Το τρίγωνο Τουρκία – Πακιστάν – Κίνα και οι φιλοδοξίες της Άγκυρας

«Σας λένε ότι είναι οι μεγαλύτεροι υπερασπιστές των μουσουλμάνων, όμως δεν καταφέρουν να ακούσουν τις κραυγές των αδελφών μου που βασανίζονται επειδή λένε ότι είναι Μουσουλμάνοι Τούρκοι», με αυτό τον τρόπο εξαπέλυσε δριμεία πολεμική κατά του κυβερνώντος κόμματος AKP και του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτιδα του «Καλού Κόμματος» , τον περασμένο Ιανουάριο.

Μάλιστα, επιπλέον θόρυβος προκλήθηκε επειδή η μετάδοση της ομιλίας της Ακσενέρ από την τουρκική κρατική τηλεόραση διακόπηκε την ώρα που προσκάλεσε στο βήμα μία πρόσφυγα από τη μειονότητα των Ουιγούρων, την Νουρσιμάν Αμνουρασίντ. Ωστόσο, η ομιλία της Αμντουρασίντ αναπαράχθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωση και πολλοί την άκουσαν να μιλάει για το πώς τα αδέλφια οι γονείς της κλείστηκαν σε κινεζικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και να καλεί τον μουσουλμανικό κόσμο και την ανθρωπότητα να βοηθήσουν την κοινότητά της.

Το περιστατικό αυτό επανέφερε ένα πάγιο ζήτημα κριτικής της αντιπολίτευσης στην Τουρκία που κατηγορεί τον Ερντογάν ότι την ώρα που συχνά καταγγέλλει τη Δύση για την κακομεταχείριση των μουσουλμάνων ανά τον κόσμο και την εντεινόμενη ισλαμοφοβία, αποφεύγει να κάνει δημόσια κριτική στην Κίνα για το πώς μεταχειρίζεται τη μειονότητα των Ουιγούρων.

Τα εμβόλια και η αντιπαράθεση για τη συμφωνία έκδοσης με την Κίνα

Το ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη φόρτιση στην Τουρκία γιατί οι Ουιγούροι είναι τουρκογενείς μουσουλμάνοι και άρα εντάσσονται στους λαούς που θεωρούνται ότι μοιράζονται την κοινή γλωσσική, πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά. Εξ ου και το γεγονός ότι συχνά στην Τουρκία η επαρχία Σιντζιάνγκ, όπου κατοικούν οι Ουιγούροι, αναφέρεται ως Ανατολικό Τουρκεστάν

Μάλιστα, η Τουρκία αυτή τη στιγμή φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος της Ουγουρικής διασποράς, καθώς περίπου 50.000 από αυτούς έχουν αναζητήσει καταφύγιο στην Τουρκία, ήδη από τη δεκαετία του 1950.

Ωστόσο πλέον υπάρχει μεγάλη ανησυχία καθώς στις 26 Δεκεμβρίου επικυρώθηκε από τη Διαρκή Επιτροπή του Εθνικού Λαϊκού Συνεδρίου της Κίνας η συμφωνία έκδοσης με την Τουρκία που είχε διαμορφωθεί κατά την επίσκεψη Ερντογάν στο Πεκίνο για να παρευρεθεί στο Φόρουμ της πρωτοβουλίας «Μία ζώνη, ένας δρόμος».

Η συμφωνία υποχρεώνει κάθε κράτος να εκδίδει στο άλλο όποιον διώκεται για κάτι που θεωρείται αδίκημα και στις δύο χώρες. Πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτό ανοίγει τον δρόμο για μαζικές εκδόσεις Ουιγούρων προσφύγων, που κατηγορούνται από την Κίνα για εγκληματικές δραστηριότητες.

Η τουρκική κυβέρνηση αρνείται αυτή την κριτική και υποστηρίζει ότι η συμφωνία είναι παρόμοια με αυτές που έχει συνάψει με άλλες 32 χώρες. Ωστόσο, αρκετοί επισημαίνουν ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν μπόρεσε να συμπεριλάβει όρο στη συνθήκη που ρητά να αποτρέπει την έκδοση όσων έχουν λάβει την τουρκική υπηκοότητα.

Επιπλέον αρκετοί ασκούν κριτική στην κυβέρνηση της Τουρκίας ότι έχει αποδεχτεί  να ανταλλάξει αυτή τη στάση προς τους Ουιγούρους με την αναβάθμιση των σχέσεων με την Κίνα, ξεκινώντας από την παραλαβή μεγάλου αριθμού εμβολίων, ιδιαίτερα κρίσιμου για το μαζικό πρόγραμμα εμβολιασμού του πληθυσμού της χώρας κατά της COVID-19

Η σημασία της συμμετοχής της Κίνας στην πρωτοβουλία «Ένας δρόμος, μία ζώνη»

Η Τουρκία αποδίδει σημαντικό ρόλο στη συμμετοχή της στην πρωτοβουλία «μία ζώνη, ένας δρόμος», ελπίζοντας ότι έτσι εκτός των άλλων θα αυξήσει και τις εξαγωγές προς την Κίνα.

Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τον τρόπο με τον οποίο πρόβαλε η τουρκική πλευρά τον περασμένο Δεκέμβρη το ταξίδι ενός εμπορικού τρένου από την Τουρκιά προς την Κίνα.

Το συγκεκριμένο τρένο ακολούθησε τη διαδρομή που έχει περιγραφεί ως ο «μεσαίος διάδρομος» σε μια διαδρομή που μέσω της Κασπίας συνδέει την Κίνα με την Τουρκία και τη Δυτική Ευρώπη. Σιδηροδρομικά χρησιμοποιείται η γραμμή που συνδέει το Καρς στην Τουρκία, με την Τιφλίδα στη Γεωργία και το Μπακού στο Αζερμπαϊτζάν, με τα εμπορεύματα να περνάνε απέναντι στο Καζακστάν και να συνεχίζουν προς την Κίνα.

Ωστόσο, τα σχέδια για την σιδηροδρομική σύνδεση ανάμεσα στην Τουρκία και την Κίνα δεν περιορίζονται σε αυτή τη διαδρομή. Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια από τις κυβερνήσεις της Τουρκίας, του Ιράν και του Πακιστάν να μπει ξανά μπροστά το σχέδιο για τη σιδηροδρομική γραμμή που θα περνάει από τις τρεις χώρες για να καταλήξει στην Κίνα και που επίσης θα μείωση και το χρόνο μεταφοράς προϊόντων από και προς την Κίνα αλλά και από και προς το Πακιστάν καθώς ο χρόνος μεταφοράς από την Ισλαμαμπάντ στην Κωνσταντινούπολη θα μειωθεί σε δέκα μέρες, όταν η θαλάσσια διαδρομή κρατάει 21 μέρες. Βέβαια προϋπόθεση για αυτό είναι η αναβάθμιση των σιδηροδρόμων του Πακιστάν, με το σχέδιο για τη σιδηροδρομική γραμμή ML-1 να αποτελεί σημαντικό τμήμα του «Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας – Πακιστάν» που είναι το βασικό πακιστανικό τμήμα της πρωτοβουλίας «Μία ζώνη, ένας δρόμος».

Η αναβάθμιση της αμυντικής συνεργασίας ανάμεσα στην Τουρκία και το Πακιστάν

Η Τουρκία έχει μια παραδοσιακή καλή σχέση με το Πακιστάν. Ουσιαστικά, η Τουρκία βλέπει το Πακιστάν ως έναν στρατηγικό σύμμαχο αλλά και έναν δυνητικό συνεργάτη στην παραγωγή εξελιγμένων οπλικών συστημάτων. Την ίδια στιγμή το Πακιστάν έχει επίσης μια καλή σχέση με την Κίνα (δεδομένης και της σχετικής αντιπαλότητας της Κίνας με την Ινδία).

Ειδικά, ως προς την αμυντική συνεργασία της Τουρκίας με το Πακιστάν, έχουν υπάρξει ξανά το τελευταίο διάστημα συνομιλίες ανάμεσα σε αξιωματούχους. Άλλωστε ο πρόεδρος Ερντογάν έχει μιλήσει για μεγάλες δυνατότητες συνεργασίας με το Πακιστάν σε θέματα αμυντικής βιομηχανίας, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο γενικός γραμματέας του υπουργείου Άμυνας του Πακιστάν Μιαν Μουχαμάντ Χιλάλ Χουσεΐν συναντήθηκε με Τούρκους αξιωματούχους και τον Χουλουσί Ακάρ και συζήτησαν θέματα συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία, ενώ ο Ακάρ συναντήθηκε και με τον Πακιστανό ομόλογό του και την ανώτατα στρατιωτικά στελέχη κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στο Πακιστάν την περασμένη χρονιά.

Τώρα το Πακιστάν αυτή τη στιγμή κατασκευάζει τα μαχητικά αεροσκάφη του JF-17 από κοινού με την Κίνα, ενώ έχει προσαρμόσει κινεζική τεχνολογία και στους βαλλιστικούς πυραύλους Σαχίν.

Η Τουρκία από τη μεριά της θα ήθελε τη συνεργασία του Πακιστάν και στα δικά της σχέδια για μαχητικά αεροσκάφη και για πυραυλικά συστήματα. Οι χώρες είχαν και προηγούμενη συνεργασία με την Τουρκία να έχει πουλήσει πολεμικά πλοία στο Πακιστάν.

Προφανώς και η Τουρκία θα ήθελε να μπορούσε και αυτή να εκμεταλλευτεί μέρος της προηγμένης τεχνολογίας που η Κίνα προσφέρει στο Πακιστάν, ιδίως από τη στιγμή που η τουρκική κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην αναβάθμιση της αμυντικής της βιομηχανίας που είναι μια κρίσιμη διάσταση της προσπάθειάς της να αποκτήσει ρόλο περιφερειακής δύναμης.

Ωστόσο, το ενδεχόμενο η Τουρκία, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, να χρησιμοποιήσει και κινεζική τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει και ζήτημα νέας αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ, την ώρα που δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί η κρίση γύρω από την απόφαση της Τουρκίας να προμηθευτεί ρωσικές συστοιχίες S-400, που είχε ως αποτέλεσμα την αμερικανική απόφαση για αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35.