Την Εποχή του Χαλκού, κουμάντο ίσως έκαναν οι γυναίκες

Η κρατούσα άποψη που θέλει τους άνδρες να βρίσκονταν στην κορυφή των κοινωνιών της Εποχής του Χαλκού τίθεται υπό αμφισβήτηση μετά την ανακάλυψη του σκελετού μιας γυναίκας που φαίνεται πως έκανε κουμάντο σε έναν χαμένο πολιτισμό της Ισπανίας.

Η γυναίκα είχε ταφεί μαζί με έναν άνδρα σε παλάτι της περιοχής Λα Αλμολόγια, μια από τις πόλεις του λεγόμενου αργαρικού πολιτισμού που άκμασε στη νότια Ιβηρική Χερσόνησο από το 2200 μέχρι το 1550 π.Χ.

Κρίνοντας από τα κοσμήματα που φορούσαν οι δύο νεκροί, η γυναίκα φαίνεται πως είχε ανώτερη θέση από τον άνδρα, αναφέρουν Ισπανοί ερευνητές στην επιθεώρηση Antiquity.

Εκείνος φορούσε ένα μπρούτζινο βραχιόλι και χρυσά σκουλαρίκια, και είχε δίπλα του ένα χάλκινο ξίφος.

Εκείνη όμως ήταν πραγματικά λουσμένη στην πολυτέλεια: φορούσε πολυάριθμα ασημένια βραχιόλια και δαχτυλίδια, ένα περιδέραιο από χάντρες, και βρέθηκε με ένα εντυπωσιακό ασημένιο διάδημα να στολίζει το κεφάλι (εικόνα επάνω). Ακόμα πέντε, σχεδόν ίδια, διαδήματα είχαν βρεθεί σε άλλες ανασκαφές σε απόσταση μερικών δεκάδων χιλιομέτρων.

Το σημαντικό στοιχείο είναι ότι τα αντικείμενα που βρέθηκαν στον σκελετό του άνδρα ήταν λιγότερα και χαμηλότερης ποιότητας και αξίας, λένε οι ερευνητές.

Οι δύο σκελετοί βρέθηκαν θαμμένοι στο ίδιο πήλινο δοχείο (Arqueoecologia Social Mediterrània Research Group, Universitat Autònoma de Barcelona; Antiquity Publications Ltd)

«Δεδομένου ότι τα ξίφη εκπροσωπούν το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για την εφαρμογή των πολιτικών αποφάσεων, οι κυρίαρχοι άνδρες του αργαρικού πολιτισμού ενδέχεται να έπαιζαν εκτελεστικό ρόλο, ενώ η ιδεολογική νομιμοποίηση, και πιθανώς και η διακυβέρνηση, βρισκόταν στα χέρια ορισμένων γυναικών» γράφει η ερευνητική ομάδα.

Οι δύο σκελετοί βρέθηκαν το 2014 μέσα στην ίδια πήλινη οστεοθήκη, κρυμμένη κάτω από το δάπεδο ενός θαλάμου που δεν αποκλείεται να ήταν το κυβερνείο του Λα Αλμολόγια. Η ραδιοχρονολόγηση έδειξε ότι και οι δύο πέθαναν γύρω στο 1650 π.Χ, φαίνεται όμως ότι ο άνδρας είχε αποβιώσει λίγα χρόνια νωρίτερα από τη γυναίκα.

Το ζευγάρι δεν είχε συγγενική σχέση, απέκτησε όμως μια κόρη που πέθανε σε βρεφική ηλικία και βρέθηκε σε άλλο, κοντινό τάφο.

Το γεγονός ότι η γυναίκα διατήρησε τη θέση της στην ελίτ ενώ εκείνος είχε ήδη αποβιώσει δείχνει να διαψεύδει την υπόθεση ότι επρόκειτο απλώς για τη σύζυγο ενός ισχυρού άνδρα, λένε οι ερευνητές.

To κτιριακό συγκρότημα του Λα Αλμολόγια βρίσκεται στη Μουρθία της νότιας Ισπανίας (Arqueoecologia Social Mediterrània Research Group, Universitat Autònoma de Barcelona)

Τα κοσμήματα που βρέθηκαν στον τάφο ζύγιζαν συνολικά 230 γραμμάρια, ποσότητα που σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα θα αρκούσε για να πληρωθούν 938 ημερομίσθια της εποχής ή να αγοραστούν 3,3 τόνοι κριθαριού.

Εργαλεία ύφανσης που βρέθηκαν στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο υποδεικνύουν ότι η πόλη ήταν σημαντικός παραγωγός υφασμάτων και εμπορικός κόμβος της περιοχής. Ο αργαρικός πολιτισμός εξέτρεφε επίσης ζώα, είχε ανεπτυγμένη μεταλλουργία και διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με μακρινές περιοχές, είχαν δείξει προηγούμενες μελέτες.

Σκελετοί γυναικών με σημαντικό πλούτο κοσμημάτων είχαν βρεθεί και σε άλλες πόλεις της Εποχής του Χαλκού στην Ευρώπη, όπως για παράδειγμα στη Δανία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι αρχαιολόγοι υπέθεταν ότι επρόκειτο για τις συζύγους ηγετών.

«Γιατί να μην υποθέσουμε ότι οι γυναίκες ήταν ηγέτιδες της πολιτικής και της οικονομίας;» διερωτάται ο Ρομπέρτο Ρις του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Σαφής απάντηση μπορεί να μην έρθει ποτέ, αφού δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τη θέση των δύο νεκρών στην αργαρική κοινωνία.

Αν μη τι άλλο, όμως, η μελέτη δείχνει ότι οι αρχαιολόγοι πρέπει να έχουν πιο ανοιχτό μυαλό όταν ερμηνεύουν τα ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών: η υπόθεση ότι οι άνδρες έκαναν κουμάντο είναι απλά μια υπόθεση επηρεασμένη από τη σημερινή ανδροκρατία, επισήμανε ο Ρις.