τόκιο. Και τότε συνέβη η μεγάλη καταστροφή…

Οι αντιδραστήρες πλημμύρισαν, το σύστημα ψύξης τους τέθηκε εκτός λειτουργίας, σημειώθηκαν εκρήξεις και διέρρευσαν τεράστιες ποσότητες ραδιενέργειας, δηλητηριάζοντας τα πάντα σε μεγάλη ακτίνα.

Επιπτώσεις διαρκείας

Επισήμως, από αυτό καθαυτό το πυρηνικό δυστύχημα καταγράφηκε μόλις ένας νεκρός (κι αυτός το 2018, μετά την αναγνώριση από τις αρχές του θανάτου ενός εργάτη στον πυρυνικό σταθμό από την τότε έκθεσή του στη ραδιενέργεια), 16 τραυματίες και τρεις εισαγωγές ασθενών στα νοσοκομεία με υψηλή έκθεση στην αντινοβολία.

Τα περίπου 18.000 χιλιάδες θύματα της 11ης Μαρτίου του 2011 αποδόθηκαν κυρίως στο τσουνάμι και στην εσπευσμένη εκκένωση της ευρύτερης περιοχής. Όμως οι εκρήξεις στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα ήταν η επιτομή της καταστροφής, που στιγμάτισε και θα στιγματίσει πολλές γενιές. Τότε, τώρα και στο μέλλον.

Για πολύ καιρό μετά, η περίμετρος αποκλεισμού στη Φουκουσίμα, λόγω του πυρηνικού δυστυχήματος, ολοένα και επεκτεινόταν. Συνολικά, εξαιτίας της τριπλής καταστροφής, πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Στην συντριπτική πλειονότητά τους, για πάντα…

Ο φόβος παραμένει

Μία δεκαετία μετά, αυτή η ζώνη αποκλεισμού παραμένει σε ισχύ, αν και σε μικρότερη ακτίνα. Καχύποπτοι απέναντι στις αρχές, οι περισσότεροι κάτοικοι των περιοχών που θεωρητικά χαρακτηρίζονται ασφαλείς, αρνούνται να επιστρέψουν.

Σε συνολικό επίπεδο, οι ιαπωνικές αρχές εκτιμούν ότι θα χρειαστούν πάνω από 40 χρόνια για να ολοκληρωθεί το έργο του καθαρισμού των πυρηνικών αποβλήτων. Η διαδικασία έχει ήδη στοιχίζει τρισεκατομμύρια γιεν.

Περισσότερο από ένα εκατομμύριο τόνοι μολυσμένου με ραδιενέργεια νερού παραμένουν, εν τω μεταξύ, στις εγκαταστάσεις. Πέρυσι, ΜΜΕ ανέφεραν ότι η ιαπωνική κυβέρνηση σχεδίαζε να τους αδειάσει «με ασφάλεια» στις αρχές αυτού του έτους στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Η Greenpeace έχει προειδοποιήσει για τον κίνδυνο αλλοιώσεων στο ανθρώπινο DNA…

Στο μεσοδιάστημα, μία συνολική αποτίμηση των μακροχρόνιων συνεπειών από την έκλυση της ραδιενέργειας ακόμη εκκρεμεί.

Επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά τα συμπεράσματα έρευνας που είχε διενεργήσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2013, εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ υποστηρίζουν σε νέα έκθεση, που δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη, ότι οι εκπομπές ραδιενεργών σωματιδίων μετά το πυρηνικό δυστύχημα στη Φουκουσίμα δεν προκάλεσαν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Αποδίδει, δε, την μεγάλη αύξηση καρκίνων του θυρεοειδούς, κυρίως σε παιδιά τα οποία εκτέθηκαν στην ακτινοβολία, στη βελτίωση της διαγνωστικών μέσων.

Πολλοί ωστόσο εκτιμούν ότι οι κίνδυνοι είναι πολύ μεγαλύτεροι…

Όλοι «καθαροί»

Όπως έγινε γνωστό κατόπιν εορτής, ο πυρηνικός σταθμός της Φουκουσίμα ήταν προγραμματισμένο να τεθεί εκτός λειτουργίας στις αρχές του 2011, έχοντας ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής του.

Έναν μήνα, ωστόσο, πριν από χτυπήσει ο Εγκέλαδος με τα 9 Ρίχτερ -κι ενώ οι υπεύθυνοι των εγκαταστάσεων είχαν αγνοήσει δις, το 2000 και το 2008, μελέτες για τα μέτρα ασφαλείας που θα έπρεπε να ληφθούν, σε περίπτωση που την περιοχή χτυπούσε τσουνάμι- ο πυρηνικός σταθμός της Φουκουσίμα πήρε δεκαετή παράταση λειτουργίας…

Κάνοντας λόγο για «βαθιά ανθρωπογενή καταστροφή», το πόρισμα ανεξάρτητης εξεταστικής επιτροπής της ιαπωνικής Βουλής έριξε αργότερα το βάρος της ευθύνης στην διαχειρίστρια εταιρεία του πυρηνικού σταθμού, στην Tepco.

Το 2012, ο τότε πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Γιοσιχίκο Νόντα αναγνώρισε ότι υπάρχει και κρατική ευθύνη για το πυρηνικό δυστύχημα στη Φουκουσίμα. Πέντε χρόνια μετά, δικαστήριο την αναγνώρισε εν μέρει, διατάσσοντας την καταβολή αποζημιώσεων στους πληγέντες.

Το 2019, ωστόσο, ιαπωνικό δικαστήριο απήλαξε τρία πρώην στελέχη της Tepco ακόμη και από την κατηγορία της αμέλειας, στη μοναδική αυτή ποινική υπόθεση που άνοιξε – κι έκτοτε έκλεισε ερμητικά – για την προ δεκατίας τραγωδία…